2.5 Programma Gevolgen gas- en zoutwinning en lokaal programma NPG

2.5.0 Inleiding

2.5.1 Gevolgen gas- en zoutwinning

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Een deel van onze gemeente ligt in het kerngebied van de gaswinning. Veel inwoners hebben hier dagelijks mee te maken. De aardbevingen zorgen voor schade aan woningen en andere gebouwen en er zijn ook ruim 3.300 adressen die mogelijk niet voldoen aan de veiligheidsnorm. Tegelijkertijd ondervinden ook veel inwoners stress als gevolg van de begingen. 

Vanwege de grote impact op onze inwoners, de verschillende rollen die de gemeente heeft en de brede betrokkenheid vanuit veel gemeentelijke domeinen en teams werken we vanuit een programma. Het programmaplan is in 2023 vastgesteld en ter kennisname met uw raad gedeeld.

De basis waarop het programma Gevolgen gas- en zoutwinning werkt komt voort uit het collegeakkoord 2022-2026 “Samen aan de slag”. Hierin staan de volgende doelstellingen geformuleerd:

  • De versterking moet volgens plan worden uitgevoerd;
  • Schade moet op tijd worden afgehandeld;
  • Gaswinning uit het Groningenveld moet stoppen in 2023.

Groningers boven Gas
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquète Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De Commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en heeft ook aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april presenteerde. Deze 50 maatregelen moeten volgens het kabinet leiden tot verbetering van schadeherstel en versterking, maar ook tot verbetering van de economie en leefbaarheid. Voor zover de maatregelen betrekking hebben op schadeherstel en versterking, worden ze meegenomen in het programma Gevolgen gas- en zoutwinning. 

Gaswinning
Jaarlijks neemt de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een besluit over de hoogte van de gaswinning uit het Groningenveld. De rol van de gemeente daarbij is vastgelegd in de Mijnbouwwet. De gemeente is één van de wettelijke adviseurs die de staatssecretaris adviseert voordat hij een ontwerp-vaststellingsbesluit neemt. Ook kan de gemeente reageren op een ontwerp-vaststellingsbesluit met een zienswijze en tot slot mag de gemeente (mits er een zienswijze is ingediend) in beroep tegen het definitieve besluit.

Schade
Schade als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld wordt afgehandeld door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Schade als gevolg van andere gasvelden en andere vormen van mijnbouw (zoals zoutwinning) ligt bij de Commissie Mijnbouwschade. De rol van de gemeente in individuele schadetrajecten is helaas beperkt. Wel houden we de algemene ontwikkeling van schade in onze gemeente bij. Ook bieden we steun aan onze inwoners, vooral bij complexe schades waar ook versterking speelt.

Versterking
Inwoners van het aardbevingsgebied moeten net zo veilig kunnen wonen en leven als inwoners in de rest van Nederland. Daarom worden gebouwen die mogelijk niet veilig zijn getoetst aan de veiligheidsnorm. Voldoet een gebouw niet, dan moet deze worden versterkt. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) voert deze beoordelingen en versterkingen uit. In onze gemeente zijn ruim 3.300 adressen die beoordeeld moeten worden, of beoordeeld zijn. De kaders hiervoor zijn vastgesteld door de staatssecretaris Mijnbouw van Economische Zaken en Klimaat. De gemeente bepaalt in haar jaarlijkse Lokaal Plan van Aanpak de volgorde van beoordelen en uitvoeren. 

De NCG gaat ervan uit dat in 2024 alle adressen in onze gemeente in het versterkingsprogramma beoordeeld zijn. Dan is duidelijk welke adressen niet op norm zijn en dus versterkt moeten worden. De afgelopen jaren was het versterkingsprogramma onder aansturing van het ministerie van EZK vooral risicogestuurd, maar op basis van de aanbevelingen van de Parlementaire Enquète Commissie vindt het kabinet nu dat de aanpak zoveel mogelijk gebiedsgericht moet plaatsvinden. 

De personele inzet die hoort bij deze verschillende gemeentelijke rollen wordt gedekt vanuit de zogenaamde lumpsum, die tussen gemeenten en het Rijk is overeengekomen. We monitoren of de benodigde inzet en de beschikbare middelen in de pas lopen.

Sociaal en gezondheid
De aardbevingen, maar ook de manier waarop schadeherstel en versterking tot nu toe georganiseerd is, zorgen voor veel stress en gezondheidsklachten bij onze inwoners. Het is belangrijk dat daar aandacht voor is en daarom is de tafel Sociaal en Gezondheid opgericht. Hier werken de gemeenten samen aan ondersteuningsprogramma's. Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat er aandacht is voor individuele vragen en zorgen van inwoners. Daarom hebben we het aantal aardbevingsconsulenten en aardbevingscoaches uitgebreid. 

Scholenprogramma
We geven uitvoering aan het convenant aardbevings- en toekomstbestendige scholenbouw Groningen. Dit convenant combineert het waarborgen van een veilige onderwijsomgeving met het realiseren van ’een sprong voorwaarts’ als het gaat om onderwijs in de gehele regio.

In samenwerking met de schoolbesturen en de medezeggenschapsraden, onderwijzers, ouders en kinderen van de scholen wordt vanuit het Scholenprogramma gewerkt aan het onderwijs voor de toekomst. Waar mogelijk worden daarbij ook annexe voorzieningen mee ontwikkeld. Dit betreffen wijkvoorzieningen en voorzieningen voor sport en bewegen.

In de gemeentelijke organisatie zijn meer mensen aangetrokken om de toegenomen hoeveelheid werk in de uitvoering snel aan te kunnen pakken en de juiste financiële, juridische en projectmatige aanpak zoveel mogelijk te kunnen garanderen.

Het grootste deel van het scholenprogramma is inmiddels opgeleverd. Op dit moment wordt nog gewerkt aan zes projecten. Ook wordt bij een aantal projecten nog gewerkt aan de afronding en overdracht. Inmiddels zijn negen nieuwe en vijf versterkte schoolgebouwen in gebruik genomen.

Zoutwinning
Vanwege de samenhang tussen gaswinning uit het Groningenveld en de kleine velden door NAM en de winning van zout door Nedmag, zijn de gevolgen van de zoutwinning ook onderdeel van het programma.

Ambities

Terug naar navigatie - Ambities

Groningers boven Gas
De 50 maatregelen die het kabinet heeft genomen op het rapport van de Parlementaire Enquète Commissie hebben invloed op de werkzaamheden van de gemeente. Bij het schrijven van deze begrotingstekst is de volle impact ervan nog niet duidelijk. Veel maatregelen moeten nog worden uitgewerkt. Wel zien we dat de rol van de gemeente groter wordt en dat er meer samenhang gaat ontstaan tussen versterken, schadeafhandeling en sociaal-maatschappelijke verbetering. 

Gaswinning
De inzet van de gemeente is gericht op een zo snel mogelijke stopzetting van de gaswinning uit het Groningenveld. Dit krijgt vorm in de adviezen en zienswijzen van de gemeente op de vaststellingsbesluiten.

Schade
Schade blijft belegd bij Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Vooral bij situaties waarbij er samenhang is tussen schade en de versterking en bij situaties waarbij er sprake is van duurzaam schadeherstel (m.n. gericht op funderingen) is het van belang dat er afstemming is tussen gemeente en IMG. We willen dat er betere afstemming ontstaat, zodat ook (duurzaam) schadeherstel betrokken kan worden in de gebiedsgerichte aanpak.

Versterking
Ruim 3.000 adressen zijn betrokken in de versterkingsaanpak. Deels gaat dit om gebouwen die (zwaar) versterkt (moeten) worden, maar deels zijn dit ook gebouwen die op norm zijn. NCG verwacht in 2024 voor alle eigenaren duidelijkheid te kunnen geven of versterking wel of niet nodig is en met welke maatregelen.

De 50 kabinetsmaatregelen die het gevolg zijn van de uitkomst van de Parlementaire Enquete bieden ruimte om weer gebiedsgericht te werken. Zo is de versterkingsaanpak ook van start gegaan, maar in 2018 besloot toenmalig minister Wiebes om de versterking risicogestuurd uit te voeren, in plaats van gebiedsgericht. Hoe de nieuwe gebiedsgerichte aanpak samenvalt met de in gang gezette procedures van de afgelopen jaren is iets wat op het moment van opstellen van deze begroting nog wordt uitgezocht.

In ieder geval gaan we ervan uit dat in meerdere dorpen tegelijkertijd op gebiedsgerichte wijze aan de versterking wordt gewerkt, inclusief aandacht voor de sociaal-maatschappelijke kant, de ruimtelijke kwaliteit en de leefbaarheid van de dorpen. Hiervoor worden dorpsvisies opgesteld, of aangevuld. De hiervoor benodigde extra inzet van de gemeente wordt gedekt uit de middelen die daarvoor vanuit het Rijk beschikbaar zijn gesteld. Datzelfde geldt voor de middelen die nodig zijn voor aanpassing en herstel van (ondergrondse) infrastructuur en eventuele verbetering van voorzieningen in dorpen.

In het Lokale Plan van Aanpak 2024 wordt de opdracht voor de NCG voor het beoordelen en uitvoeren van de versterking in 2024 vastgelegd. 

Scholenprogramma
Op basis van het programmaplan huisvesting onderwijs 2016-2020 dat in 2016 is vastgesteld, wordt de versterking en nieuwbouw van een groot aantal scholen in onze gemeente uitgevoerd. Dat gebeurt vanuit een aparte programmaorganisatie. 

Zoutwinning
We verzetten ons tegen uitbreiding van de zoutwinning die in het Zuiden van onze gemeente plaatsvindt. De in 2023 gestarte beroepsprocedure tegen het hernieuwde instemmingsbesluit zal vermoedelijk in 2024 leiden tot nieuwe acties en inzet vanuit de gemeente. 

Terug naar navigatie - Trends en ontwikkelingen

Het dossier gevolgen gaswinning kenmerkt zich door grillig en moeilijk voorspelbaar te zijn. Tot nu toe gingen zaken altijd anders dan gedacht. In 2023 zorgde achtereenvolgens het rapport van de Parlementaire Enquète en de reactie van het kabinet daarop voor wijzigingen in de aanpak van versterking en schadeherstel. De val van het kabinet maakte vervolgens dat veel zaken onzeker werden. 

De rolverdeling tussen Rijk en regionale overheden in dit dossier is vastgelegd in de Tijdelijke wet Groningen die 1 juli 2023 van kracht is gegaan. De NCG stuurt in opdracht van de staatssecretaris van EZK nadrukkelijk op het beëindigen van de versterkingsaanpak in 2028, ook al levert dat niet altijd de meest bewonersvriendelijke processen op en betekent dat ook dat er met niet-haalbare planningen wordt gewerkt. 

We zien dat door de dalende gaswinning en toenemende kennis het aantal gebouwen dat (zwaar) versterkt moet worden afneemt. Nog steeds moeten alle gebouwen in de versterkingsopgave worden beoordeeld, maar een steeds groter deel heeft na de beoordeling geen versterking nodig en is op norm. Voor gebouwen waarvoor die noodzaak nog wel geldt, loopt de versterking soms wat vlotter. Tegelijkertijd zien we het aantal situaties waar de versterking vastloopt toenemen.

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

a. Alle gebouwen binnen de versterkingsopgave zo snel mogelijk beoordelen

Terug naar navigatie - a. Alle gebouwen binnen de versterkingsopgave zo snel mogelijk beoordelen

We geven NCG opdracht om zo snel mogelijk alle gebouwen binnen het versterkingsprogramma te beoordelen. Dat doen we door in het jaarlijkse Lokaal Plan van Aanpak zo goed mogelijk te prioriteren. Daarmee zorgen we voor goede samenhang tussen veiligheid en logica.  Het aantal gebouwen dat in 2024 nog beoordeeld moet worden is zeer beperkt. 

b. Gebouwen waar nodig zo snel mogelijk versterken

Terug naar navigatie - b. Gebouwen waar nodig zo snel mogelijk versterken

We geven NCG opdracht om de gebouwen die niet aan de veiligheidsnorm voldoen zo snel mogelijk te versterken. Dat gebeurt binnen beperkte beschikbare capaciteit waardoor er keuzes moeten worden gemaakt. Ook dat doen we in het jaarlijkse Lokaal Plan van Aanpak die door de gemeenteraad wordt vastgesteld. 

Hierbij proberen we een gebiedsgerichte aanpak mogelijk te maken, door te clusteren per dorp. Maar omdat we afhankelijk zijn van het vrijkomen van versterkingsadviezen die niet-gebiedsgericht in de markt zijn gezet in de afgelopen jaren, zal het niet altijd lukken om enkel gebiedsgericht te prioriteren. 

c. Beëindiging Gaswinning

Terug naar navigatie - c. Beƫindiging Gaswinning

Met het besluit dat de staatssecretaris in september 2023 heeft genomen is de definitieve sluiting van het Groningenveld een grote stap dichterbij. De daadwerkelijke sluiting en wettelijke vastlegging ervan zou in 2024 moeten plaatsvinden. 

d. Zorgen voor goede (ruimtelijke) randvoorwaarden voor een vlotte en bewonersgerichte manier van versterken

Terug naar navigatie - d. Zorgen voor goede (ruimtelijke) randvoorwaarden voor een vlotte en bewonersgerichte manier van versterken

We zorgen voor goede (ruimtelijke) randvoorwaarden waarmee een vlotte en bewonersgerichte manier van versterken mogelijk wordt. Dit vraagt om stevige inzet in de dorpen waar de versterking speelt. Met de 50 maatregelen uit de kabinetsreactie is hier ook ruimte voor ontstaan.  Hoe dit precies gaat zal in de loop van 2024 steeds meer duidelijk worden. 

e. De eigenaren in batch 1588 moeten verder kunnen met hun versterkingsprojecten

Terug naar navigatie - e. De eigenaren in batch 1588 moeten verder kunnen met hun versterkingsprojecten

Alle eigenaren in batch 1588 moeten verder kunnen met hun versterking of sloop-nieuwbouw. Sinds medio 2023 worden de eigenaren begeleid door medewerkers van bureau KUUB. Voor eigenaren die financiële problemen ondervinden wordt bepaald of het beschikbare budget voldoende is om een functioneel vergelijkbare woning terug te bouwen of de versterkingsmaatregelen conform de Groninger Maatregelencatalogus uit te voeren. Past dit niet, dan is er aanleiding om het budget aan te passen.

g. Onze inwoners moeten niet de financier worden van de kosten die voortkomen uit de versterking

Terug naar navigatie - g. Onze inwoners moeten niet de financier worden van de kosten die voortkomen uit de versterking

In juni 2023 is in de Tweede Kamer een motie aangenomen die uitspreekt dat voor wat betreft schade en versterking het principe geldt dat alle kosten worden vergoed die eigenaren en overheden maken. Dat betekent ook dat de inzet van de gemeente, inclusief de noodzakelijke maatregelen aan het openbaar gebied, gedekt worden door de rijksoverheid. 

2.5.2 Nationaal Programma Groningen

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Hart voor Midden-Groningen is het door de gemeenteraad vastgestelde programmaplan voor de projecten van Nationaal Programma Groningen in onze gemeente. Nationaal Programma Groningen is een samenwerking tussen Rijk, provincie en 5 aardbevingsgemeenten. Het programma heeft een looptijd van 10 jaar en duurt tot 2030. De afgelopen jaren hebben Groningers door de gevolgen van de gaswinning veel te verduren gehad. De onzekerheid over schadeherstel en versterking sleept soms al jaren. De aanpak heeft de hoogste prioriteit en veel mensen en organisaties zijn hiermee hard aan de slag. Tegelijkertijd is er meer nodig om Groningen een goede toekomst te geven. Nationaal Programma Groningen richt zich op dit ‘meer’.

Hart voor Midden-Groningen is er voor elke inwoner van onze gemeente, jong én oud. We investeren in de toekomst: door het versterken van de leefbaarheid en leefomgeving, de economie, opleidingen, banen en de natuur en het klimaat. Dit doen we samen met Midden-Groningers. 

Ambities

Terug naar navigatie - Ambities

Nationaal Programma Groningen wil de Brede Welvaart vergroten. Brede Welvaart gaat naast groei van de economie over gezondheid, de tevredenheid van inwoners met hun leven, de omgeving waar ze wonen, de kwaliteit van natuur en milieu, opleidingsniveau en vertrouwen in politiek en bestuur. Daarnaast wil het programma ook het imago van Groningen verbeteren. Om de 'Brede Welvaart' te verbeteren, richt Nationaal Programma Groningen zich op vier onderwerpen. 
Leefbaarheid: iedere gemeente in het aardbevingsgebied presteert beter op de leefbaarometer (CBS) dan de gemiddelde ontwikkeling in vergelijkbare gemeenten (de referentiegroep). 
Natuur en Klimaat: Groningen presteert beter op biodiversiteit (gemeten met de Living Planet Index) dan het Nederlands gemiddelde. 
Werken en leren: Iedere gemeente in het aardbevingsgebied presteert beter op de netto participatiegraad, het gemiddeld besteedbaar inkomen en uitstroom per opleiding dan de gemiddelde ontwikkeling in haar referentiegroep. 
Economie: de Bruto Toegevoegde Waarde stijgt in Groningen sterker dan de gemiddelde stijging in Nederland. 

De projecten binnen Hart voor Midden-Groningen dragen bij aan deze ambities. Voor ieder project is duidelijk waaraan het resultaat van het project bijdraagt. Zo maken we zichtbaar en meetbaar dat een project bijdraagt aan de Brede Welvaart en aansluit bij de ambities vanuit het collegeprogramma Samen aan de Slag. 

Terug naar navigatie - Trends en ontwikkelingen

Bij de start van Nationaal Programma Groningen is een voorlopige verdeling van het geld afgesproken: het ‘trekkingsrecht’. Dit werd per gemeente verdeeld in vier kwarten waarbij de gemeenten direct aanvragen konden doen uit de eerste helft van het geld. In 2022 is regionaal besloten dat het vierde kwart van het trekkingsrecht niet beschikbaar komt voor de lokale plannen van gemeenten. Mede dankzij een motie vanuit Midden-Groningen is ‘het derde kwart’ veiliggesteld en kan Midden-Groningen rekenen op maximaal € 71,25 miljoen. Dit is onvoldoende om alle projecten uit het oorspronkelijk lokaal programmaplan uit te kunnen voeren. In 2022 is daarom een aangepast programmaplan vastgesteld door uw raad. 

Er worden nog drie projecten aangevraagd. Deze projecten zijn gericht op leefbare bedrijvigheid (economie), versterking van landschap en natuur (natuur & klimaat) en versterking van de lokale democratie en inwonerinitiatieven (uitvoering van het 5% amendement).

Nij Begun
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquête Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april 2023 presenteerde in het rapport ‘Nij Begun’. Deze maatregelen zijn gericht op de verbetering van schadeherstel en versterking. Daarnaast zet ‘Nij begun’ in op een beter toekomstperspectief voor alle Groningers met de Sociale en Economische agenda. 

‘Nij Begun’ heeft effect op Nationaal Programma Groningen. Nationaal Programma Groningen gaat zich vooral richten op de kabinetsmaatregelen voor de economische ontwikkeling van Groningen. Daarbij gaat het om een aantal grote thema’s dat provinciaal uitgewerkt wordt en geen tot nauwelijks impact heeft op ons lokaal programma Hart voor Midden-Groningen.

Andere maatregelen uit ‘Nij Begun’ hebben dat wel. De gebiedsgerichte aanpak van schadeherstel en versterking, heeft bijvoorbeeld raakvlakken met het project Dorps- en wijkplannen. Via het gemeentefonds komt er geld beschikbaar voor de uitvoering van een sociale agenda. Deze gaat zich onder andere richten op verminderen van armoede en meer kansen(gelijkheid) voor kinderen. Binnen Hart voor Midden-Groningen werken we al aan Tijd voor Toekomst en bijvoorbeeld IJsberg en Jongeren met Toekomst. In 2024 verwachten we meer duidelijkheid over de maatregelen. We onderzoeken wat dit betekent voor de lopende projecten en wat er moet of kan veranderen zodat onze inwoners maximaal gebruik kunnen maken van de maatregelen. De nieuwe koers van Nationaal Programma Groningen kan ook iets veranderen aan onze inzet en invloed regionaal. Op dit moment is er nog niet voldoende informatie om keuzes te maken. In algemene zin maken we ons in de regionale overleggen sterk voor een effectieve inzet van het beschikbare geld, het betrekken van inwoners en democratische besluitvorming door het in positie brengen van volksvertegenwoordigers en in het bijzonder uw raad. 

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

b. Aanvragen van tweede (en derde) fases van lopende projecten

Terug naar navigatie - b. Aanvragen van tweede (en derde) fases van lopende projecten

Midden-Groningen heeft ervoor gekozen om veel projecten te starten met een proef-fase. Als de aanpak een succes is, vragen we de tweede fase aan. In 2024 vragen we de tweede fase van de projecten Verpauperde Panden en Midden-Groningen op de kaart en de derde fase van Herstructurering Hoogezand Noord aan bij het bestuur van Nationaal Programma Groningen.

c. Voorbereiden aanvraag nieuwe projecten

Terug naar navigatie - c. Voorbereiden aanvraag nieuwe projecten

Er kunnen nog drie nieuwe projecten aangevraagd worden vanuit het beschikbare geld. Uw raad heeft bij de vaststelling van het aangepaste programmaplan gekozen voor de projecten Bedrijvig & Leefbaar, Versterking van landschap en natuur en Versterking van Inwonerinitiatieven (5% amendement). We willen in 2024 de projectaanvragen voor deze projecten indienen bij de het bestuur van Nationaal Programma Groningen. Dit gaat niet vanzelf. Er doet zich een aantal risico’s voor:

  • Het projectvoorstel Versterken Inwonerinitiatieven is afgelopen jaar na veel inspanningen definitief afgewezen door het bestuur van Nationaal Programma Groningen. De nieuwe aanvraag moet heel anders van opzet zijn dan de eerste aanvraag om een kans te maken. Maar we willen ook dicht bij de bedoeling van het 5% amendement van uw raad blijven. Dit vraagt om nauwe afstemming en samenwerking met de raadswerkgroep in de voorbereiding van deze aanvraag en biedt geen garantie voor definitieve goedkeuring.
  • Met de aanvraag versterken Landschap en Natuur vragen we geld aan om de plannen samen met stakeholders en andere overheden verder te ontwikkelen en financiering voor de realisatie te organiseren. Geld vanuit Nationaal Programma Groningen is niet eerder op deze manier aangevraagd voor een proces in plaats van daadwerkelijke realisatie. Ook voor dit project is het spannend of de aanvraag goedgekeurd wordt.
  • Een algemeen risico voor de voortgang in 2024 is de beschikbare capaciteit. Op dit moment zijn er, ook na plaatsing van vacatures, nog geen projectleiders beschikbaar voor de nieuw te starten projecten. 

e. Invulling geven aan participatie en betrokkenheid van inwoners.

Terug naar navigatie - e. Invulling geven aan participatie en betrokkenheid van inwoners.

(Herstel van) vertrouwen en draagvlak staan voorop in het communicatieplan voor ons lokaal programma. Het vertrouwen kan groeien door meer te communiceren, met een duidelijke boodschap en afzender. Uit een flitspeiling bleek dat Hart voor Midden-Groningen nauwelijks bekend is onder inwoners. Zowel online als offline worden de communicatieacties in 2024 vervolgd. We meten opnieuw de bekendheid van het lokaal programma. 

In het strategisch kader voor ons programmaplan is participatie één van de criteria voor een NPG-waardig project: “Projecten moeten breed gedragen zijn. Participatie aan de voorkant door initiatiefnemers moet geborgd zijn en projecten moeten een maatschappelijk belang dienen. Dit vraagt dat we dienstbaar zijn aan de samenleving met een open en uitnodigende houding. Een verbindende rol pakken en in gesprek gaan met de samenleving en luisteren naar de wensen en behoeften.” (uit: Strategisch kader).

Het gemeentelijke participatiebeleid is geen onderdeel van het lokaal programma, maar het programma is wel een belangrijk ‘voertuig’ voor het vormgeven van participatie. Dit is altijd maatwerk per project. In 2024 wordt participatie opnieuw heel zichtbaar binnen het project Dorps- en wijkplannen waar inwoners zelf aan de slag gaan met het maken van een plan voor hun dorp of wijk. Democratische vernieuwing is een belangrijke basis voor een nieuwe invulling van het projectvoorstel voor het 5% amendement. Ook binnen verschillende andere projecten geven inwoners in 2024 zelf richting aan hun toekomst.

f. Meten en rapporteren.

Terug naar navigatie - f. Meten en rapporteren.

We willen weten of de uitvoering van de projecten daadwerkelijk bijdraagt aan de Brede Welvaart. Daarom wordt dit jaarlijks onderzocht in opdracht van het regionaal NPG-bestuur. In 2023 wordt dit voor de vierde keer gemeten. Deze resultaten worden in 2024 bekend en op dat moment gepresenteerd aan uw raad. 

Als onderdeel van de P&C-cyclus wordt binnen de projecten gerapporteerd over het bereiken van het beoogd resultaat en de bijdrage van deze resultaten aan de (hoofd)doelstellingen. In 2024 informeren we uw raad daarnaast twee keer door middel van een informatiebijeenkomst over de voortgang van het programma als geheel en lichten we de projecten inhoudelijk verder toe.  

g. Voorbereiden van de borging van de projectresultaten in het reguliere werk.

Terug naar navigatie - g. Voorbereiden van de borging van de projectresultaten in het reguliere werk.

We willen dat de projecten vanuit Nationaal Programma niet stoppen nadat het geld op is. Veel van de projecten hebben niet alleen een inhoudelijk resultaat, maar ook een beoogd en langdurig resultaat in de vorm van een vernieuwende werkwijze of nieuwe vormen van samenwerking. Soms heeft het project de vorm van een proef, waarbij het resultaat na een positieve evaluatie moet worden ingevoerd in de gewone organisatie. In 2024 gaan we verder met de voorbereiding hiervan en bepalen we de manier waarop deze overdracht moet lopen en wat hier eventueel voor nodig is. 

2.5.3 Financieel overzicht Gevolgen gas- en zoutwinning en lokaal programma NPG

Terug naar navigatie - Gevolgen gas- en zoutwinning
Bedragen x €1.000
Omschrijving Realisatie 2022 Begroting na wijziging 2023 Begroting 2024 Begroting 2025 Begroting 2026 Begroting 2027
Lasten
Versterking 19.031 15.703 9.696 5.184 5.147 5.120
NPG 11.234 8.561 5.707 4.801 4.433 4.361
NPG provinciale aanvraag 199 0 0 0 0 0
Totaal Lasten 30.464 24.264 15.403 9.985 9.580 9.481
Baten
Versterking 19.031 15.703 9.696 5.184 5.147 5.120
NPG 11.234 8.561 5.707 4.801 4.433 4.361
NPG provinciale aanvraag 143 0 0 0 0 0
Totaal Baten 30.408 24.264 15.403 9.985 9.580 9.481
Saldo voor bestemming -56 0 0 0 0 0

Programma gevolgen gaswinning

Terug naar navigatie - Programma gevolgen gaswinning

Onder het thema Versterking in de tabel worden de financiën van het programma gevolgen gaswinning verantwoord. Per saldo is het programma gedekt vanuit bijdragen van het Rijk. Deze raming gaat nog uit van de versterkingsopgave zonder de activiteiten die voortvloeien uit de extra maatregelen die het Rijk heeft aangekondigd onder de titel Nij Begun.

Lasten:
De lasten zijn € 6,0 miljoen lager dan in 2023. De raming voor de lasten volgt de verwachte ontwikkeling van de versterkingsopgave, die continu wordt bijgesteld naar aanleiding van de actualiteit.

De grootste post in de lasten betreft de vergoedingen aan de eigenaren van woningen die vallen onder Batch 1588. Dit was in 2023 geraamd op € 10,0 miljoen en is nu voor 2024 op € 5,6 miljoen geraamd (€ 4,4 miljoen lager).

Een andere grote post betreft de aanpassingen in de infrastructuur en openbare ruimte die nodig zijn om de versterkingsopgave in te passen. Deze inpassingskosten waren in 2023 geraamd op € 1,1 miljoen en € 1,4 miljoen in 2024 (€ 251.000 hoger). Het merendeel van de inpassingskosten betreft echter investeringskredieten die niet op deze plaats in de begroting worden weergegeven.

In 2023 was € 2,5 miljoen geraamd voor de gemeentelijke regeling voor moeilijk uitlegbare verschillen (Blok B). In 2024 is € 300.000 geraamd voor de kosten die onder Blok B van de bestuurlijke afspraken uit 2020 vallen (€ 2,2 miljoen lager).

De rest van de geraamde lasten in 2024 bedraagt € 2,4 miljoen aan inzet personeel voor het begeleiden van de versterking, het programmamanagement, de vergunningverlening en de bijbehorende bedrijfsvoeringskosten. Dit is € 314.000 meer dan in 2023 was geraamd. Dit komt in hoofdzaak door de indexering van personeelskosten. 

Baten:
De baten komen vanuit de rijksbijdrage voor Batch 1588 € 10,0 miljoen in 2023 en € 5,6 miljoen in 2024. De vergoeding voor de inpassingskosten van € 1,1 miljoen in 2023 wordt € 1,4 miljoen in 2024. De Rijksbijdrage voor Blok B wordt voor € 300.000 in 2024 ingezet om de lasten in dat jaar te dekken. Daarnaast wordt de Lumpsum Gevolgen Gaswinning ontvangen voor de dekking van de organisatiekosten; € 2,1 miljoen in 2023 en € 2,4 miljoen in 2024. 

Voor het begeleiden van de versterkingsopgave in het dorp Overschild is vanuit NPG een bijdrage van € 1,07 miljoen ontvangen die in de jaren 2019-2024 wordt ingezet. De baten en lasten daarvan worden onder het product NPG verantwoord en in de volgende paragraaf toegelicht.

Uitvoering lokaal programmaplan (NPG)

Terug naar navigatie - Uitvoering lokaal programmaplan (NPG)

Uw raad heeft op 29 april 2021 een krediet beschikbaar gesteld van € 15,1 miljoen voor de uitvoering van de NPG-projecten uit de eerste tranche. Dekking van deze projecten is verzekerd door een 100% bijdrage vanuit de trekkingsrechten NPG via specifieke uitkeringen. Er is een meerjarenraming opgesteld, waarvan het uitgangspunt is dat dit budgettair neutraal is. Jaarlijkse verschillen tussen lasten en baten worden via balansposten vereffend. In de programmatekst onder paragraaf 2.5.2 staan de diverse projecten genoemd.

Voor de uitvoering van én de samenhang tussen de projecten is een programmaorganisatie ingericht. De kosten van de programmaorganisatie worden gedekt vanuit een opslag in de begroting van de NPG-projecten en een specifieke uitkering voor deze kosten (de 4% Uitvoeringsregeling NPG).