2.2 Programma Sociaal

Visie Sociale veerkracht
Ieder mens telt en iedereen mag er zijn. Iedereen heeft betekenis voor zichzelf en zijn omgeving. Hier staan wij voor. We hebben in 2019 de strategische visie Sociale veerkracht in de praktijk vastgesteld. We noemen dit stuk vanaf nu Sociale veerkracht. Deze visie gaat uit van eigenaarschap en zeggenschap van mensen over hun eigen leven en het groter maken van de kring rondom mensen. We besteden aandacht aan de veerkracht en levenslust van mensen: we richten ons op wat wél goed gaat, wat mensen zelf kunnen en wat zij samen met de mensen om hen heen kunnen doen om problemen en moeilijkheden aan te pakken. Zo ontstaan betere oplossingen. En voelen mensen zich beter en gezonder. Het samenleven met anderen in dorp of wijk lukt daardoor ook beter. 

Doelstelling Sociale veerkracht
Inwoners staan centraal. Het is belangrijk dat alle inwoners kunnen meedoen. Meedoen door betaald werk, vrijwilligerswerk of zinvolle dagbesteding.

In dit programma beschrijven we hoe we in de komende jaren werken aan de opgaven voor de gezondheid, het welzijn, het opgroeien, onderwijs en meedoen van alle inwoners. Samen met inwoners en onze maatschappelijke partners.

Daarvoor brengen we de verschillende beleidstaken in samenhang en verbinding. We geven daarom in Sociale veerkracht voorrang aan een aantal doelen. Als eerste willen we het eigenaarschap van inwoners stimuleren. Onze inwoners krijgen meer zeggenschap, ook in situaties waar deze onder druk staat. Denk bijvoorbeeld aan jeugdbescherming en uithuiszetting. We willen de brede kring om mensen heen aanspreken. Ook willen we toewerken naar minder zorg en ondersteuning. En uitdragen dat sommige dingen bij het gewone leven horen. Dat deze normaal zijn. We blijven daarbij wel steeds kijken naar de situatie van de inwoners. Wanneer we juist wel professionele hulp en ondersteuning moeten bieden. We houden ons aan de wetten die daarvoor zijn gemaakt: de Jeugdwet, Wmo en Participatiewet.

We brengen sociale veerkracht in de praktijk met de projecten van ons lokaal programma NPG. Met deze projecten investeren we in de grote verandering die we willen maken. Zo zetten we in op gelijke kansen en talentontwikkeling van alle kinderen met Tijd voor Toekomst en Jongerenwerk plus. Jongeren die ondersteuning nodig hebben, kunnen hun eigen kring breder maken met de JIM aanpak. Met Bevordering sociale veerkracht zoeken we samen met een groep inwoners naar goede oplossingen voor hun ingewikkelde, moeilijke problemen. Met hulp en ideeën van de mensen om hen heen. We zetten met de projecten Ervaringsdeskundigen in armoede en uitsluiting, De IJsberg, Jongeren met Toekomst in op de aanpak van armoede en schulden. Met volle aandacht voor eigenaarschap en zeggenschap. Hulpteam Overschild en het Ontwikkelbedrijf geven inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt weer perspectief op werk en hun talentontwikkeling. 

Ontwikkelingen in 2024-2027
Hervormingsagenda Jeugd
Financieel heeft het sociaal domein de afgelopen jaren flink onder druk gestaan. De uitvoering van de jeugdhulp gaf de grootste druk. Deze financiële uitdagingen hadden hun weerslag op de gehele gemeentelijke begroting. Het rijk, gemeenten en zorgaanbieders hebben in de afgelopen twee jaar ingezet op de hervorming van de jeugdhulp. De afspraken hierover zijn in juni 2023 definitief vastgelegd in de Hervormingsagenda. Met deze Hervormingsagenda committeren het rijk, gemeenten en zorgaanbieders zich aan het verbeteren van de kwaliteit van de jeugdzorg en de begrenzing van de kosten. Voor de komende jaren blijft dit een belangrijke en tegelijkertijd moeilijke opgave. Een deel van de maatregelen in de Hervormingsagenda is inhoudelijk en financieel onderbouwd. Deze hebben we in onze gemeente al doorgevoerd en financieel verwerkt in de begroting. Een groot deel van de maatregelen in de Hervormingsagenda moet echter nog verder inhoudelijk uitgewerkt worden. Ze zijn al wel financieel verwerkt in de meerjarenbegroting. Aanvullend heeft het Coalitieakkoord vanaf 2025 een extra taakstelling van totaal 500 miljoen euro opgelegd (2,2 miljoen euro voor onze gemeente). Het rijk is aan zet om deze in te vullen.

Tegelijkertijd zien we in onze gemeente nog steeds een groei in het gebruik van de jeugdzorg. Hier ligt dus een forse opgave voor onze gemeente de komende jaren. Hoe houden we de balans tussen wat kinderen en gezinnen nodig hebben en het beschikbare budget daarvoor? Met onze eigen beheersmaatregelen zetten we in op het beter en goedkoper maken van de jeugdzorg. Deze beheersmaatregelen gaan uit van de principes van onze visie Sociale veerkracht. En we werken samen met gemeenten en zorgaanbieders in de jeugdhulpregio Groningen aan de verdere uitwerking van de Hervormingsagenda. Met hetzelfde doel om de jeugdzorg beter en goedkoper te maken. 

Nij Begun
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquète Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april 2023 presenteerde in het rapport Nij Begun. Deze maatregelen zijn gericht op de verbetering van schadeherstel en versterking. Daarnaast zet Nij Begun in op een beter toekomstperspectief voor alle Groningers met de Sociale en Economische agenda.

Opbouw programma Sociaal
Het programma sociaal bestaat uit de volgende beleidsonderwerpen:

1. Gezondheid;
2. Welzijn;
3. Wmo;
4. Jeugd, jeugdgezondheidszorg en onderwijs;
5. Participatiewet;
6. Schuldhulpverlening;
7. Sociale teams.

Per beleidsonderwerp gaan we in op de ambities, trends en ontwikkelingen en doelstellingen met de acties in 2024. De bovengenoemde NPG-projecten zijn onderdeel van deze acties en worden verder beschreven in programma 2.5. Programma Gevolgen gas -en zoutwinning en lokaal programma NPG.

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet Publieke gezondheid (WPG). Onze visie Sociale veerkracht vormt de basis voor ons lokale gezondheidsbeleid. Met ons lokale Gezondheidsbeleid 2022-2025 willen we voor alle inwoners een gezonde basis beschikbaar maken. Dit gezondheidsbeleid zet in op sociale veerkracht met de methode Positieve Gezondheid. Het is belangrijk dat de leefomgeving uitnodigend is voor gezond gedrag. Dit kan via school, ouders, buurt en voorzieningen. We hebben aandacht voor het individu én de hele sociale, fysieke en werkomgeving.

Onze inwoners hebben een sterke basis voor gezondheid beschikbaar. Dit steunen wij met inzet van (preventieve) zorg en passende voorzieningen. 

Gezondheidsmonitor GGD
De GGD voert elke 4 jaar de Gezondheidsmonitor uit op verschillende momenten voor jeugd en volwassenen. Deze gegevens geven ons inzicht in de fysieke en mentale gezondheid die onze inwoners ervaren. We kunnen deze informatie vergelijken met voorgaande jaren en met andere gemeenten. Deze cijfers zijn waardevol bij het maken van beleidskeuzes.
In 2023 is een extra gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gepubliceerd als gevolg van de coronacrisis met cijfers vanuit 2022. De meest actuele gezondheidsmonitor voor jeugd is in 2022 gepubliceerd. Dit was ook een extra jeugdmonitor vanwege de coronacrisis. We noemen de meest opvallende trends en ontwikkelingen uit deze gezondheidsonderzoeken
 
Individuele leefstijl

• In 2022 had 60% van de volwassenen last van overgewicht, een daling met 1% ten opzichte van 2020. Voor volwassenen met een laag opleidingsniveau stijgt het percentage van 67% in 2020 naar 70% in 2022. Onze inwoners bewegen daarnaast fors minder dan het landelijk gemiddelde, slechts 35% van de volwassenen met een laag opleidingsniveau voldoet aan de beweegrichtlijn ten opzichte van 50% van de mensen met een hoog opleidingsniveau.
• Voor roken ligt het percentage volwassenen dat rookt op 19,2 procent, hetgeen gelijk is aan de provinciale cijfers. Overmatig alcoholgebruik ligt op 13% en provinciaal op 18%. 
• Van de volwassenen ervaart 18% (heel) veel stress.

Van zorg naar preventie
Ongezond gedrag is verantwoordelijk voor bijna 20 procent van de ziektelast, door leefstijl gerelateerde ziekten. Het gaat dan om roken, alcoholgebruik, slechte voeding en te weinig bewegen. Als gemeente willen wij gezonde keuzes stimuleren om latere zorg te voorkomen. Er zit vaak meer achter de gezonde of ongezonde keuzes die mensen maken. Gezondheidsproblematiek vraagt daarom om een bredere, integrale aanpak. Een brede, integrale aanpak past bij de landelijke Nota gezondheidsbeleid 2020-2024 en bij onze lokale visie Sociale veerkracht. 

Gezond en Actief Leven akkoord (GALA) en Integraal Zorgakkoord (IZA)
In het GALA en IZA maken gemeenten en verschillende (zorg)partijen afspraken over de doelen voor de komende jaren. Deze landelijke akkoorden werken door in de regio en lokaal. In het GALA zijn de doelen en afspraken gericht op preventie ten behoeve van gezondheid en welbevinden. De gemeente stelt hiervoor een integraal plan van aanpak Preventie op. We sluiten vooral aan op wat we in onze gemeente al doen op het gebied van preventie. Het integrale plan Preventie moet in september 2023 klaar zijn. De GGD-Groningen helpt ons bij het maken van dit plan. 

Welzijn gaat over hoe inwoners hun leven ervaren. Hoe kunnen ze volop meedoen, bijvoorbeeld door werk, hobby en andere activiteiten? Hoe leven ze samen in dorp en wijk? Hoe voelen ze zich van betekenis?

Alle inwoners kunnen naar eigen kunnen meedoen en betekenis geven aan hun omgeving. 

De komende jaren zal het aantal ouderen (60+) in onze gemeente groeien. Het aantal kinderen zal verder dalen. Dit betekent vergrijzing van onze gemeente. Aanvullend wordt de groep oude ouderen (75+) groter. Dit noemen we dubbele vergrijzing. Tegelijkertijd vindt de landelijke overheid het belangrijk dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig (thuis) wonen. Oudere mensen en ook jongere mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben door psychosociale problemen.

Daarnaast zien we dat welzijn belangrijk is om de verandering en omslag te maken van duurdere zorg naar voorliggende oplossingen, zoals de inzet van algemene voorzieningen. Het versterken van het informele veld is een randvoorwaarde voor de doorontwikkeling van sociale veerkracht en ook om deze verandering en omslag te kunnen maken. Met het informele veld bedoelen we: maatschappelijke organisaties zoals Kwartier Zorg en Welzijn, vrijwilligersorganisaties zoals Humanitas, de Kleding -en Voedselbank en (groepen) inwoners.

Samenwerken welzijn en sociale teams
Ondersteuningsvragen van inwoners pakken we zo laagdrempelig mogelijk op. Door aansluiting van het welzijnswerk binnen de teams maken we meer voorliggende ondersteuning mogelijk, liefst in groepsverband. Dit zorgt ervoor dat er minder vaak een beroep hoeft te worden gedaan op professionele zorg en ondersteuning.

Gezond en Actief Leven akkoord (GALA) en Integraal Zorgakkoord (IZA)
In het GALA en IZA maken gemeenten en verschillende (zorg)partijen afspraken over de doelen voor de komende jaren. Deze landelijke akkoorden werken door in de regio en lokaal. In het GALA zijn de doelen en afspraken gericht op preventie ten behoeve van gezondheid en welbevinden. De gemeente stelt hiervoor een integraal plan van aanpak Preventie op. We sluiten vooral aan op wat we in onze gemeente al doen op het gebied van preventie. Het integrale plan Preventie moet in september 2023 klaar zijn. De GGD-Groningen helpt ons bij het maken van dit plan. 

Wonen en zorg
De regering vindt huisvesting erg belangrijk en heeft daarom een Nationale Woon -en Bouwagenda met zes programma’s opgezet. De minister praat met provincies, gemeenten (VNG) en woningcorporaties (Aedes) over passende huisvesting en de bouwopgaven. De regering stelt ook eisen aan gemeenten om een integrale visie op huisvesting en zorg voor ouderen en andere aandachtsgroepen op te stellen. Hier hebben wij al voorwerk voor gedaan. Er is een 10 punten plan opgesteld; een praktische uitwerking gericht op een beperkt aantal kwetsbare groepen. De vergrijzing en het langer zelfstandig thuis wonen brengen dus een aantal uitdagingen met zich mee op het gebied van wonen, (zorg)voorzieningen en vervoer. Daar liggen ook kansen. Met nieuwe ideeën over woonvormen, bijvoorbeeld. En met nieuwe technologie. Zoals digitale middelen voor communicatie en zorg. Het goed kunnen gebruiken van digitale middelen is daarbij belangrijk. Tegelijkertijd blijft echt menselijk contact voorop staan. Hoe een wijk of dorp daarvoor is ingericht, is ook belangrijk. 

Welzijn op recept: 
-    aantal welzijnscoaches
-    aantal verwijzingen neemt toe
-    resultaat inzet op gevoel van welzijn van deelnemers neemt toe

Grip & Glans: 
-    aantal deelnemers neemt toe
-    aantal cursussen in 2024 neemt toe

Vrijwilligers: 
-    aantal inschrijvingen vacaturebank neemt toe
-    geslaagde bemiddelingen naar vrijwilligerswerk neemt toe
-    aantal hulpvragen voor Vrijwillige Hulpdienst (VHD) neemt toe

Mantelzorgers: 
-    aantal geregistreerde mantelzorgers (verdeeld in volwassenen en jongeren) neemt toe
-    aantal vrijwilligers Luisterend Oor en Respijtvrijwilligers neemt toe

We voeren de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) uit. Met de Wmo ondersteunen we inwoners met een beperking en/of met chronische, psychische of psychosociale problemen. De problemen kunnen gaan over zelfredzaamheid en meedoen. We helpen zoveel mogelijk in de eigen thuissituatie en leefomgeving. Als dit niet kan, bieden we tijdelijk opvang. 

Onze Wmo-medewerkers beoordelen aanvragen voor ondersteuning. Ze voeren gesprekken met inwoners om hun behoeften en situatie te begrijpen. Ze stellen daarna passende ondersteuning vast. We zorgen voor de coördinatie en toewijzing van de benodigde ondersteuning. We werken samen met zorgaanbieders en andere betrokken partijen. We houden de kwaliteit van de geleverde diensten goed in de gaten.

We maken gebruik van algemene voorzieningen en bieden ook maatwerkvoorzieningen aan. Bij de uitvoering toetsen we altijd aan wettelijke kaders. We houden toezicht op de uitvoerende organisaties. Als het nodig is voor onze inwoners werken we samen met andere gemeenten.  

Alle inwoners kunnen zelfstandig wonen en meedoen aan het dagelijks leven.

In de komende jaren neemt het aantal mensen dat hulp nodig heeft via de Wmo toe. Dit komt doordat er meer ouderen zijn en omdat het belangrijk is dat mensen zelfstandig wonen, ook als ze ouder worden. De hulp die nodig is, wordt ook zwaarder en complexer. 

Wonen en zorg
Ontwikkelingen in de langdurige zorg kunnen leiden tot meer mensen die met een (chronische) zorgvraag langer thuis moeten blijven wonen. Ook kan de periode dat mensen thuis blijven wonen langer worden. Deze ontwikkelingen hebben invloed op het aantal mensen dat gebruik maakt van de Wmo en de totale kosten. De rijksoverheid vraagt steeds vaker om samenwerking tussen gemeenten (Wmo) en andere zorgdomeinen, zoals de Wet langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet. De regering vindt huisvesting erg belangrijk en heeft daarom een Nationale Woon- en Bouwagenda met zes programma’s opgezet. De minister praat met provincies, gemeenten (VNG) en woningcorporaties (Aedes) over passende huisvesting en de bouwopgaven. De regering stelt ook eisen aan gemeenten om een integrale visie op huisvesting en zorg voor ouderen en andere aandachtsgroepen op te stellen. Hier hebben wij al voorwerk voor gedaan. Er is een 10 punten plan opgesteld; een praktische uitwerking gericht op een beperkt aantal kwetsbare groepen.

Gezond en Actief Leven akkoord (GALA) en Integraal Zorgakkoord (IZA)
In het GALA en IZA maken gemeenten en verschillende (zorg)partijen afspraken over de doelen voor de komende jaren. Beide zijn van groot belang, want we zien ook in onze regio dat de beschikbaarheid van passende zorg en ondersteuning steeds meer onder druk staat. Een grotere vraag dan aanbod leidt tot wachttijden in de GGZ, hoge werkdruk bij professionals in de zorg en huisartsenpraktijken en verwachtingen van zowel het medisch als het sociaal domein om gezond leven makkelijker te maken. De IZA richt zicht daarom vooral op een betere verbinding tussen het medische en sociale domein. 

Afschaffing abonnementstarief
Het is de verwachting dat per 1 januari 2026 het abonnementstarief afgeschaft wordt en er weer een inkomensafhankelijke eigen bijdrage van de inwoner gevraagd wordt. Dit moet nog beslist worden door de Tweede Kamer.

Beschermd Wonen en opvang
De afgelopen jaren zien we dat de wachtlijst langer wordt voor mensen met een (ernstige) psychiatrische aandoening die wachten op behandeling en/of opname. Dit veroorzaakt extra druk op de voorzieningen van Beschermd Wonen. We houden ook rekening met extra druk op andere voorzieningen binnen het sociaal domein, zoals de Wmo. 

Bestrijding zorgfraude
Fraude met zorggeld is een serieus probleem en moet worden voorkomen en aangepakt. Landelijk wordt hier steeds meer aandacht aan besteed. De rol en positie van toezichthouders wordt verstevigd. Er worden ook praktische maatregelen genomen om het delen van informatie makkelijker te maken, bijvoorbeeld via een waarschuwingsregister. Het is belangrijk dat lokale overheden zorgen voor bestrijding van zorgfraude. Maar we mogen hierbij het uitgangspunt van vertrouwen niet uit het oog verliezen. 

De jeugd is de toekomst. In onze gemeente wonen ongeveer 12.000 kinderen onder de 18 jaar. Het merendeel woont in een gezin samen met hun ouders. We willen dat al deze kinderen kansrijk en veerkrachtig opgroeien. Daarmee bedoelen we onder andere goed onderwijs, een veilig en stabiel thuis, een gezonde leefstijl, ondersteuning van de omgeving of van professionals en het aanleren van vaardigheden om stress en tegenslag het hoofd te bieden. In dit hoofdstuk beschrijven we de gemeentelijke ambitie op het gebied van jeugd, volksgezondheid en onderwijs. Deze ambitie wordt vertaald naar doelstellingen en acties.

Aan de basis van dit hoofdstuk staan wetten die de gemeente Midden-Groningen bevoegdheden en verantwoordelijkheden geeft op het gebied van jeugd, volksgezondheid en onderwijs. Dan hebben we het onder andere over de volgende onderwerpen: de Jeugdwet, Wet publieke gezondheid, zorgen voor goede en veilige schoolgebouwen, toezicht op de kwaliteit van kinderopvang, zorg voor ontwikkelaanbod voor peuters, regelen van vervoer voor leerlingen en controleren op de naleving van de leerplicht. Ook zorgen we samen voor een goede samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijs. Zo krijgen leerlingen die zorg nodig hebben, de juiste ondersteuning.

Daarnaast hebben we samen met uw raad keuzes gemaakt binnen de beleidsruimte die de wettelijke kaders bieden. Deze zijn verder uitgewerkt in de visie Sociale Veerkracht, de Regiovisie Jeugd, het onderwijskansenakkoord, de Gemeenschappelijke regeling Publieke gezondheid en zorg, maar in ook verordeningen en nadere regels. 

De ambitie, doelstellingen en acties sluiten aan bij deze kaders. Daarnaast hebben we zoveel als mogelijk aansluiting gezocht bij de aanbevelingen van de rekenkamer rondom het hoofdstuk jeugd. We leggen zo goed mogelijk uit waarom de acties bijdragen aan de doelstelling, in welke periode ze spelen en hoe ze zich verhouden tot de begrotingstabel van Jeugd en Onderwijs in 2.2.9.

Al onze jeugdigen groeien veerkrachtig en kansrijk op. 

Hervormingsagenda Jeugd
In juni 2023 is de Hervormingsagenda definitief vastgesteld. Hierin zijn afspraken gemaakt over hoe we Jeugdhulp beter kunnen organiseren. Eén van die afspraken is dat het Rijk gemeenten geld moet geven voor de taken die ze uit moet voeren. In de Hervormingsagenda hebben gemeenten, het Rijk en maatschappelijke partners hun eigen taken. De Hervormingsagenda moet nog verder worden uitgewerkt. Dan krijgen we ook meer zicht op de financiële effecten van de daarin beschreven maatregelen en kunnen we zien wat het voor extra inzet van onze sociale teams vraagt. In de tussentijd wordt aan de gemeente Midden-Groningen gevraagd om 1,6 miljoen te bezuinigen ten opzichte van 2021. Daarvan hebben we al € 800.000 structureel ingevuld. De opgave voor de komende jaren is € 800.000. Tegelijkertijd zien we het gebruik van de jeugdzorg in onze gemeente nog steeds stijgen. Hierdoor staan we ook de komende jaren voor de grote opgave om de kwaliteit en beschikbaarheid van zorg voor de kinderen en gezinnen die deze nodig hebben, in balans te houden met de kosten van de zorg. 
Een onafhankelijke deskundigencommissie zal beoordelen of gemeenten en het Rijk zich voldoende inspannen om de afgesproken doelen te realiseren. De deskundigencommissie neemt daar ook autonome ontwikkelingen in mee. In 2025 zal de deskundigencommissie een eerste uitspraak doen over 2023 en 2024.

Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming 
De ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Justitie en Veiligheid werken aan een toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Gezinnen worden nu te weinig gezien en gehoord als het gaat om ingrijpende maatregelen zoals een Onder Toezicht Stelling (OTS) of een uithuisplaatsing. De ministeries willen dat de jeugdbescherming effectiever en slimmer wordt georganiseerd. Het toekomstscenario gaat uit van vier basisprincipes: gezinsgericht, rechtsbeschermend en transparant, eenvoudig en lerend. De verandering van jeugd en gezinsbescherming zal 5 tot 10 jaar duren. Er zijn proeftuinen gestart om ervaring op te doen met de nieuwe manier van werken. Het Rijk onderzoekt wat wel en niet werkt. Daardoor wordt er kennis ontwikkeld voor de fase erna. In onze regio is geen proeftuin, maar er zijn voorbereidingen om een pilot te starten in twee of drie gemeenten in de provincie. In het najaar van 2023 wordt hierover meer bekend. De ontwikkeling van het toekomstscenario heeft invloed op hoe we jeugd- en gezinsbescherming (moeten) organiseren.

Beweging van nul
We ondersteunen de landelijke Beweging van Nul. Met ons jeugdbeleid zetten we actief in op het doel '0 kinderen die niet optimaal thuis opgroeien'. Dit sluit aan bij onze eigen ambitie.

Nationaal Programma Groningen 
Vanuit het NPG wordt er gewerkt aan een goede toekomst voor iedereen. De projecten JIM, Tijd voor Toekomst en Moeders van Midden-Groningen zijn er voor onze kinderen en jongeren. Daarnaast dragen ze bij aan sociale veerkracht en is er verbinding met andere projecten zoals NPG Bevordering sociale veerkracht en NPG Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting. De NPG-projecten zijn verder uitgewerkt in hoofdstuk 2.5.2.

Onderwijs
In Nederland bepaalt het opleidingsniveau en inkomen van ouders in grote mate de kansen op school. Zo lopen kinderen die opgroeien in een arm gezin een grotere kans om niet terecht te komen op het niveau dat bij hun talenten past. We zetten daarom extra in op het versterken van onderwijskansen. Dit doen we door het onderwijskansenakkoord uit te voeren en in te zetten op extra programma's. We doen met Oost-Groningen mee als koploper voor de landelijke Rijke Schooldag en blijven inzetten op Tijd voor Toekomst, vanuit Hart van Midden-Groningen. In 2024 doen 14 basisscholen, waar kinderen dat het hardst nodig hebben, hieraan mee. Ze zetten extra tijd in voor talentontwikkeling, verminderen van achterstanden, bevordering van lichamelijke en mentale gezondheid en het vergroten van hun blik op de wereld. De kind-ouder-ondersteuners en schoolontbijt zijn nieuwe ontwikkelingen binnen dit programma die we in 2024 als pilot uitproberen en monitoren. 

In deze paragraaf geven we aan hoe we inwoners helpen om (weer) mee te doen aan de samenleving, bij voorkeur met betaald werk. Belangrijke wetten hiervoor zijn de Participatiewet en de Wet Inburgering. We krijgen geld van het Rijk voor:

- het ontwikkelen van talenten van inwoners.
- het organiseren van beschermde werkplekken.
- uitkeringen als betaald werk (nog) niet lukt.
- extra financiële ondersteuning voor inwoners met een laag inkomen. 

Alle inwoners kunnen hun talenten inzetten, het liefst via betaald werk. 
Alle inwoners kunnen de noodzakelijke kosten betalen en hebben genoeg geld om mee te doen aan sociale activiteiten. 

Lage werkloosheid
Er is een groot tekort aan personeel. Belangrijke taken voor de woningbouw, zorg en het klimaat kunnen niet worden uitgevoerd. Inwoners kunnen door de grote vraag naar personeel makkelijker een betaalde baan vinden. We zien dat het aantal inwoners met een bijstandsuitkering is gedaald. Helaas kan niet iedereen hiervan profiteren. De praktijk laat zien dat veel inwoners met een uitkering te maken hebben met stevige mentale, lichamelijke of sociale problemen. Dit vraagt veel begeleiding en soms ook aangepast werk.

Ontwikkelbedrijf BWRI 
Onze gemeente heeft een eigen plek waar alle inwoners die een zetje in de rug nodig hebben zich kunnen ontwikkelen. Inwoners kunnen er scholing volgen of werkervaring opdoen. Het ontwikkelbedrijf biedt ook betaalde banen voor inwoners die (nog) niet bij een gewone werkgever aan de slag kunnen. Nieuw is dat we niet alleen hulp bieden aan inwoners met een bijstandsuitkering. Alle inwoners met een ontwikkelvraag kunnen bij ons terecht. Samen met de inwoner kijken we naar een passend aanbod om de stap naar werk mogelijk te maken. Wij kunnen dat meestal zelf bieden, maar soms past een ander aanbod beter. We zorgen er dan ook voor dat de inwoner daar terechtkomt. 

Soepele regels voor mensen met een uitkering 
De regering die er nu nog is, wil minder streng worden voor mensen met een uitkering door:
de mens meer centraal te stellen in plaats van de wet; meer ruimte te bieden voor de persoonlijke situatie van mensen; meer uit te gaan van vertrouwen. Mensen met een uitkering moeten bijvoorbeeld giften kunnen ontvangen of voor een langere periode wat kunnen bijverdienen zonder dat dit direct gevolgen heeft voor hun uitkering. Het is de bedoeling dat de Participatiewet op een aantal punten wordt aangepast. Het wetsvoorstel heet Participatiewet in balans. Het is nog onzeker wanneer er over dit voorstel wordt besloten. 

Onze Kredietbank voert de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) uit. Ons beleidsplan 2022-2026 met de titel: ‘Samen zorgen voor rust in je geldzaken’ helpt ons hierbij. Belangrijke onderwerpen voor 2024 zijn: 

• Aanbesteding van schuldhulpverlening voor ondernemers; 
• Financiële zelfredzaamheid van statushouders; 
• Wij zetten de inwoner centraal. Onze inwoners ontvangen best passende, minst ingrijpende financiële maatregel; 
• Klanten van de Kredietbank die op hun eigen niveau mee doen aan hun financiële administratie. Zo kort als kan, zo lang als nodig; 
• Financiële educatie in het basis-en voorgezet onderwijs. 

Samen met onze inwoners werken wij aan een toekomst zonder schulden. Wij willen makkelijk bereikbaar zijn voor onze inwoners en werken op basis van vertrouwen. Wij hebben een persoonlijke aanpak en stellen onze klant centraal. Samen zorgen we voor rust in geldzaken.

Gevolgen energiecrisis
In 2022 en 2023 gingen de kosten voor het huishouden en energie flink omhoog. Door steun van de overheid zijn veel mensen geholpen. Toch hebben sommige mensen nog problemen met hoge energierekeningen. Wij willen inwoners met (beginnende) geldproblemen zo snel mogelijk bereiken. Team Eropaf neemt daarom contact op met inwoners met geldproblemen. Door gemakkelijk bereikbaar te zijn voor onze inwoners willen wij zo snel mogelijk rust in geldzaken bieden. Team Eropaf zet zich ook in om de samenwerking met de sociale teams te versterken, bijvoorbeeld door deel uit te maken van de aanmeldteams. 

Aandacht voor ondernemers
Voor het jaar 2024 houden wij er rekening mee dat meer ondernemers onze hulp zullen nodig hebben. Ondernemers waren in 2023 net bekomen van de gevolgen van de coronapandemie toen de kosten voor energie stegen. Veel ondernemers hadden in 2023 nog belastingschulden. In 2023 is de belastingdienst deze actief gaan invorderen. Wij verwachten daarom dat het aantal ondernemers wat onze hulp nodig heeft verder zal stijgen. 

Aandacht voor statushouders
De Kredietbank helpt statushouders met hun geldzaken, dit heet financieel ontzorgen. Het aantal statushouders wat in onze gemeente komt stijgt snel. In 2023 is dit verdubbeld in vergelijking met het jaar daarvoor. Wij verwachten dat wij ook in 2024 veel statushouders moeten helpen. 

Kortere duur Schuldenregeling 
In 2023 heeft de overheid besloten om de periode van de schuldenregeling te verkorten. Vanaf 1 juli 2023 werd deze periode verkort naar 18 maanden. Hierdoor zijn inwoners met schulden sneller schuldenvrij. Tijd en aandacht voor begeleiding en coaching naar zelfredzaamheid van onze klanten is daarom in 2024 nog belangrijker. 

De sociale teams hebben een centrale rol in het sociaal domein. Zij zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor inwoners die een vraag tot ondersteuning hebben. De sociale teams bieden de toegang tot zorg en ondersteuning. Ook geven ze zelf lichte ondersteuning aan inwoners op alle levensdomeinen. Dit werk van de sociale teams gebeurt vanuit de drie sociale wetten die we moeten uitvoeren: de Jeugdwet, de Wmo en de Participatiewet.

De sociale teams zijn ondergebracht bij Kwartier Zorg en Welzijn. Het welzijnswerk wordt steeds meer geïntegreerd binnen de teams.

De sociale teams zijn belangrijk voor Sociale veerkracht. Zij helpen mee aan de verandering die we willen maken. Samen met inwoners kijken ze naar wat wél goed gaat, wat mensen zelf kunnen en wat zij samen met de mensen om hen heen kunnen doen om problemen en moeilijkheden aan te pakken. Zodat er met de inwoners betere oplossingen worden gevonden.

De sociale teams bevorderen de veerkracht, zeggenschap en het eigenaarschap van onze inwoners, juist in die situaties waarin deze kleiner dreigen te worden. De sociale teams helpen inwoners bovendien om de kring van mensen om hen heen breder en sterker te maken.

De sociale teams blijven zich ontwikkelen
De sociale teams werken sinds 2021 met vier ontwikkelvelden. Deze ontwikkelvelden zijn bedoeld om werkwijzen in de teams te verbeteren. De ontwikkelvelden hebben betrekking op de samenwerking met het onderwijs, de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg, complexe problematiek in gezinnen, en het organiseren een integrale toegang voor de inwoner tot het gehele sociaal domein. Alle medewerkers van de teams dragen actief bij aan de ontwikkelvelden. Eind 2021 zijn de plannen van aanpak vastgesteld. In 2024 werken de teams verder aan het uitvoeren van deze plannen.

Werken aan verandering met NPG-projecten
Vanuit het NPG wordt er gewerkt aan een goede toekomst voor iedereen. Verschillende projecten worden vanuit de visie Sociale veerkracht uitgevoerd. In een aantal van deze projecten hebben de sociale teams een centrale rol: Bevordering Sociale veerkracht, Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting en de JIM-aanpak. Met deze projecten worden nieuwe werkwijzen uitgeprobeerd om inwoners meer eigenaarschap en zeggenschap te geven en de kring rondom hen groter te maken. De NPG-projecten zijn verder uitgewerkt in programma 2.5 Gevolgen gas -en zoutwinning en lokaal programma NPG.

Verhuizingen van de sociaal teams
Sinds 1 januari 2021 werken we met vier integrale sociale teams. Daarmee zijn ook de omvang en samenstelling van de sociale teams veranderd. Sommige van de sociale teams zijn door de nieuwe indeling verhuisd naar een nieuwe locatie. Daarnaast moest Sociaal Team Noord tijdelijk verhuizen vanwege de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Bij de nieuwe locaties is zoveel mogelijk rekening gehouden met onze visie voor de sociale teams. Namelijk die van een plek waar mensen makkelijk binnenlopen en met slimme combinaties met welzijnsactiviteiten en maatschappelijke partners.

Beheersing kosten sociaal domein
De sociale teams bieden de toegang tot zorg en ondersteuning. Daarmee spelen ze een belangrijk rol in het beheersen van de kosten van jeugdhulp en Wmo. De sociale teams geven in 2024 uitvoering aan de beheersmaatregelen en eventuele opvolging daarvan. Zie 2.2.3 Wmo en 2.2.4 Jeugd voor meer informatie over de beheersmaatregelen.

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Het nadelig saldo van de lasten en baten op het programma Sociaal voor 2024 is met € 6,3 miljoen toegenomen ten opzichte van de begroting 2023 na wijziging. Het nadelig saldo na bestemming (door lagere onttrekking aan reserves in 2024 dan in 2023) is € 10,3 miljoen lager. We lichten per product de belangrijkste wijzigingen toe, waarbij we rekening houden met reservemutaties.

Inkomensregelingen
Het saldo bij het product Inkomensregelingen na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 1,3 miljoen verbeterd. De lasten zijn met € 1,85 miljoen afgenomen, de baten met € 61.000 afgenomen en de onttrekking aan de reserve is met € 3,1 miljoen afgenomen.

Lasten (€ 1.851.000 voordelig): De lasten BUIG, periodieke bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidie, nemen toe met € 562.000 ten opzichte 2023 vanwege de wettelijke minimumloonstijging van 10,15% en toepassen nieuwe werkwijze Loonkostensubsidie. Voor de BBZ-regeling is de neerwaartse bijstelling baten en lasten (€ 244.000) per saldo een neutrale aanpassing. Het budget voor bijzonder bijstand wordt structureel verhoogd door hogere lasten bewindvoering met € 192.000. Vanuit de bijzondere bijstand worden de incidentele lasten energietoeslag uitgekeerd in 2023 hierdoor is een daling van het budget ten opzichte van 2023 van € 2,227 miljoen. In 2023 is het besluit genomen voor het Maatwerkfonds Energie crisis de incidentele lasten zijn geraamd in 2023 wat een lagere last veroorzaakt in 2024 van € 725.000 voor subsidies en € 50.000 voor aanvragen van inwoners die in financiële problemen zijn gekomen. De lasten van het Meedoenfonds stijgen in 2024 met € 150.000 door hogere lasten van voorzieningenwijzer, verhoging budget activiteitenfonds vanwege toename gebruik van het fonds, toename verleende subsidie aan het Jeugdfonds Sport en Cultuur en Voedselbank in 2024 en overige indexaties. Vanwege de personele mutaties naar aanleiding van onder andere het beleidsplan Kredietbank en vroeg signalering zullen de salarislasten stijgen met € 300.000. Voor schuldhulpverlening ondernemers is het nadeel van € 37.000 ten opzichte van 2023. De lasten van de kwijtscheldingen laten een toename zien van € 122.000 ten opzichte van de oorspronkelijke begroting 2023. De toename van € 36.000 bij huisvesting BWRI komt hoofdzakelijk door € 21.000 hogere energielasten Haydnlaan en een eenmalige hogere storting van € 12.000 in de onderhoudsvoorziening gebouwen om de voorziening op peil te houden. Vanwege de sloop Molenraai 1 zijn de doorbelaste kosten vastgoed € 8.000 lager. Overige plussen en minnen tellen op tot een nadeel van € 4.000.

Baten (€ 61.000 nadelig): Op basis van de Rijksbegroting en Voorjaarsnota van het Rijk, is de verwachting dat de baten van de Buig toenemen met een bedrag van € 265.000 in 2024. Dit is het gevolg van de systematiek van de Buig, de bijdrage die wij ontvangen is afhankelijk van de realisatie van 2023. Dit is voorlopig een eerste raming we wachten nog op het voorlopig macrobudget van het Rijk. Voor de BBZ-regeling is de neerwaartse bijstelling baten en lasten (€ 244.000) per saldo een neutrale aanpassing. Het tarief voor schuldhulpverlening is naar beneden bijgesteld die heeft als gevolg een verlaging aan baten van € 23.000 in 2024 ten opzichte van 2023. De realisatie van verhaal op bijzondere bijstand is hoger dan ingeschat we passen de begroting positief aan met € 15.000. De oorzaak van de negatieve bijstelling van € 54.000 gebouwenbeheer is een correctie op de begroting 2023. 

Mutatie reserves (€ 3.124.000 nadelig): De onttrekkingen van de mutatie reserve nemen af met € 3.120.000. We verwachten dat de middelen voor Maatwerkfonds energiecrisis, Energietoeslag, communicatieplan Kredietbank en restant krediet 2022 voor schuldhulpverlening ondernemers in 2023 besteed worden. 

(Werk)Participatie
Het saldo bij het product (Werk)Participatie na reservemutaties is ten opzichte van 2023 met € 844.000 verslechterd. De lasten zijn met € 266.000 toegenomen, de baten met € 585.000 afgenomen, de mutatie reserve is € 7.000 voordelig. 

Lasten (€ 266.000 nadelig): Het werkbedrijf BWRI verwacht een hogere interne omzet van € 300.000 deze opbrengsten worden verrekend met de salarislasten van de WSW-medewerkers. Naar aanleiding van de conceptbegroting van Wedeka is onze bijdrage voor het exploitatietekort naar beneden bijgesteld met € 34.000. Het nadelig effect in de lasten van tijdelijke huisvesting kosten BWRI van € 303.000 worden gedekt uit de onttrekking mutatie reserve. De huisvestingslasten BWRI zo ook de doorberekende huisvesting lasten zijn aanzienlijk lager vanwege verkoop of sloop ban de Vosholen 119 en Molenraai 1. Het effect van deze lasten is € 590.000 voordelig. In 2023 zijn er salarislasten begroot onder project Overschild deze salarislasten behoren bij het NPG-project hulpteam Overschild, het effect is € 66.000 voordelig ten opzichte van 2023. De subsidie aan Werkpro is geïndexeerd en bij de Voorjaarsnota 2023 structureel verhoogd, daardoor zijn de lasten € 133.000 hoger. Voor de overige posten betreffende; salarislasten WSW-medewerkers en Nieuw Beschut, werkplekbegeleiding, salarislasten naar aanleiding van evaluatie startorganisatie en ontwikkeling Ontwikkelbedrijf waarvan de begrotingswijziging 2023 nog wordt verwerkt is de afwijking ten opzichte van 2023 € 817.000. Overige posten plussen en minnen tellen op tot een nadeel van € 10.000.

Baten (€ 585.000 nadelig): De externe omzet is naar beneden bijgesteld en daar en tegen is de interne omzet verhoogd. Het nadelig effect hiervan in de baten is € 357.000 ten opzichte van 2023. In 2023 is het pand van de Vosholen verkocht ten opzichte van 2023 is dit een nadelig effect van € 360.000. De opbrengst voor Loonkostensubsidie is verhoogd in 2023 en baten van werkplekbegeleiding wordt administratief verwerkt als negatieve last, ten opzichte van 2023 betekent dit een voordeel van € 318.000. Het nadeel in de baten voor re-integratie is € 180.000 vanwege de onzekerheid over de hoogte van de te ontvangen ESF-subsidie React-EU voor ondersteuning kwetsbare werkenden en werkzoekenden.

Mutatie reserves (€ 7.000 voordelig):
In 2023 is er een eenmalige storting in de afschrijvingsreserve BWRI gedaan van € 223.000, dit betreft de boekwinst verkoop Vosholen 119. In 2024 een storting in de reserve BWRI 2024 van € 279.000 voor dekking van de tijdelijke huisvestingslasten. In 2023 is er onttrekking geraamd van € 576.000. Deze middelen hebben betrekking op budgetoverhevelingen 2022 voor personele lasten inburgering € 68.000, personele lasten Ondernemersloket € 88.000 en ESF-subsidie €420.000. Van de ESF-middelen wordt verwacht dat er € 336.000 in 2024 nodig zijn. In 2024 verwachten we een onttrekking van € 303.000 uit de reserve BWRI voor dekking van de tijdelijke huisvestingskosten.

Burgerparticipatie
Het saldo bij het product Burgerparticipatie na reservemutaties is ten opzichte van 2023 met € 362.000 verbeterd. De lasten zijn met € 432.000 afgenomen, de baten zijn gelijk gebleven en de onttrekking aan de reserve is met € 70.000 afgenomen.

Lasten (€ 432.000 voordelig): De basissubsidie Kwartier is geïndexeerd, daardoor zijn de lasten € 103.000 hoger. Door de verdubbeling taakstelling statushouders worden de salarislasten verhoogd. Ten opzichte van 2023 betekent dit een verhoging van € 179.000. De lasten voor de opvang van de vluchtelingen uit Oekraïne zijn met € 225.000 toegenomen ten opzichte van de begroting 2023. Dit heeft voornamelijk een administratieve oorzaak. Het totaal van de in de begroting 2024 opgenomen lasten voor Oekraïne komt nu uit op € 900.000. Het resterende deel van de lasten (en baten) volgt bij een begrotingswijziging in 2024. Voor de opvang van vluchtelingen in Zuidbroek zijn de lasten met € 900.000 afgenomen. Dit komt omdat het totale bedrag aan lasten in 2023 wordt verwacht. In 2023 zijn nog incidentele coronamiddelen beschikbaar van € 26.000, deze vervallen in 2024. Overige plussen en minnen tellen op tot een voordeel van € 13.000.

Mutatie reserves (nadeel € 70.000): In de begroting 2023 na wijziging wordt rekening gehouden met overhevelingen uit de jaarrekening 2022. In onze meerjarenbegroting houden we geen rekening met mogelijke overhevelingen. 

Wmo oude taken
Het saldo bij het product Wmo oude taken is ten opzichte van 2023 met € 1.745.000 verslechterd. De lasten zijn met € 1.667.000 toegenomen, de baten met € 78.000 afgenomen.

Lasten (€ 1.667.000 nadelig): Bij het opstellen van de begroting Wmo huishoudelijke hulp hebben we gebruik gemaakt van het Wmo-voorspelmodel van de VNG. Dit model voorspelt hoeveel mensen gebruik gaan maken van voorzieningen in de komende vijf jaren. Hieruit volgt een toename van 4,2% huishoudelijke hulp. Daarnaast is er rekening gehouden met het verwachte effect van inflatie op de tarieven van aanbieders (loon-prijs in combinatie met materiaalkostenindex). Per saldo stijgen de lasten van huishoudelijke hulp met € 1.317.000.
De lasten van rolstoelen en vervoersmiddelen nemen toe door toename van het aantal aanvragen. De lasten van rolstoelen stijgen met € 48.000 en van vervoersmiddelen met € 303.000. Overige plussen en minnen tellen op tot een verschil van € 1.000 voordelig.

Baten (€ 78.000 nadelig): De baten van publiek vervoer zijn lager, maar vergelijkbaar met de realisatie 2022 en de prognose 2023.

Wmo nieuwe taken
Het saldo bij het product Wmo nieuwe taken is ten opzichte van 2023 met € 1.568.000 verslechterd. De lasten zijn met € 7.590.000 toegenomen en de baten zijn met € 6.022.000 toegenomen.

Lasten (€ 7.590.000 nadelig): De lasten en baten van beschermd wonen zijn verwerkt in de begroting. Hierdoor stijgen de lasten met € 6.011.000. De salarislasten van WMO uitvoering zijn toegenomen door CAO indexatie, het in huis uitvoeren van toezicht WMO en indexatie subsidie samenwerkingspartners (€ 556.000). Bij het opstellen van de begroting Wmo begeleiding en dagbesteding hebben we gebruik gemaakt van het Wmo-voorspelmodel van de VNG. Dit model voorspelt hoeveel mensen gebruik gaan maken van voorzieningen in de komende vijf jaren. Hieruit volgt een toename van 3,1%. Daarnaast is er rekening gehouden met het verwachte effect van inflatie op de tarieven van aanbieders (loon-prijs in combinatie met materiaalkostenindex). Per saldo stijgen de lasten van begeleiding en dagbesteding met € 822.000. Vanuit het WMO transformatiebudget en inloopfunctie GGZ hebben we een aantal algemene voorzieningen opgezet. Deze worden nu structureel in de begroting verwerkt. De lasten hiervan zijn € 163.000. Middels deze algemene voorziening zorgen we ervoor dat inwoners later instromen in WMO dagbesteding. Door krapte op de arbeidsmarkt lukt het niet om de functie toezichthouder Jeugd/Wmo in te vullen, waardoor we nog langer externe inzet nodig zijn voor uitvoering en overdracht van deze taken. De lasten hiervan zijn € 80.000. Overige plussen en minnen tellen op tot een voordeel van € 43.000.

Baten (€ 6.022.000 nadelig): De lasten en baten van beschermd wonen zijn verwerkt in de begroting. Hierdoor stijgen de baten met € 6.022.000.

Accommodaties
Het saldo bij het product Accommodaties na reservemutaties is ten opzichte van 2023 met € 305.000 verslechterd. De lasten zijn met € 237.000 toegenomen, de baten met € 32.000 toegenomen en de onttrekking aan reserves is met € 100.000 afgenomen.

Lasten (€ 237.000 nadelig): De toename van de lasten wordt veroorzaakt door hoger toegerekende personele lasten inclusief gestegen lonen van € 220.000 en huisvestingskosten voor wijk- en buurtcentra van € 19.000. Verder stellen wij uw raad voor om incidenteel € 100.000 voor wijkcentrum Spokie beschikbaar te stellen. Om het wijkcentrum een nieuwe, stevige plek in de wijk te geven en te bouwen aan een eventueel nieuw stichtingsbestuur is een tweede jaar sociaal beheer nodig. Dit leidt tot een lastentoename van € 100.000. Voor energiecompensatie wijk- en buurtcentra is in 2023 incidenteel € 100.000 aan lasten begroot. Deze lasten worden uit de reserve Maatwerk Fonds Energiecrisis gedekt. De lasten worden voor 2024 met € 100.000 terug geraamd. Dit leidt tot een lastendaling van € 100.000. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 2.000. 

Baten (€ 32.000 voordelig): De baten zijn € 32.000 hoger. Dit wordt vooral verklaard door meer huurinkomsten.
Mutatie reserves (€ 100.000 nadelig): Voor 2023 is incidenteel € 100.000 als onttrekking uit de reserve Maatwerk Fonds Energiecrisis begroot. Deze onttrekking wordt voor 2024 met € 100.000 terug geraamd. Dit leidt tot een nadeel van € 100.000.

Jeugd
Het saldo bij het product Jeugd na reservemutaties is ten opzichte van 2023 met € 3.617.000 verslechterd. De lasten zijn met € 3.570.000 gestegen, de baten met € 47.000 afgenomen en de mutatie reserves zijn per saldo € 235.000.

Lasten: (€ 3.570.000 nadelig): Vanaf 2023 werken we met een reële jeugdbegroting. Dit zetten we voort in 2024. De begroting 2024 is gebaseerd op Q2 2023 + indexatie (loon-prijs in combinatie met materiaalkostenindex). In totaal stijgen de kosten van jeugd daardoor met € 3.328.000. Aandachtspunt hierin is de mate waarin we de bezuinigingen vanuit de hervormingsagenda Jeugd kunnen realiseren. Aangezien we hier onzekerheden zien, hebben we de besparingsoptie die het Rijk ziet opgenomen in de risicoparagraaf. De basissubsidie van Kwartier is geïndexeerd, hierdoor stijgen de lasten met € 113.000. Ook de lasten van de wettelijke bijdrage jeugdgezondheidszorg stijgen door indexatie (€ 135.000). Voor Welzijn op Recept is € 153.000 toegevoegd voor vergroten weerbaarheid van de inwoners. Tarief kinderopvang is conform verwachte stijging maximum uurtarief 2024 gestegen met € 54.000. De lasten op volksgezondheid dalen met € 228.000 omdat we in de meerjarenbegroting geen rekening houden met budgetoverhevelingen. Overige verschillen tellen op tot € 15.000 nadelig.

Baten: (€ 47.000 nadelig): De baten zijn lager door beëindiging van een project, ook de lasten vervallen. Per saldo is dit neutraal.

Mutatie reserves (€ 235.000 voordelig): In de begroting 2023 na wijziging wordt rekening gehouden met budgetoverhevelingen uit de jaarrekening 2022. In onze meerjarenbegroting houden we geen rekening met mogelijke overhevelingen.

Onderwijs
Het saldo bij het product Onderwijs na reservemutaties is ten opzichte van 2023 met € 967.000 verslechterd. De lasten zijn met € 692.000 toegenomen, de baten zijn met € 132.000 toegenomen en de mutatie reserves zijn per saldo € 407.000 afgenomen.

Lasten (€ 692.000 nadelig): Vanuit het contract met de vervoerders voor leerlingenvervoer zijn wij verplicht om ieder jaar de NEA-indexatie toe te passen. De NEA-indexatie geeft de kostenontwikkeling in het wegvervoer weer. Voor 2024 is de indexatie van 4,3% van toepassing. De lasten stijgen met € 53.000. De lasten van schoolgebouwen stijgen met € 275.000 door gestegen lasten voor energie, onroerendzaakbelasting en hogere schoonmaakkosten. De lasten van leerplicht/schoolverlaters zijn gestegen ten opzichte van 2023 met € 102.000, door toegerekende personeelslasten. Bij de projecten Onderwijsachterstandenbeleid (OAB), Nationaal Programma Onderwijs (NPO) en Regiodeal Tijd voor Toekomst wijken de lasten in 2024 af van 2023 (€ 259.000 nadelig). De geldt eveneens voor de baten, waardoor er per saldo geen financieel effect is. Overige verschillen tellen op tot € 3.000 nadelig. 

Baten (€ 132.000 voordelig): In de begroting 2023 was rekening gehouden met het effect van een Rijksbijdrage, die in de begroting 2024 verwerkt is als lagere kapitaallasten bij onderwijshuisvesting. Doordat een aantal panden langer wordt aangehouden dan eerst gepland, is dit voordeel niet zichtbaar in de begroting 2024. Nadeel van € 156.000. Bij de leerplicht/schoolverlaters zijn de baten € 36.000 hoger ten opzichte van 2023 oorzaak was dat de bate van Rubicon te laag in de begroting was verwerkt. Bij de projecten Onderwijsachterstandenbeleid (OAB), Nationaal Programma Onderwijs (NPO) en Regiodeal Tijd voor Toekomst wijken de baten in 2024 af van 2023 (€ 259.000 voordelig), dit geldt ook voor de lasten (zie hierboven) waardoor er per saldo geen financieel effect is. Overige verschillen tellen op tot € 7.000 nadelig.

Mutatie reserves (€ 407.000 nadelig): De onttrekking aan de reserve is € 279.000 lager omdat er ook minder eenmalige lasten verwacht worden voor het scholenprogramma. Daarnaast werd er in 2023 € 128.000 onttrokken aan de reserve scholenprogramma voor de dekking van de kapitaallasten van oude schoolgebouwen die een jaar later dan gepland werden gesloopt.