2.1 Programma Dorpen en wijken

We zijn in 2022 gestart met de dorps- en wijkplannen in Noordbroek, Zuidbroek, Kolham, Harkstede en Boswijk. Daarna volgen de zes Schildmeer-dorpen, Kiel-Windeweer, Muntendam en Woldwijck. Zo krijgen de inwoners die meedoen meer invloed op het leven in hun eigen dorp en wijk. Deze plannen verbeteren de leefbaarheid en de sociale samenhang. We hebben gebiedsgericht werken een impuls gegeven door de gebiedsregisseurs en de dorps- en wijkwethouders opnieuw te verdelen. Iedere inwoner kan makkelijker vinden wie kan helpen bij een probleem, een vraag of een idee. We hebben inwoners geholpen om hun ideeën te realiseren en hierdoor invloed op hun leefomgeving te krijgen. Het gaat vaak om advies bij vragen, zoals: hoe pak je het aan, hoe vindt je daar subsidie voor, met wie werk je samen. 

We geven hier enkele voorbeelden:

• We hebben inwoners geholpen met verkeersproblemen die in meerdere dorpen tegelijk spelen. Samen met Harkstede, Scharmer, Kolham, Woudbloem en Lageland werken we hier aan;
• We hebben een wijkschouw georganiseerd in Kiel-Windeweer;
• In Kiel-Windeweer hebben we inwoners geholpen met een plan voor een nieuw dorpshuis. 
• In Meerwijck hebben we inwoners betrokken bij het opnieuw inrichten van de 'Meerweg';
• We hebben meegewerkt aan een energiemarkt in Muntendam;
• We hebben geholpen met een Haiku route in de Heemtuin;
• In Zuidbroek hebben we samengewerkt met inwoners om kinderen uit de noodopvang de kerstboom op het plein te laten versieren. 

De vastgoedportefeuille van onze gemeente is zeer divers. Wij willen meer eenheid brengen in de verschillende vormen van ondersteuning aan de accommodaties. De huidige situatie verschilt per dorpshuis, sportaccommodatie en gebruiker. Dit varieert van zelfstandig tot volledig in gemeentelijk beheer. Ook in het (ver)huurbeleid is er sprake van enorme verschillen. We streven naar harmonisatie. 

In de kadernota cultuur staat wat de komende jaren voor cultuur van belang is; meer aandacht voor jongeren, iedereen kan deelnemen en de verbinding van cultuur met recreatie en toerisme. Hierbij ligt de nadruk op de sociale kant van cultuur. Naast de professionele cultuurorganisaties is er ruim aandacht voor de waarde van amateurcultuur en evenementen. Er zijn vanuit het Leefbaarheidsfonds zo'n 24 activiteiten gesubsidieerd. Voorbeelden zijn Art Carnivale, Muziek in Verpleeghuizen, Gedichten in de Heemtuin tot de Slochter Koetsentocht.

In 2022 is met Kielzog een nieuwe basisovereenkomst afgesloten tot en met 2025. Hierin staan afspraken over de uitvoering van het cultuurbeleid en financiële zaken. Kielzog biedt onderwijsprogramma's aan voor basis- en voortgezet onderwijs. In 2022 was er 10% meer onderwijsactiviteit. Kielzog doet samen met jongeren welzijnswerk mee aan jongerenprogramma's. Kielzog is projectleider voor het NPG-project "Jongeren Pitchen voor cultuurprojecten". Kielzog spant zich in om elke inwoner van onze gemeente te bereiken en biedt een passend onderwijs- en cultuuraanbod. Er is hierbij extra aandacht voor die inwoners of gebieden waar cultuur minder vanzelf spreekt.

Bij de muziekschool en kunstwerkplaats doen bijna 1.000 leerlingen mee aan 50 verschillende cursussen. Daarmee is het aantal leerlingen en cursisten gelijk aan voor corona. Er zijn 75 voorstellingen en concerten in het theater geweest en daarnaast zijn er 30 grote en kleine cultuurprojecten georganiseerd.

Biblionet organiseert activiteiten in de vestigingen in Hoogezand, Harkstede, Siddeburen, Slochteren, Noordbroek en Zuidbroek. Ook is de bibliotheek actief op basisscholen, in het voortgezet onderwijs, op consultatiebureaus en in de kinderopvang. De bibliotheek in Hoogezand is dit jaar verkozen tot de beste bieb van Nederland door zowel de vak- en publieksjury.

Vanuit de Fraeylemaborg worden activiteiten georganiseerd, die ook van belang zijn voor de niet-professionele musea. Deze musea hebben ook een rol op het gebied van geschiedenis en erfgoed. Het geeft inhoud aan de identiteit van onze gemeente en dit is waardevol voor recreatie en toerisme. Er zijn 4 exposities georganiseerd, zowel op het gebied van kunst als historie. Daarnaast zijn er 24 aparte evenementen georganiseerd en 3 theateravonden. Het bezoekersaantal was bijna weer op peil van voor corona met 113.785 bezoekers in het park en 36.500 in de borg en de expositieruimte. 

We hebben zo’n 100 kunstwerken en gedenktekens/monumenten in onze openbare ruimte. Er is een planning voor het onderhoud.

Het gebouwde erfgoed van onze gemeente bestaat uit monumenten, karakteristieke panden en beschermde dorpsgezichten. Gebouwd erfgoed zorgt voor herkenbaarheid en het thuis voelen in een gebied. We zetten ons in voor instandhouding en bescherming van gebouwd erfgoed. Het Erfgoedprogramma is ook in 2022 de leidraad geweest voor de uitgevoerde acties. Hierin hebben we aangegeven hoe we ons Groninger erfgoed willen behouden, beschermen en ontwikkelen. We richten ons hierbij op het maken van gezamenlijke afspraken over bijvoorbeeld het verbouwen en versterken van monumenten. Ook geven we subsidies aan eigenaren voor onderhoud en restauratie hiervan. We bieden ook kansen voor het verduurzamen en herbestemmen hiervan. Verder ondersteunen we eigenaren van monumenten en ander erfgoed met advies. We brengen de waarde van monumenten onder de aandacht bij een groot publiek. Hiervoor organiseren we ieder jaar een Open Monumentendag, deze trekt duizenden bezoekers. 

In de Erfgoedwet is vastgelegd dat de gemeente de taak heeft om de archeologische waarden binnen de gemeente te beschermen. De Omgevingsdienst Groningen (ODG) is toezichthouder namens de gemeente. De bewoningsgeschiedenis van onze gemeente staat beschreven in de Beleidsnota Archeologie. Op de Archeologische Beleidskaart staat aangegeven welke archeologische waarden aanwezig zijn. In de beleidsnota staat ook hoe we deze archeologische waarden willen beschermen. Er worden onderzoeksrapporten opgesteld en deze worden vastgelegd in de database ‘Onderzoekslocaties Archeologie Midden-Groningen’ en de actuele ‘Archeologische Verwachtingenkaart Midden-Groningen. We vragen aandacht voor de bewoningsgeschiedenis van onze gemeente door het organiseren van excursies en het publiceren van publieksrapportages bij opgravingen.

We willen mogelijkheden creëren om inwoners, met of zonder beperking, in iedere levensfase aan sport en beweging te laten doen. We zetten in op het stimuleren van voldoende beweging bij de jeugd, bij ouderen en bij kwetsbare groepen.

We willen sportverenigingen ondersteunen bij het ontwikkelen van een passend en innovatief sportaanbod voor verschillende doelgroepen. Daarnaast helpen we verenigingen om knelpunten en zwakke plekken aan te pakken. Hiermee verbeteren we de kwaliteit van de sportverenigingen en het sportaanbod en stellen we de verenigingen in staat om bij te dragen aan het bereiken van een toename in de sportdeelname.

We willen de basis leggen voor het harmoniseren van het accommodatiebeleid en eerlijke en eenduidige afspraken maken met sportverenigingen. We werken toe naar een toekomstbestendige sportinfrastructuur.

We hebben een aantal belangrijke ontwikkelingen in gang gezet in de aanpak op ondermijnende criminaliteit. Zo is er een kadernota ondermijnende criminaliteit ontwikkeld en vastgesteld door de raad. Verder is het drugs- en coffeeshopbeleid aangepast aan de geldende wet- en regelgeving en is het BIBOB-beleid ontwikkeld.

• Op 7 september 2022 is het BIBOB-beleid vastgesteld. In dit beleid worden enkele risicocategorieën genoemd waar we in beginsel de Wet BIBOB gaan toepassen. Naar aanleiding hiervan zijn we in 2022 van start gegaan met het toepassen van een BIBOB-toets bij de aanvraag van vergunningen. We zijn gestart met de exploitatievergunningen (Apv) en alcoholvergunningen. In 2022 zijn er twee BIBOB-toetsen uitgevoerd. Op deze wijze wordt voorkomen dat we strafbare feiten faciliteren en onrechtmatig verkregen voordelen gebruiken. 
• Er wordt toezicht gehouden op de naleving van de exploitatievergunningen en alcoholwetvergunningen aan de hand van meldingen. Indien nodig handhaven we.
• Het afgelopen jaar heeft de burgemeester zes drugspanden gesloten op grond van artikel 13b Opiumwet. Door deze sluitingen zijn de desbetreffende panden onttrokken aan het criminele circuit en maakt de burgemeester kenbaar dat we drugscriminaliteit niet tolereren.
• De burgemeester heeft een informatieve brief over drugscriminaliteit naar ongeveer 380 verhuurders gestuurd die actief zijn in onze gemeente. In de brief staan tips hoe verhuurders signalen van drugscriminaliteit kunnen herkennen en wat ze kunnen doen om drugscriminaliteit in hun huurpanden te voorkomen.
• Het Lokaal Informatieoverleg (LIO) is doorontwikkeld en stevig gepositioneerd. Via deze overlegvorm, wat voorheen ook als Casustafel Ondermijning werd aangeduid, hebben deelnemers de mogelijkheid nieuwe signalen van ondermijning te melden. Hierdoor kunnen we sneller handelen.
• In het laatste kwartaal van 2022 is er nauw samengewerkt met gemeente Groningen en ketenpartners Belastingdienst, politie, Arbeidsinspectie, Omgevingsdienst Groningen en RDW( Rijksdienst voor wegverkeer) om integrale controles van autogaragebedrijven voor te bereiden. De eerste controle gaat in 2023 plaatsvinden. 
• Er zijn stevige regionale samenwerkingsverbanden neergezet. Dit hebben we bereikt door structureel overleg, informatie- en kennisuitwisseling en de voorbereiding van gezamenlijke projecten. 
• Vanaf 1 december 2022 werken we samen met Meld Misdaad Anoniem. Hierdoor ontvangen we relevante signalen over (ondermijnende) criminaliteit.

• De samenwerking en afstemming tussen veiligheid en zorg krijgt meer vorm en inhoud. Zo is er een vast aanspreekpunt voor veiligheids-en zorgvraagstukken. Vanuit het sociaal domein wordt deelgenomen aan het tactisch veiligheidsoverleg. Op inhoud vindt er gerichte samenwerking plaats in de aanpak op jeugdproblematiek en casuïstiek. Er is een bestuurlijk overleg zorg en veiligheid gestart om gezamenlijk te werken aan prioritering en beleidsontwikkeling.
• Samen met ketenpartners is volgens de werkwijze van het ‘AVE model’ (Aanpak Voorkomen Escalatie) gewerkt aan schrijnende en complexe casuïstiek met overlast gevend en crimineel gedrag. Daarnaast is passende ondersteuning en begeleiding geboden op gebied van zorg en repressie. 
• Door intensieve samenwerking met jeugd- en jongerenwerkers, reclassering, bureau Halt, leerplicht, politie en sociaal team is ingezet op de aanpak van problematische jeugd (groepen).

• Het kamerverhuurbeleid wordt ontwikkeld en op het gebied van toezicht en handhaving is er extra aandacht besteed aan veiligheid.
• Per 2022 is de veiligheidsregisseur gestart in het NPG-project Verbeteren veiligheid Midden-Groningen. Voor de NPG-projecten verwijzen we naar paragraaf 2.5.2. 
• Er zijn diverse meldingen gedaan van huiselijk geweld. In 4 situaties is er een huisverbod opgelegd.
• Met een gerichte multidisciplinaire voorbereiding is de jaarwisseling relatief rustig verlopen. Naast terugdringing van afvalverbranding en het verminderen van schade aan gemeentelijke eigendommen is ook ingezet op het voorkomen van overlast door jongeren.

Voor het thema maatschappelijke onrust is in Noord-Nederland vanuit het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) de samenwerking gezocht met universiteiten en kennisinstituten. Dit heeft geleid tot een tweetal onderzoeken:

• Een verdiepende analyse van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland. Het betreft een casusonderzoek naar de casus zoutwinning in de Waddenzee bij Harlingen en de casus Windmolenpark N33.
• Het onderzoeksrapport fenomeenanalyse extremisme Noord-Nederland.

Deze onderzoeken geven gemeenten, politie en Openbaar Ministerie nader inzicht in de fenomenen en een handelingsperspectief voor bestuurders en uitvoerenden. 

• Indien inwoners geconfronteerd worden met een (voorgenomen) besluit over hun leefomgeving, is het belangrijk om hierover in gesprek te gaan, signalen van onrust vroegtijdig op te merken en hiernaar te handelen. Dit kwam onder andere naar voren met het inrichten van opvanglocaties voor Oekraïense vluchtelingen en de start van een noodopvanglocatie voor asielzoekers in Zuidbroek.
• De komst van een noodopvanglocatie voor 500 asielzoekers heeft geleid tot enige maatschappelijke onrust. Dit uitte zich onder meer in diverse demonstraties die vooraf niet bekend waren. Deze waren niet gemeld en hiervoor was ook geen aanvraag ingediend. Er werd een WOM-beschikking (Wet Openbaarheid Manifestaties) uitgereikt om het demonstreren mogelijk te maken en de openbare orde en veiligheid te borgen. Met een goede voorbereiding, waaronder de beschrijving van scenario’s en een risicoanalyse en in goede samenwerking met de politie, zijn deze demonstraties op verantwoorde wijze verlopen.

We zijn gestart met Jewel en LZP (Logistiek Zonder Papier). Jewel is een routeprogramma waarin routes samengesteld kunnen worden. Ook kunnen we de voortgang van de route volgen. Met behulp van Jewel worden routes geoptimaliseerd en kunnen we de voortgang volgen zodat we bij tegenslag extra auto’s per route kunnen inzetten. Met LZP worden vrachtbrieven digitaal samengesteld en melden we ons digitaal aan bij ontvangers van afvalstoffen.

In het voorjaar is de evaluatie van het afvalbeleid uitgevoerd. De rapportage is in het najaar aangeboden en is op 9 maart 2023 behandeld in uw raad. De uitkomsten van de evaluatie zullen de basis vormen voor nog meer efficiency. Uit de evaluatie blijkt dat de inzet van de afvalcoach een waardevolle schakel is in de afvalinzameling. Ook in 2022 hebben we ingezet op participatie en betere scheiding. We zijn gestart met een pilot om meer informatie en controle te krijgen. Hiervoor is een afvalpark ingericht achter het Huis van Cultuur en Bestuur met onder andere slimme verlichting reagerend op beweging en daaraan gekoppeld een gesproken boodschap.

Uitbestedingsonderzoek afvalinzameling Berenschot
In 2022 is opdracht gegeven aan Berenschot om een vervolgonderzoek te doen in de vorm van een marktverkenning onder andere op het taakgebied Afval. De voor- en nadelen en de kansen en risico’s van een eventuele uitbesteding zijn in kaart gebracht. De conclusie is dat een eventuele uitbesteding meer nadelen en risico’s met zich meebrengt dan voordelen en kansen. We hebben voorgesteld om de afvalinzameling en -verwerking blijvend door de eigen organisatie te laten uitvoeren. Uw raad is hierover met een brief geïnformeerd.

Uw raad heeft in 2022 € 2 miljoen euro gereserveerd voor het beheer van de openbare ruimte. Hiervan is een gedeelte bestemd voor groen. Om deze middelen daadwerkelijk te verkrijgen is een plan opgesteld. Met deze extra middelen zullen we na besluitvorming in 2023 van uw raad in staat zijn om de ambities van het vastgestelde beleid te volgen. Alle speeltoestellen zijn gekeurd en waar nodig gerepareerd. 

Het formuleren van het beleid kunstwerken heeft vertraging opgelopen. De inspecties voor kunstwerken en beschoeiingen zijn uitgevoerd. Na validatie wordt in 2023 het beleid opgesteld en aangeboden aan uw raad. Hierin is de wijze van het beheer en onderhoud opgenomen. We houden rekening met de uitkomsten van de meest recente inspecties. Een aantal kunstwerken hebben we vervangen/gerenoveerd. Voorbeelden hiervan zijn de Middelste Klap te Kiel-Windeweer, Groene Dijkbrug te Slochteren en Groevebrug te Overschild. Bij de Eendrachtsbrug te Hoogezand/Kiel-Windeweer zijn de werkzaamheden gestart. Ook zijn we gestart met de voorbereiding van de renovatie van het Rijksmonument Schaive Klabbe te Muntendam.

We hebben uitvoering gegeven aan de meerjarenplanning voor het onderhoud van de armaturen en verlichting. Het vervangingsplan 2021 is volledig uitgevoerd en het plan voor 2022 voor het grootste gedeelte. Hierdoor is steeds meer oude conventionele verlichting vervangen door energiezuinige Led-varianten. Om defecten aan de verlichting tijdig te signaleren zijn alle nieuwe lichtmasten verbonden met een eigen communicatienetwerk. Ook is het dagelijks beheer, afhandeling storingen, met een raamcontract voor vier jaar aanbesteed en gegund. Het onderhoudscontract is ook voor vier jaar vergund vanaf 2023. Daarnaast zijn we de voorbereidingen gestart voor het schadecontract die we in 2023 gaan aanbesteden. Het schadecontract zal ook afgesloten worden voor het afwikkelen van alle schades in de openbare ruimte.

In 2022 hebben we voornamelijk schades gerepareerd en obstakels verwijderd, zoals boomwortels, om de doorvoer te garanderen. Daarnaast hebben we rioolleidingen gerenoveerd die uit het plan naar voren kwamen. De straten worden, waar mogelijk, klimaatbestendig ingericht. Vanuit de beoordeling van de inspecties van gemalen hebben we 24 hoofdgemalen gerenoveerd. De uitvoeringsagenda klimaatadaptatie is voorbereid en uitgewerkt en zal in 2023 aangeboden worden aan uw raad. Het conceptbeleidsplan water hebben we in 2022 niet kunnen afronden.

We hebben de wegen, bermen, sloten en openbare verlichting onderhouden in lijn met de vastgestelde beleidsplannen. Alle wegen zijn geïnspecteerd en we hebben het beheer en onderhoud uitgevoerd op basis van prioritering.