Hierna worden de in het risico overzicht genoemde risico’s nader toegelicht.
1. Grondexploitaties
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
De risico’s zijn ontleend aan de Meerjaren Prognose Grondexploitaties. De risico’s bestaan uit onvoorziene kostenstijgingen en wijzigingen van de markt. Waar de risico’s kunnen worden afgedekt door winstpotentie is het risico op € 0 gesteld. Het totaalbedrag van de risico’s grondexploitaties is € 2.503.399.
2. WarmteCompagnie B.V.
Ongewijzigd risico t.o.v. jaarrekening 2024
De gemeente heeft samen met het Waterbedrijf Groningen Duurzaam (WBGD) een publiek warmtebedrijf, de WarmteCompagnie B.V. opgericht.
Aan het exploiteren van een warmtenet zitten diverse risico’s.
De gemeente staat garant voor een lening die de WarmteCompagnie B.V. is aangegaan.
Het risico dat niet kan worden voldaan aan de betalingsverplichtingen (rente en aflossing) is daarmee voor rekening van de gemeente.
Ook is de gemeente verantwoordelijk om extra financiering te regelen als blijkt dat de B.V. onvoldoende financiële middelen heeft om de lopende verplichtingen te financieren, aangezien WBGD heeft aangegeven om, behoudens de storting van aandelenkapitaal ad € 2000, niet te willen investeren in de B.V.
Voor het warmtenet wordt gebruik gemaakt van de restwarmte van ESKA. De afhankelijkheid van ESKA vormt een risico.
Om het risico te beperken is een 2x 5-jarig contract afgesloten. Verder is het risico aanwezig dat de investeringen in de infrastructuur en de beheerkosten hoger uitvallen dan is voorzien.
Daarnaast is het risico aanwezig dat het aantal aansluitingen door woningeigenaren en huurders lager uitvallen dan verwacht. Hierdoor zullen de inkomsten ook lager zijn.
Aanvullend is een risico ontstaan doordat één van de woningcorporaties zich heeft teruggetrokken van deelname.
Dit heeft te maken met het feit dat de kosten de woningcorporatie verwacht te maken hoger lijken te worden dan eerder is voorzien.
De overige woningcorporaties hebben inmiddels wel de exploitatieovereenkomst ondertekend.
Op basis van de ondertekende overeenkomst heeft Lefier de voor haar noodzakelijke SAH-subsidie aangevraagd.
Deze subsidie is inmiddels ook toegekend
Wij zijn druk bezig met oplossingsrichtingen om een sluitende businesscase te realiseren. Er is inmiddels onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor extra aansluitingen.
Uit het onderzoek is duidelijk geworden dat er voldoende geschikte appartementen zijn die kunnen worden aangesloten op het warmtenet.
Deze uitbreiding vraagt wel extra investeringen. Wij zijn aan het onderzoeken op welke manier deze investeringen kunnen worden gefinancierd.
Hierbij kijken we onder andere naar de mogelijkheden voor aanvullende financiële ondersteuning via de subsidieregeling Warmtetransitie Projecten (NPG), die in april 2025 is opengesteld door Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN).
In onderstaand overzicht zijn de risico’s gekwantificeerd. In totaal is € 1.635.000 als risico opgenomen in de begroting.
Overzicht risico’s Warmtecompagnie B.V.
3. Algemene uitkering
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Risico inschatting ongewijzigd ten opzichte van jaarrekening 2024
Het risico ten aanzien van de algemene uitkering is groot. Helaas ligt dit risico niet binnen onze invloedsfeer. De raming van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is gebaseerd op de mei- en septembercirculaire 2025.
De meicirculaire 2025 laat een aanzienlijke verbetering van ons financiële beeld zien. De belangrijkste redenen voor de positieve bijstelling zijn:
• Demping ravijnjaar;
• Compensatie jeugdzorg op basis van advies van de Commissie van Ark;
• Actualisatie van het accres en uitkeringsbasis.
De positieve bijstellingen uit de meicirculaire zorgen ervoor dat 2026 in de huidige prognose sluitend is. Dit is een positieve ontwikkeling. Tegelijkertijd blijft het meerjarenbeeld vanaf 2027 zorgelijk, mede door aanhoudende onzekerheden over de structurele financiering van onder andere de jeugdzorg vanaf 2028.
De septembercirculaire 2025 is relatief beleidsarm. Zowel de algemene mutatie (vrij te besteden middelen) als de taakmutaties (middelen bestemd voor extra taken) zijn beperkt qua omvang. Wel heeft het Rijk de incidentele middelen voor compensatie jeugdzorg op basis van de Commissie van Ark voor de jaren 2023 en 2024 beschikbaar gesteld. Deze middelen zijn ter dekking van tekorten in 2023 en 2024.
De algemene uitkering wordt berekend op basis van een groot aantal verdeelmaatstaven. Actualisatie en/of vaststelling van de verdeelmaatstaven (plaatselijk en landelijk) gedurende het begrotingsjaar leiden jaarlijks tot herverdeeleffecten.
Per 1 januari 2027 zal volgende stap gezet worden in ingroeipad van het nieuwe verdeelmodel van het gemeentefonds. Het effect hiervan is op dit moment niet in te schatten.
4. Sociaal Domein Jeugd
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
In het sociaal domein vormt jeugd blijvend een financieel risico, door de wettelijke jeugdhulpplicht en de beperkte gemeentelijke invloed. Deze financiële druk is een gegeven voor vrijwel alle gemeenten. In Midden-Groningen stabiliseert zich weliswaar het cliëntenaantal, maar tot nu stegen de zorgkosten jaarlijks, door loonkostenstijging, maar ook door beroep op duurdere zorg. In het kader van landelijke agenda's als Hervormingsagenda, Toekomstscenario jeugd en gezin en in regionaal verband werken we aan een transformatie van het zorglandschap en de lokale toegang.
De Hervormingsagenda gaat gepaard met korting van het gemeentefonds, gemotiveerd door de veronderstelde opbrengsten van de transformatie. Naar aanleiding van het advies van de Commissie-Van Ark is deze korting enigszins bijgesteld voor 2026 en 2027. De verwachte financiële effecten van de Hervormingsagenda zijn in onze meerjarenbegroting vanaf 2026 verwerkt voor een bedrag van € 1,9 miljoen in 2026 oplopend naar € 4 miljoen in 2029.
Geschat wordt dat er 62,5% kans is dat de besparing van € 1,9 miljoen 2026 niet gehaald wordt. Dit blijft een risico in het licht van het tempo van de transformatie (omvorming lokale toegang, regionaal zorglandschap) en de termijn waarop in het algemeen transformatie-effecten zich uitbetalen.
Daarnaast hebben we conform het advies van Commissie-van Ark een volumegroei van 4,7% opgenomen in de Voorjaarsnota 2025. Zoals benoemd zagen we de afgelopen twee jaren een groei van 8%. Op basis van deze cijfers is het risico aanwezig dat de volumestijging hoger uitvalt. Voor 2026 gaan we uit van € 1.353.000 met een kans van 62,5%.
5. Cyberrisico’s
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
We schatten de kans, op basis van de preventieve maatregelen die we zelf al hebben genomen, op een hack/ransomware aanval op 5%. De maximale schade wordt ingeschat op €4,4 miljoen voor het herstel en opbouw van nieuwe voorzieningen.
6. Invoering omgevingswet
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Sinds de invoering van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborg laten de opbrengsten zich lastig voorspellen. Enerzijds doordat we eind 2023 een hoos aan aanvragen hebben gehad die uitgevoerd zijn in 2024 en anderzijds dat we nog onvoldoende ervaringscijfers vanuit de nieuwe wetten hebben opgebouwd. Daarnaast zijn de inkomsten sterk afhankelijk van grote bouwprojecten en zijn daarmee conjunctuurgevoelig.
We gaan ervanuit met ons nieuwe VTH-systeem Rx Mission in de nabije toekomst meer data te kunnen genereren waardoor we beter in staat zijn een meer betrouwbare voorspelling te geven.
Tot slot blijft er, door de combinatie van bovenstaande met de stikstofproblematiek, een reëel risico dat de geraamde opbrengsten niet worden gehaald.
7. Beroepszaak onderwijs
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
De 5-jaarlijkse afrekening over de kosten voor het Openbaar Onderwijs Hoogezand-Sappemeer (OBO) over de jaren 2016-2017 moet afgerond worden. Over het tijdvak 2006-2010 zijn procedures gevoerd tot aan de Raad van State, die de gemeente in het gelijk heeft gesteld. De procedure voor de periode 2011-2015 werd ingetrokken. Getracht wordt om met het bijzonder onderwijs aan de voorkant overeenstemming te bereiken over de cijfers, maar er blijft een risico op een nieuwe vervolgprocedure.
Daarnaast speelt een tweede zaak betreffende extra gemaakte kosten voor beheer en onderhoud door de gemeente voor een aantal oude schoolgebouwen tussen 2018-2023.
Het totale maximale risico van beide zaken samen is geraamd op € 200.000.
8. Gevolgen gaswinning
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Uitgangspunt is dat de kosten ten gevolge van de aardgaswinning voor 100% een budgettair neutraal effect hebben in de begroting. Er is een bedrag opgenomen voor het risico dat het effect niet budgettair neutraal is. Enerzijds is de opdracht groter en meer complexer (maatregelen Nij Begun) wat vervolgens leidt tot een groter risico. Anderzijds is er nog geen duidelijkheid over de Rijksbijdrage voor de organisatiekosten (Lumpsum) na 2028. Ook is er geen zekerheid over de toereikendheid van de Rijksbijdrage voor de herstelmaatregelen in de openbare ruimte (inpassingskosten) aangezien het begrip “koste wat kost” niet verankerd is in de wet.
9. Fiscale risico’s
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Dit betreffen risico’s ten aanzien van de btw en hebben onder andere betrekking op de wijze van inrichting van de btw-administratie. De afrekening van het btw-compensatiefonds vindt jaarlijks achteraf plaats. Het risico is hoger doordat in 2024 veel minder btw is afgedragen ten opzichte van de ontvangen btw-compensatie dan in de afgelopen paar jaar.
10. CO2-heffing op restafval
Nieuw risico in 2025
De CO2-heffing op restafval is een van de maatregelen uit de voorjaarsnota van het kabinet. Afvalinstallaties zullen de hogere heffing doorberekenen aan gemeenten. Deze heffing is tijdelijk opgeschort. Het risico is aanwezig dat als we het aandeel restafval niet weten terug te dringen door het nemen van aanvullende maatregelen de kosten voor het verwerken van restafval fors toenemen. De vraag is of deze kosten via tariefstijging volledig kan worden neergelegd bij de inwoners.
11. Stichting Kwartier Zorg en Welzijn
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
In deze begroting 2026-2029 is een bedrag van € 500.000 opgenomen voor implementatiekosten en eventuele frictiekosten in 2026, welke nodig zijn voor de voorgenomen omvorming van de huidige stichting naar een gemeentelijke stichting per 1 januari 2027. Gezien de business case nog niet is vastgesteld en uitvoering daarna plaats zal vinden, kunnen aanvullende financiële risico’s naar voren komen.
De overdracht van de stichting naar de gemeentelijke vorm vraagt om expliciete aandacht voor de financiële afrekening en sturing hierop van de accountant. Verder is mogelijke sprake van initiële investering en extra structurele kosten voor de gemeentelijke stichting. De stichting maakt gebruik van de gemeentelijke ondersteuningsstructuur, dit kan effect hebben op de benodigde capaciteit en middelen bij de gemeentelijke afdelingen die de ondersteuning bieden.
12. Kunstwerken en wegen
Risico inschatting is ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Het risico is aanwezig dat na de planperiode onvoldoende middelen beschikbaar zijn.
13. NPG/ Nij Begun
Risico inschatting is ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Jaarlijks worden alle bestaande projectbegrotingen herijkt. Het Rijk heeft voor deze projecten indexatiemiddelen toegekend. Daarnaast zijn er enkele projecten met een financieel overschot afgesloten. Ook hebben we bijna € 900.000 als reserve aangehouden binnen onze trekkingsrechten.
Daardoor zijn de financiële risico’s voldoende afgedekt en hoeft hiervoor niets te worden opgenomen binnen de benodigde weerstandscapaciteit.
14. Risico BUIG
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Er wordt actief ingezet om inwoners te helpen om (weer) mee te doen aan de samenleving met betaald werk. Het risico is aanwezig dat deze doelstelling niet volledig wordt gehaald waardoor de BUIG uitkeringen hoger uitvallen dan verwacht.
15. Effecten gasbesluit
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
De gaswinning in Groningen is inmiddels volledig gestopt. Onduidelijk is wat de neveneffecten zijn voor de gemeente Midden-Groningen.
16. Vluchtelingenopvang
Risico inschatting ongewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
De opvanglocatie in Muntendam gaat dicht. Er wordt gekeken naar een nieuwe locatie. We onderzoeken diverse scenario’s waaronder het bouwen op eigen grond, het huren en verbouwen van een bestaande locatie en het aankopen en verbouwen van een bestaand pand. In het geval van zelf bouwen of het aankopen van een bestaand pand moeten hiervoor investeringen worden gedaan.
De daarmee gepaard gaande transitiekosten worden vergoed door het rijk. De kapitaallasten voortvloeiende uit de investeringen worden vergoed door het rijk voor de periode van de opvang. Onduidelijk is hoelang de opvang nodig is. Het risico is aanwezig dat in het geval dat de opvanglocatie sluit er geen dekking is voor de kapitaallasten tot een herbestemming is gevonden.
17. Restrisico’s < € 100.000
Risico inschatting gewijzigd t.o.v. jaarrekening 2024
Risico’s kleiner dan € 100.000 zijn niet meer afzonderlijk opgenomen in de risicoparagraaf. Voor de vergelijkende cijfers zijn ze nog wel in een totaalbedrag meegenomen.
