2.3 Programma Economie

Visie
We willen een prettige omgeving om in te wonen, werken en leven.

Doelstelling
Het programma Economie geeft inzicht in ruimtelijke en economische ontwikkelingen voor 2024 en verder. Wij willen dat ook volgende generaties fijn kunnen wonen, werken en ontspannen in onze mooie gemeente. Daarom houden we in onze beslissingen rekening met de gevolgen op de omgeving.

Wij willen samen met onze inwoners de juiste keuzes maken voor de invulling van de beschikbare ruimte. Hiervoor geeft de Omgevingsvisie Midden-Groningen richting, grenzen en voorwaarden. De komende jaren zetten we ons in om de mogelijkheden voor wonen af te stemmen op behoeften van onze inwoners. Wij gaan aan de slag met de bestuursopdracht thema Wonen uit het raadswerkprogramma en wij gaan de woonvisie vernieuwen. We ondersteunen onze inwoners zo goed als mogelijk bij de energietransitie en van het aardgas afgaan. Wij helpen huurders en huiseigenaren bij het verduurzamen van hun woning en het verlagen van hun energierekening. Dat doen wij in samenwerking met de woningcorporaties. We zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de woonomgeving. Een goede woonomgeving is goed bereikbaar. En er zijn geen gevaarlijke situaties in het verkeer. 

Voor de economie is ook ruimte nodig. We gaan een visie maken voor onze bedrijventerreinen. Om winkelcentra aantrekkelijk te houden, willen we zo goed mogelijk voorkomen dat er panden in de winkelcentra leeg staan. Dit doen we door nieuwe winkels zoveel mogelijk alleen in de winkelcentra toe te staan. De landbouw is een belangrijke sector, die voor een groot deel bepaalt hoe ons buitengebied eruitziet. We vinden dat er voor boeren duidelijkheid voor de langere termijn moet zijn, met een goede toekomst. We gaan een landbouwagenda maken. We gaan ons de komende jaren inzetten voor een gezonde recreatiesector, waar veel toeristen en onze eigen inwoners willen doorbrengen. We gaan aan de slag met de uitvoering van de visie Vrijetijdseconomie.

Nij Begun
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquète Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april 2023 presenteerde in het rapport Nij Begun. Deze maatregelen zijn gericht op de verbetering van schadeherstel en versterking. Daarnaast zet Nij begun in op een beter toekomstperspectief voor alle Groningers met de Sociale en Economische agenda.  

Opbouw programma
Het programma economie bestaat uit de volgende onderdelen:
2.3.1 Omgevingswet
2.3.2 Ruimtelijke Ontwikkeling
2.3.3 Economie
2.3.4 Verkeer
2.3.5 Duurzaamheid

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2024 in werking. De Omgevingswet voegt meerdere wetten voor de fysieke leefomgeving samen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Instrumenten van de Omgevingswet zijn bijvoorbeeld de omgevingsvisie en de omgevingsvergunning.

De invoering van de Omgevingswet is uitgesteld naar 1 januari 2024. Bij de invoering voldoen wij aan de wettelijke minimum vereisten en zetten wij daar een kleine plus bovenop. De wettelijke vereisten per 1 januari 2024 zijn:

• Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) is operationeel;
• Procedure voor omgevingsvergunning is 8 weken (nu 26 weken);
• Kunnen werken met het tijdelijke omgevingsplan.

Vanaf 1 januari 2024 gaan we werken met de nieuwe wet. Het gaat nog extra tijd kosten om de kinderziektes eruit te halen en de nieuwe werkwijzen en instrumenten goed onder de knie te krijgen.

Wij vinden een goede kwaliteit van de omgeving belangrijk. Wij willen dat onze inwoners prettig kunnen wonen, leven en werken. Woningbouw is een van onze belangrijkste opgaven.

Wij werken aan:

• Een aantrekkelijke en leefbare gemeente. Iedereen kan hier goed wonen, leven, ondernemen en werken.
• Goed wonen in Midden-Groningen. Wij willen dat er voldoende woningen zijn. Wij spannen ons in voor nieuwbouw van huizen. Ook werken wij aan het verbeteren van bestaande woningen. Wij willen dat onze inwoners een goede en betaalbare plek hebben om te wonen. Goed wonen gaat ook over een fijne woonomgeving, over zorg en over goed voor de natuur.  De gemeenteraad heeft een raadswerkprogramma vastgesteld. Wonen is hierin een belangrijk onderwerp. Dat heeft geleid tot de bestuursopdracht thema Wonen.
• Een sterkere economie van onze gemeente. Dit betekent dat er voldoende plekken voor bedrijven moeten zijn. Ook moeten die plekken geschikt zijn voor de toekomst. Wij willen aantrekkelijk zijn voor bedrijven en ondernemers.

Er wordt veel gesproken over het gebruik van de ruimte. Er is in Nederland veel behoefte aan ruimte, maar onze ruimte is beperkt. Daarom moeten we kiezen voor het één of het ander. 

Regie op ruimtelijke opgaven
De rijksoverheid pakt de regie op de ruimtelijke ordening. De minister heeft de provincies gevraagd om de nationale opgaven en doelen ruimtelijk te vertalen, in te passen en te combineren met decentrale opgaven. De provincie doet dat samen met waterschappen en gemeenten. In 2024 moet het gezamenlijke resultaat een nieuwe Nota Ruimte zijn.

De rijksoverheid wil bijvoorbeeld meer invloed hebben op woningbouw. Er zijn niet genoeg betaalbare woningen. Landelijk is er een tekort van bijna een miljoen huizen. De Wet Versterking Regie Volkshuisvesting moet helpen om dit tekort op te lossen. Deze wet stelt eisen aan het woonbeleid van gemeenten. Wij verwachten dat deze wet in 2024 vastgesteld wordt.

Nationale Woon- en Bouwagenda

De landelijke overheid wil dat er snel meer huizen gebouwd worden. Die huizen moeten betaalbaar zijn. Ook zijn er meer huizen nodig voor jongeren, ouderen en mensen die zorg nodig hebben. De minister maakt hierover afspraken met provincies, gemeenten (VNG) en woningcorporaties (Aedes). Gemeenten moeten een aantal dingen oppakken. Zij moeten een woonprogramma en een woonzorgvisie hebben. Het woonprogramma gaat over woningbouw, betaalbare huizen, energiezuinige huizen en leefbaarheid (fijne woonplek). De woonzorgvisie gaat over het wonen van ouderen die zorg nodig hebben. De woonzorgvisie gaat ook over wat er nodig is voor kwetsbare mensen. Bijvoorbeeld mensen met een handicap. De woonzorgvisie besteed aandacht aan ruimtelijke en sociale opgaven. 

Woningmarkt Midden-Groningen
Veel mensen zijn op zoek naar een huis of bouwgrond. In het voorjaar van 2023 was het woningmarktonderzoek klaar. Tussen 2023 en 2030 moeten er ongeveer 1.250 huizen in Midden-Groningen bijkomen. Ongeveer de helft in de dorpen en de andere helft in Hoogezand en Sappemeer.

De vraag naar woningen blijft.  Wel is de rente hoger dan de afgelopen jaren.  Ook de bouwkosten zijn hoger. Mogelijk heeft dit invloed op het tempo van het bouwen van woningen. Sowieso zijn er plannen voor woningen nodig. Dit kunnen ook plannen voor de wat langere termijn zijn. 

Een deel van de huizen die er al staan, moet energiezuinig worden gemaakt. En een deel van die huizen gaat ook van het aardgas af. Ook moeten meer woningen geschikt zijn voor ouderen die zorg nodig hebben.  

Bestuursopdracht thema Wonen
Op 8 juni 2023 heeft de raad de bestuursopdracht thema Wonen vastgesteld. Deze komt voort uit het raadsakkoord en raadswerkprogramma. Het doel is de beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen te vergroten. De bestuursopdracht geeft kaders voor de nieuwe woonvisie en een aantal opdracht die met wonen te maken hebben. Voor het bouwen van woningen is de gemeente afhankelijk van de markt. We bouwen zelf geen woningen. Wel kunnen we faciliteren, stimuleren en aanjagen.

NPG 
Wij krijgen geld uit het Nationaal Programma Groningen (NPG). Dit geld gebruiken wij bijvoorbeeld voor verbetering van Noorderpark. Ook hebben wij een project om slecht onderhouden panden (rotte kiezen) op te knappen. Er is geld gereserveerd voor het uitvoeren van projecten uit het programma Bedrijvig en Leefbaar. Op veel plekken in onze gemeente wonen mensen dichtbij industrie. Dit levert problemen op. Het programma Bedrijvig en Leefbaar helpt ons die problemen op te lossen. De NPG-projecten zijn verder uitgewerkt in 2.5.2. 

Bedrijventerreinen
In Midden-Groningen zijn veel bedrijven. Het is belangrijk dat bedrijven een plek kunnen vinden in onze gemeente. Dat gebeurt in de dorpen en op bedrijventerreinen in Hoogezand, Sappemeer, Muntendam en Zuidbroek. Een deel van die terreinen is verouderd. Die moeten daarom worden vernieuwd en bijvoorbeeld energiezuiniger worden gemaakt. Daarnaast zijn er bijna geen kavels meer beschikbaar op de bedrijventerreinen. Daarom is het ook nodig dat er nieuwe bedrijventerreinen bij komen. Zo blijft er werk in onze gemeente. 

Wij hebben veel industrie, maar ook veel landelijk gebied. Wij willen aantrekkelijk zijn voor bedrijven om te ondernemen, zodat inwoners hier goed kunnen werken en wonen. Er zijn mogelijkheden voor sport, winkelen en cultuur en je kunt genieten in het landelijk gebied van landschap en natuur. Wij vinden het belangrijk dat er meer toeristen komen. Dat geeft levendigheid in de dorpen en toeristen geven ook geld uit in onze gemeente. 

Wij vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen, goed kan wonen en werken. Wij willen een economie waar zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn. Want met een baan kunnen mensen hun rekeningen betalen en krijgen ze geen geldproblemen. Als je werk hebt, heb je ook meer sociale contacten. En daarmee krijgen mensen een positieve eigenwaarde. Om te zorgen voor meer banen in onze gemeente, moeten we goed voor onze bedrijven zorgen. We willen voldoende ruimte voor bedrijven om te zorgen dat bedrijven kunnen ontwikkelen op een geschikte plek. Deze plekken moeten aantrekkelijk zijn voor ondernemers, zodat ze in onze gemeente willen blijven. Goede plekken voor bedrijven trekt ook nieuwe bedrijven naar onze gemeente. Met de volgende doelen willen we dat bereiken: 

• Wij willen een uitstekende service bieden voor ondernemers en instellingen.
• Wij willen een duurzaam perspectief voor de landbouwsector.
• Wij willen aantrekkelijke winkelgebieden.
• Wij willen een groeiende en vitale vrijetijdssector.

Te weinig personeel
In 2022 is de Nederlandse economie met 4,5 procent gegroeid. Na de coronacrisis kregen meer mensen een baan. Daardoor werd er in Nederland meer geld uitgegeven. In het eerste kwartaal van 2023 zien we landelijk dat de economie is gestopt met groeien (CBS). Dit komt onder andere doordat we te maken hebben met hogere kosten. Zo betalen we meer voor energie en zijn de prijzen in de supermarkt gestegen. Ook bouwmaterialen worden duurder. Toch zien we dit nog niet direct terug in het bedrijfsleven van Midden-Groningen. Bedrijven hebben net zoals in 2022 een tekort aan personeel. Er zijn minder werkzoekenden en meer vacatures. Daardoor hebben werkgevers moeite om personeel te vinden. We hebben in onze gemeente vooral veel beroepen in de industrie. Het UWV houdt de spanning op de arbeidsmarkt bij. Volgens het UWV is in de arbeidsmarktregio Groningen ook in 2023 een tekort aan personeel in alle beroepsgroepen.

Plek voor bedrijven
Er zijn veel bedrijven die contact opnemen met ons opnemen over beschikbare bedrijventerreinen om te kunnen bouwen. Niet alleen in onze gemeente, maar in de hele Regio Groningen-Assen (en de rest van Nederland) is er veel vraag. Er is niet genoeg ruimte op onze bedrijventerreinen voor alle bedrijven die een nieuwe plek zoeken. Niet alleen bedrijven hebben ruimte nodig, ook andere ontwikkelingen zijn in onze gemeente op zoek naar ruimte, bijvoorbeeld nieuwe woningen of zonneparken. 

Landbouw
Onze gemeente heeft veel boerenbedrijven. De landbouw heeft te maken met steeds veranderende regels voor het milieu. De Rijksoverheid heeft nieuwe plannen voor het verminderen van stikstof bekend gemaakt die grote gevolgen hebben voor de toekomst van de landbouw. Boeren maken zich zorgen over hun bedrijf en de toekomst. De plannen moeten nog uitgewerkt worden. Provincie Groningen neemt de leiding om over de plannen van de Rijksoverheid met de boerenbedrijven in gesprek te gaan. Midden-Groningen zal actief betrokken worden in het proces.

De landbouw is steeds in ontwikkeling. Er wordt bijvoorbeeld steeds meer natuurinclusief gewerkt. Dat betekent dat de boeren met hun bedrijf bijdragen aan de natuur en de omgeving door op een andere manier te gaan werken. De provincies Groningen, Drenthe en Friesland hebben in 2019 op dit thema afspraken gemaakt met de Rijksoverheid. Deze provincies ontvangen daar subsidie voor, waarmee samen met boerenbedrijven en andere organisaties en onderwijs plannen worden gemaakt.

Detailhandel
De detailhandel is veel in beweging. Dit heeft verschillende oorzaken. Ten eerste verandert de opbouw van de bevolking steeds. Zo neemt het deel jongeren af en het deel ouderen toe. Tussen deze groepen zitten verschillen in hoeveel geld ze kunnen uitgeven en waaraan ze dit willen doen. Daarnaast kunnen mensen zich steeds makkelijker verplaatsen met bijvoorbeeld de auto, trein of fiets. Dit betekent dat je ook op plekken verder van huis kunt winkelen. Ook hebben mensen in vergelijking met vroeger meer vrije tijd. Mensen hebben meer tijd om te winkelen en doen dit ook.

Verder kopen steeds meer mensen spullen op internet. In 2007 kochten mensen voor 5 miljard euro zaken op internet. In 2018 was dit meer dan 23 miljard euro. Door de coronacrisis is dit nog meer geworden. In 2022 gaven mensen voor meer dan 33,3 miljard euro uit aan producten en diensten op internet. Al deze veranderingen betekenen veel voor winkels in de winkelstraten.  Winkeliers moeten meer moeite moeten doen om klanten naar hun winkel te trekken. Dit kunnen ze doen door bijvoorbeeld een aantrekkelijk aanbod of een goede service. Uit cijfers blijkt dat het aantal winkels minder wordt, ook het aantal winkelpanden dat leegstaat is gedaald. Deze daling komt vooral doordat het gebruik van deze panden is veranderd in bijvoorbeeld wonen.

Recreatie en toerisme
Steeds meer mensen gaan vaker op vakantie. Sinds de corona uitbraak gaan ook steeds meer Nederlanders op vakantie in eigen land. De groep 55+ers groeit. Deze groep heeft meer vrije tijd en trekt er regelmatig op uit. Deze groep gaat ook buiten de schoolvakanties op pad.

We zien dat het belang van en de interesse in het landelijke gebied groeit. We bezoeken steeds vaker het bos, de meren, de natuur en het agrarisch landschap. Toeristen, maar ook eigen inwoners gaan er steeds vaker op uit. Wandelen, fietsen maar ook varen wordt steeds populairder. Omdat we gewend zijn om veel online te regelen, is het heel normaal dat ook vakanties online worden geboekt en dat veel gebruik gemaakt wordt van apps voor fietsen, wandelen en varen. De meeste informatie is online te vinden. 

Ook zien we:

• Een groeiende belangstelling voor cultuur(historie), van een museum tot een borg. Het gaat om een aanbod met een verhaal.
• Meer gezond, duurzaam en sociaal: de bezoeker maakt vaker een bewuste keuze.
• Behoefte aan ontmoeten en onthaasten.
• Toenemende vraag naar bijzondere en onderscheidende ervaringen en overnachtingen. Het is een beleveniseconomie. Bezoekers willen het verhaal kunnen doorvertellen aan familie en vrienden.
• Dat mensen graag willen spelen. Kinderen maar ook volwassenen. Spelen ontspant. Dat kan alleen en in groepsverband.

De effecten van het uitvoeren van de uitvoeringsagenda zijn meer bezoekers, meer toeristische overnachtingen en een verhoging van de bestedingen. Uiteindelijk draagt dit bij aan een groei van bedrijven en werkgelegenheid. We zien de volgende indicatoren en streefwaarden voor 2030:

Verkeer en vervoer is  van belang voor al onze inwoners, bedrijven en bezoekers. Het gaat om de bereikbaarheid en de veiligheid voor fietsers, voetgangers, gemotoriseerd verkeer (zoals auto-, vracht- en landbouwverkeer) en het openbaar vervoer. Een aantal activiteiten worden doorlopend uitgevoerd. Met verkeerseducatie worden vooral jonge verkeersdeelnemers geschoold om zich veilig in het verkeer te kunnen bewegen. Basisscholen worden gestimuleerd het project Veilige Schoolomgeving te doen om de verkeerssituaties rondom de scholen te beheersen. Verder zijn we steeds op zoek naar geld (waaronder subsidies) voor projecten op het gebied van infrastructuur. Ook letten we op kansen om de mobiliteit in de gemeente te verbeteren en te verduurzamen.

Een goed bereikbare en verkeersveilige gemeente voor alle verkeersdeelnemers. Dat is onze ambitie. Wij zetten in op duurzame mobiliteit. Dat betekent dat wij zoveel mogelijk stimuleren om met het openbaar vervoer of op de fiets te gaan in plaats van met de auto. Het verkeerssysteem vormt in de volle breedte geen belemmering om je vrij te kunnen verplaatsen. Het verkeerssysteem is ook toegankelijk zodat iedereen de mogelijkheid heeft om zich te kunnen verplaatsen. Oftewel mobiliteit is binnen ieders bereik.

Ons reisgedrag lijkt door de Coronapandemie blijvend veranderd. Het OV-Bureau is verantwoordelijk voor het stads- en streekvervoer in Groningen en Drenthe. Voor 2024 heeft het OV-bureau een aanzienlijk tekort. Dit komt onder andere doordat het aantal reizigers 20% lager ligt dan voor Corona. Daarnaast zijn ook de kosten sterk gestegen. Hoe zich dit ontwikkelt en wat de gevolgen zijn voor de dienstregeling 2025 en latere jaren is nu nog onbekend.

In 2019 heeft uw raad een duurzaamheidsvisie vastgesteld. Sinds die tijd werken wij aan de uitvoering van deze visie. De duurzaamheidsvisie straalt ambitie uit. Hiermee willen wij aan het werk. Daarnaast zijn wij sinds 2021 een Global Goals gemeente. De Global goals zijn 17 doelen die alle bijdragen aan één opdracht: duurzaam werken. Dat wil zeggen zo werken dat het goed is voor alle mensen van nu zonder dat we de generaties na ons opzadelen met problemen.

Elk jaar worden de onderwerpen bepaald waarop in dat jaar wordt ingezet. We hebben veel aandacht voor 'de sociale kant van duurzaamheid'. Armoede is een probleem in onze gemeente en we zien dat dit probleem groter wordt. Veel woningeigenaren hebben onvoldoende geld om hun huis te verduurzamen. In wijken met goedkope woningen hebben onze inwoners vaak hoge energierekeningen.

De overgang naar duurzame energievormen vraagt om veel inspanningen van onze gemeente de komende jaren.  De elektriciteit die geproduceerd wordt, moet duurzaam zijn. Dat kan bijvoorbeeld op basis van zon of wind. En de warmte die we gebruiken moet ook op een duurzame manier worden geproduceerd. De plannen die we hiervoor maken, maken we vaak samen met onze buurgemeenten/ in regionaal verband. In 2021 is de Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 vastgesteld. In 2023 is de RES 2.0 opgeleverd. De Transitievisie Warmte (TVW) beschrijft per wijk welke mogelijkheden er zijn om hier van het aardgas af te gaan. Wij maken in een aantal wijken al plannen om van het aardgas af te gaan, zoals bijvoorbeeld in Kiel-Windeweer. Dit doen wij samen met de inwoners. De TVW was de basis voor de RES 2.0.

Belangrijk onderwerp in de RES 2.0 is het overvolle elektriciteitsnet. Het maken van plannen hoe hiermee om te gaan is een spannend proces waar wij samen met andere gemeenten aan werken. Wij verzamelen gegevens over nieuwe plannen en de gevolgen voor de vraag naar elektriciteit en aanbod van elektriciteit en overleggen met Enexis. Zij geven advies. Bestuurders moeten daarna bepalen welke plannen voorrang moeten krijgen. Dit doen alle Groninger gemeenten samen, onder aansturing van de provincie, in het Provinciale Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (PMIEK). Het PMIEK is bedoeld om keuzes op het gebied van ruimte en energie samen te brengen en af te stemmen. Hierbij zitten de gemeenten, de provincie en de netbeheerders aan tafel. De RES en de PMIEK worden om de  2 jaar vernieuwd, de TVW om de 4 jaar. Dit is een wettelijke verplichting.

Een thema dat meer in de belangstelling is gekomen sinds het moment dat de duurzaamheidsvisie is vastgesteld is klimaatadaptatie. Hoe passen wij ons aan aan het veranderend klimaat? Samen met de werkregio Groningen - Noord Drenthe hebben wij de Regionale Adaptatiestrategie (RAS) opgesteld en vastgesteld. In het verlengde van de RAS is de Regionaal Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie (RUA) uitgewerkt. Op basis van deze RUA hebben wij aanspraak gemaakt op de Tijdelijke Impulsregeling Klimaatadaptatie van het Rijk . Input voor de RUA  is onze Lokale Adaptatie Strategie. Deze bevat ondermeer een lijst met projecten waarmee wij de droogte, de hitte, en wateroverlast bestrijden. 

Tot slot is er aandacht voor de voorbeeldrol van de gemeente. Wij willen extra stappen maken om verder te verduurzamen. Belangrijke onderwerpen zijn Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI), het verduurzamen van onze gebouwen en het verduurzamen van het wagenpark van de gemeente.

Duurzame ontwikkeling gaat over een evenwicht tussen mens, milieu en economie. Mondiaal, nationaal, regionaal, en lokaal. We zetten in op een duurzame samenleving, een duurzame energievoorziening, een duurzaam landschap en klimaat, duurzaam ondernemen en een duurzame gemeentelijke organisatie.

Een duurzame samenleving is van ons allen. Werken aan duurzame ontwikkeling doen we samen met partners, belanghebbenden en in het bijzonder met onze de inwoners.

De onderwerpen duurzaamheid en energietransitie krijgen steeds meer aandacht. Dit komt onder andere doordat het klimaat verandert. Dat merkt en ziet iedereen om zich heen. Het Rijk en gemeenten maken steeds meer plannen om de samenleving te verduurzamen. Er worden plannen gemaakt om energie te besparen, om minder gas, olie en kolen (ofwel fossiele energie) te gebruiken en om de gevolgen van klimaatverandering te lijf te gaan. Hoe gaan we om met droogte, hitte en wateroverlast? Er valt minder regen, maar als het valt is dit veel meer dan voorheen. Hoe passen we ons aan aan dit veranderend klimaat? We noemen dit klimaatadaptatie.

Het blijft niet alleen bij plannen. Het aantal elektrische voertuigen groeit snel. En als we geen aardgas meer willen gebruiken voor het koken of verwarmen van onze huizen, gaan we vaak elektrisch koken en verwarmen met warmtepompen. Dat leidt tot een steeds grotere elektriciteitsvraag. En dat betekent weer veel transport van elektriciteit over ons elektriciteitsnet dat dit nu al niet meer aankan. Dit betekent dat we met elkaar goed moeten bepalen welke projecten en plannen het meest belangrijk zijn. En waar de uitbreidingen van het elektriciteitsnet eerst, en waar later, moeten plaatsvinden. Dit vraagt om goede afstemming tussen degenen die plannen maken (zoals bijvoorbeeld de industrie) en de netbeheerders. Dit vraagt om coördinatie op regioniveau. Hiervoor is onder aanvoering van de provincie het PMIEK-overleg (Provinciale Meerjaren Infrastructuur Energie en klimaat) in het leven geroepen. Als gemeente zijn we vaak op de hoogte van dergelijke plannen en spelen we hier ook een belangrijke rol in. En dan willen we deze overgang naar duurzame elektriciteit en duurzame warmte ook nog liever morgen dan overmorgen. We willen versnellen!

Duidelijk is geworden dat planvorming en uitvoering alleen goed lukt met draagvlak van de bevolking. Bij nieuwe ontwikkeling is hiervoor aandacht. Heeft de burger er nadelen van, dan wil hij ook de voordelen. En de burger wil meedenken over zijn leefomgeving, zowel bij het opstellen van beleid als het uitvoeren van projecten. Aandachtspunt is de weerstand die diverse groepen mensen voelen bij de energietransitie. Om meer draagvlak te krijgen is het belangrijk om te begrijpen waar deze weerstand vandaan komt. Ook is het belangrijk mensen beter te betrekken en te informeren.

Naast draagvlak, zijn we ook steeds meer afhankelijk van het samen doen. We kunnen het als gemeente niet alleen. Samenwerken met woningcorporaties, energiecoöperaties, en inwoners van Midden-Groningen die goede ideeën hebben, is allemaal nodig. Anders krijgen we deze grote opgave, de energietransitie, niet voor elkaar.  De jeugd/ jongeren moeten we hierbij niet vergeten. Zij zijn de toekomst en we moeten hen betrekken bij de plannen waar we mee bezig zijn.

Toch krijgen gemeenten zeer waarschijnlijk in de nabije toekomst ook instrumenten in handen om de warmtetransitie af te dwingen. De nieuwe warmtewet biedt de gemeente de mogelijkheid gebieden aan te wijzen (zogenaamde warmtekavels) waar collectieve warmtesystemen kunnen worden aangelegd. Zij wijst dan ook een warmtebedrijf aan. Een dergelijk warmtebedrijf komt voor minimaal 50% in handen van een publieke partij.

Tot slot, zijn de kosten van de energietransitie een (steeds belangrijker) aandachtspunt. Hoe gaan we energietransities financieren? Kosten zijn niet alleen een probleem voor de inwoners van Midden-Groningen, maar voor veel meer inwoners in Nederland. Er zijn veel, en steeds meer, subsidies beschikbaar. Een heel belangrijke taak voor gemeenten is om haar inwoners te helpen hoe gebruik te maken van deze subsidies en om te ondersteunen bij financieringsconstructies. Wellicht aan de keukentafel.

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Het nadelig saldo na bestemming op het programma Economie is toegenomen met € 1,597 miljoen ten opzichte van de begroting 2023. We lichten per product de belangrijkste wijzigingen toe.

Brandweer en openbare veiligheid
Het saldo is ten opzichte van 2023 met € 57.000 verslechterd. De lasten zijn met € 112.000 gestegen en de baten zijn met € 55.000 toegenomen.

Lasten (€ 112.000 nadelig): In 2023 heeft uw raad de voorjaarsnota 2023 vastgesteld. Onderdeel hiervan is de deelnemersbijdrage aan de Veiligheidsregio Groningen (VRG). De geactualiseerde begroting 2023 en meerjarenraming 2024-2027 van de VRG laat een toename zien. De totale uitzetting voor 2024 bedraagt € 487.000. Ten opzichte van de geactualiseerde begroting 2023 van € 292.000 leidt dit tot een lastentoename van € 195.000. Daarnaast leidt een wijziging in de toerekening van personele lasten voor openbare veiligheid in relatie tot het project NPG Verbeteren Veiligheid tot een voordeel van € 125.000. Tot slot verwachten we een toename in energie- en onderhoudskosten door gestegen prijzen van € 28.000 in het vastgoed. Overige afwijkingen waaronder indexatie van uitvoeringsbudgetten in de lasten tellen op tot nadeel van € 14.000.     

Baten (€ 55.000 voordelig): Ten opzichte van de begroting 2023 verwachten we in 2024 € 37.000 meer huurinkomsten onroerende zaken vastgoed te ontvangen. Verder verwachten we meer legesinkomsten uit APV-vergunningen van € 18.000.

Economische ontwikkeling
Het saldo bij het product Economische ontwikkeling na reservemutaties is met € 143.000 verslechterd. Er zijn € 429.000 aan lagere lasten, de baten vallen € 642.000 lager uit en de reservemutaties zijn € 70.000 voordelig.

Lasten (€ 429.000 voordelig):

Een hogere toerekening van personele lasten voor het uitvoeren van handhaving- en vergunningverleningstaken omgevingsvergunning leidt tot een lastentoename van € 486.000. Hierbij is rekening gehouden met loon- en prijsstijgingen en de overheveling van bouwtaken ODG naar de gemeente en meer inzet van werkzaamheden voor afhandelen vergunningverlening door een toename van het aantal vergunningen. Daarnaast hebben we de uitvoeringsbudgetten voor het uitvoeren van het woonplan en stimuleringsfonds volkshuisvesting geïndexeerd. Dit leidt tot een nadeel van € 26.000. Ook worden door de verwachte toename van de leges standplaatsen en marktgelden meer personele lasten inclusief hogere indexatie van loonkosten aan deze taken toegerekend. Dit leidt tot een lastentoename van € 20.000. Ook zijn in 2023 incidentele middelen voor de wet kwaliteitsborging bouw met betrekking tot de overhevelingsvoorstellen jaarrekening 2022 in de begroting verwerkt. Deze middelen hebben we in de begroting 2024 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een lastendaling van € 113.000. De lasten voor de Omgevingswet zijn met € 816.000 afgenomen. Het incidenteel beschikbaar gestelde bedrag voor de Omgevingswet is volledig in 2023 geraamd. De lasten voor het Volkshuisvestingsfonds zijn met € 190.000 afgenomen door een andere fasering in de kosten ten opzichte van 2023. Met betrekking tot ruimtelijke ontwikkeling zijn de lasten met € 287.000 toegenomen. Het gaat om € 37.000 aan gestegen salariskosten voor  ruimtelijke ordening en € 55.000 aan gestegen kosten door extra capaciteit voor stedenbouw.  De kosten voor grondzaken zijn gestegen met € 195.000 als gevolg van personele ontwikkelingen in het kader van de evaluatie startorganisatie. De lasten voor economische ontwikkeling zijn met € 84.000 afgenomen. Incidenteel beschikbaar gestelde middelen in 2023, met name voor  de strategische agenda landbouw, zijn hier de hoofdoorzaak van.  Voor het project PAW Steendam-Tjuchem zijn de lasten met € 78.000 afgenomen door lagere lasten in de jaarschijf 2024 van dit project. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 33.000. 

Baten (€ 642.000 nadelig): 

In de begroting 2024 zijn voor de leges omgevingsvergunning hogere baten van € 511.000 geraamd. De begroting legesinkomsten omgevingsvergunning 2024 wordt € 2.311.000 (inclusief indexatie van 4,22%). In de begroting 2024 is rekening gehouden met het invoeren van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). Echter zit er een onzekerheid in het realiseren van deze legesopbrengsten in verband met de invoering van deze wetgeving. Verder verwachten we een hogere vergoeding voor uitleen van personeel voor vergunningverlening van € 63.000. Ook voorzien we meer legesinkomsten inclusief indexatie van tarieven uit standplaatsen en marktgelden van € 14.000. Voor het project PAW Steendam-Tjuchem zijn de baten met € 1.013.000 afgenomen. In 2023 is er een storting in de reserve PAW Steendam-Tjuchem geraamd van € 1.013.000, dit wordt volledig gedekt met subsidie (SPUK). Verder zijn de baten voor het Volkshuisvestingsfonds met € 239.000 afgenomen omdat er minder kosten worden gemaakt door een verschil in fasering. Overige afwijkingen in de baten tellen op tot een voordeel van € 22.000. 

Mutatie reserve (€ 70.000 voordelig): Er wordt ten opzichte van de begroting 2023 € 938.000 minder gestort in de reserve en er wordt € 868.000 minder onttrokken uit de reserve. Dit heeft diverse oorzaken. In 2023 is er een storting geraamd van € 1.013.000 in de reserve PAW Steendam-Tjuchem. In 2024 is er een storting geraamd van € 75.000 in de reserve Volkshuisvestingsfonds. In 2023 zijn er diverse overhevelingen vanuit de jaarrekening 2022 verwerkt, dit gaat om € 837.000 voor de Omgevingswet en € 113.000 voor de wet kwaliteitsborging bouw. Ook is er een onttrekking geraamd van € 180.000 uit de reserve PAW Steendam-Tjuchem. In 2024 is er een onttrekking geraamd van € 150.000 uit de reserve Volkshuisvestingsfonds en € 112.000 uit de reserve PAW Steendam-Tjuchem. 

Bedrijventerreinen 
Het saldo op het product Bedrijventerreinen is met € 1.953.000 verslechterd. Dit wordt per saldo veroorzaakt door € 5.985.000 lagere lasten en € 7.938.000 aan lagere baten.

Lasten (€ 5,985.000 voordelig): Deze afname wordt in hoofdlijnen veroorzaakt doordat in 2024 nauwelijks kosten voor woonrijp maken worden verwacht op bedrijventerrein Rengerspark, € 588.000.   Ook is de doorboeking  van de grondopbrengsten Rengerspark (loopt via de lasten) € 5.311.000 lager dan 2023.  Daarnaast zijn de rentelasten € 84.000 lager door een gunstigere boekwaarde vanwege grondverkopen in 2023. Het overige verschil betreft diverse kleine posten.

Baten (€ 7.938.000 nadelig): Deze afname wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door € 5.311.000 lagere grondverkopen op Rengerspark ten opzichte van 2023. Hiermee is ook de winstneming voor 2024 €  1.960.000 lager dan 2023.  Ook is de doorboeking van de lasten  Rengerspark (loopt via de baten) € 667.000 lager dan 2023. 

Grondexploitatie
Het verschil ten opzichte van de begroting 2023 is nihil. De lasten en baten die verband houden met grondexploitaties worden in de exploitatie verantwoord en via een tegenboeking (onderhanden werk) naar de balans overgeboekt. Het verschil tussen de begrotingsjaren 2023 en 2024 komt voornamelijk door de verschillen in de faseringen bij de grondexploitaties. Voor meer informatie over de grondexploitaties verwijzen wij u naar de paragraaf grondbeleid en de Meerjaren Prognose Grondexploitatie 2023.

Mutatie reserve (€ 458.000 voordelig): Onttrekking reserve grondexploitaties ter dekking van het meerjarig negatief resultaat voortkomend uit de MPG 2023.

Toerisme
Het verschil ten opzichte van de begroting 2023 is nihil en wordt derhalve niet toegelicht.

Openbaar vervoer
Het verschil ten opzichte van de begroting 2023 is nihil en wordt derhalve niet toegelicht.