Een deel van onze gemeente ligt in het kerngebied van de gaswinning. Veel inwoners hebben hier dagelijks mee te maken. De aardbevingen zorgen voor schade aan woningen en andere gebouwen en er zijn ook ruim 3.300 adressen die mogelijk niet voldoen aan de veiligheidsnorm. Tegelijkertijd ondervinden ook veel inwoners stress als gevolg van de begingen.
Vanwege de grote impact op onze inwoners, de verschillende rollen die de gemeente heeft en de brede betrokkenheid vanuit veel gemeentelijke domeinen en teams werken we vanuit een programma. Het programmaplan is in 2023 vastgesteld en ter kennisname met uw raad gedeeld.
De basis waarop het programma Gevolgen gas- en zoutwinning werkt komt voort uit het collegeakkoord 2022-2026 “Samen aan de slag”. Hierin staan de volgende doelstellingen geformuleerd:
- De versterking moet volgens plan worden uitgevoerd;
- Schade moet op tijd worden afgehandeld;
- Gaswinning uit het Groningenveld moet stoppen in 2023.
Groningers boven Gas
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquète Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De Commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en heeft ook aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april presenteerde. Deze 50 maatregelen moeten volgens het kabinet leiden tot verbetering van schadeherstel en versterking, maar ook tot verbetering van de economie en leefbaarheid. Voor zover de maatregelen betrekking hebben op schadeherstel en versterking, worden ze meegenomen in het programma Gevolgen gas- en zoutwinning.
Gaswinning
Jaarlijks neemt de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een besluit over de hoogte van de gaswinning uit het Groningenveld. De rol van de gemeente daarbij is vastgelegd in de Mijnbouwwet. De gemeente is één van de wettelijke adviseurs die de staatssecretaris adviseert voordat hij een ontwerp-vaststellingsbesluit neemt. Ook kan de gemeente reageren op een ontwerp-vaststellingsbesluit met een zienswijze en tot slot mag de gemeente (mits er een zienswijze is ingediend) in beroep tegen het definitieve besluit.
Schade
Schade als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld wordt afgehandeld door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Schade als gevolg van andere gasvelden en andere vormen van mijnbouw (zoals zoutwinning) ligt bij de Commissie Mijnbouwschade. De rol van de gemeente in individuele schadetrajecten is helaas beperkt. Wel houden we de algemene ontwikkeling van schade in onze gemeente bij. Ook bieden we steun aan onze inwoners, vooral bij complexe schades waar ook versterking speelt.
Versterking
Inwoners van het aardbevingsgebied moeten net zo veilig kunnen wonen en leven als inwoners in de rest van Nederland. Daarom worden gebouwen die mogelijk niet veilig zijn getoetst aan de veiligheidsnorm. Voldoet een gebouw niet, dan moet deze worden versterkt. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) voert deze beoordelingen en versterkingen uit. In onze gemeente zijn ruim 3.300 adressen die beoordeeld moeten worden, of beoordeeld zijn. De kaders hiervoor zijn vastgesteld door de staatssecretaris Mijnbouw van Economische Zaken en Klimaat. De gemeente bepaalt in haar jaarlijkse Lokaal Plan van Aanpak de volgorde van beoordelen en uitvoeren.
De NCG gaat ervan uit dat in 2024 alle adressen in onze gemeente in het versterkingsprogramma beoordeeld zijn. Dan is duidelijk welke adressen niet op norm zijn en dus versterkt moeten worden. De afgelopen jaren was het versterkingsprogramma onder aansturing van het ministerie van EZK vooral risicogestuurd, maar op basis van de aanbevelingen van de Parlementaire Enquète Commissie vindt het kabinet nu dat de aanpak zoveel mogelijk gebiedsgericht moet plaatsvinden.
De personele inzet die hoort bij deze verschillende gemeentelijke rollen wordt gedekt vanuit de zogenaamde lumpsum, die tussen gemeenten en het Rijk is overeengekomen. We monitoren of de benodigde inzet en de beschikbare middelen in de pas lopen.
Sociaal en gezondheid
De aardbevingen, maar ook de manier waarop schadeherstel en versterking tot nu toe georganiseerd is, zorgen voor veel stress en gezondheidsklachten bij onze inwoners. Het is belangrijk dat daar aandacht voor is en daarom is de tafel Sociaal en Gezondheid opgericht. Hier werken de gemeenten samen aan ondersteuningsprogramma's. Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat er aandacht is voor individuele vragen en zorgen van inwoners. Daarom hebben we het aantal aardbevingsconsulenten en aardbevingscoaches uitgebreid.
Scholenprogramma
We geven uitvoering aan het convenant aardbevings- en toekomstbestendige scholenbouw Groningen. Dit convenant combineert het waarborgen van een veilige onderwijsomgeving met het realiseren van ’een sprong voorwaarts’ als het gaat om onderwijs in de gehele regio.
In samenwerking met de schoolbesturen en de medezeggenschapsraden, onderwijzers, ouders en kinderen van de scholen wordt vanuit het Scholenprogramma gewerkt aan het onderwijs voor de toekomst. Waar mogelijk worden daarbij ook annexe voorzieningen mee ontwikkeld. Dit betreffen wijkvoorzieningen en voorzieningen voor sport en bewegen.
In de gemeentelijke organisatie zijn meer mensen aangetrokken om de toegenomen hoeveelheid werk in de uitvoering snel aan te kunnen pakken en de juiste financiële, juridische en projectmatige aanpak zoveel mogelijk te kunnen garanderen.
Het grootste deel van het scholenprogramma is inmiddels opgeleverd. Op dit moment wordt nog gewerkt aan zes projecten. Ook wordt bij een aantal projecten nog gewerkt aan de afronding en overdracht. Inmiddels zijn negen nieuwe en vijf versterkte schoolgebouwen in gebruik genomen.
Zoutwinning
Vanwege de samenhang tussen gaswinning uit het Groningenveld en de kleine velden door NAM en de winning van zout door Nedmag, zijn de gevolgen van de zoutwinning ook onderdeel van het programma.