1 . Algemeen

1.1 Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Voor u ligt de begroting 2025-2028. Het is de derde begroting langs de lijnen van ons collegeakkoord “Samen aan de slag”. De begroting 2025 is tot stand gekomen in een periode, waarin onze financiële positie onder druk staat. Het maakt dat we voor de uitdaging staan om de ingezette koers voort te zetten met minder geld. Met het uitblijven van extra middelen in onze Algemene Uitkering vanuit het Rijk zijn we genoodzaakt om moeilijke keuzes te maken. Door een uitgebalanceerd pakket aan kostenbesparende en inkomstenverhogende maatregelen willen we de impact op onze inwoners beperken waar mogelijk.

Zoals benoemd willen we de ingezette koers van de afgelopen jaren voortzetten. We gaan dus door met de verbeterslagen in onze dienstverlening. Door het gebiedsgericht werken te versterken en te intensiveren willen we nóg beter aansluiten bij de leefwereld van onze inwoners. We zijn bereikbaar, aanspreekbaar en hebben korte lijnen. De inbreng van onze inwoners nemen we mee in onze plannen en aanpak. Zij kunnen ons het beste vertellen wat er nodig is en waar de behoeften liggen.

De ruimtelijke en economische ontwikkeling van onze gemeente blijven we stimuleren. Onze ambities zijn groot en in de Voorjaarsnota 2024 heeft u hiervoor middelen beschikbaar gesteld. Met de extra middelen in het investeringsfonds kunnen we projecten op het gebied van woningbouw, bedrijvigheid en recreatie lostrekken. Naast het investeren in vernieuwing en uitbreiding hebben we de afgelopen jaren hard gewerkt aan het opstellen van beleidsplannen voor het op orde krijgen en houden van onze openbare ruimte. Met de uitvoering van deze beleidsplannen gaan we onverkort door. 

We bieden onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties ondersteuning. Zo spelen de Kredietbank Midden-Groningen en BWRI voor sommige inwoners een belangrijke rol. Voor diegene die dat nodig heeft bieden we ondersteuning bij het beheren van zijn of haar financiën. Ook zorgen we dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een waardevolle bijdrage kunnen leveren in het arbeidsproces met bijvoorbeeld beschermde werkplekken. We willen dat iedereen mee kan doen in de samenleving. 

Onze kwetsbare jeugd is een blijvend aandachtspunt. We investeren in hun toekomstperspectief, maar zien ook dat de balans tussen de beschikbare middelen en het bieden van juiste hulp al langere tijd verstoord is. Het past in de landelijke trend, waarin de kosten voor jeugdzorg enorm toenemen. We zullen de komende periode tot echte veranderingen moeten komen met behoud van de noodzakelijke hulp. We geloven dat de sociale omgeving hierbij een rol kan spelen. Een fijne plek op school en extra aandacht op bijvoorbeeld een sportvereniging draagt positief bij aan het welzijn. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor onze kwetsbare jeugd, maar voor al onze jonge inwoners.

Een fijne leefomgeving is ook een veilige leefomgeving. We zien dat ondermijnende criminaliteit vaker voorkomt bij een opeenstapeling van problemen zoals armoede, schulden, een slechte woonsituatie en psychische problemen. In 2025 stellen we een nieuw integraal veiligheidsbeleid op waarbij we al deze aspecten betrekken om criminaliteit te verminderen en voorkomen. Indien we ondermijnende criminaliteit signaleren grijpen we in door bijvoorbeeld het sluiten van drugspanden. 

Veiligheid heeft meerdere facetten. Met het sluiten van het Groninger gasveld is het risico op onveilige woonsituaties verkleind. Dit neemt niet weg dat er nog steeds veel woningen versterkt moeten worden. Met de komst van Nij Begun kunnen we onze werkzaamheden voortzetten en kunnen we meer doen om problemen en knelpunten op te lossen. Daarnaast zijn er aanvullende middelen beschikbaar gesteld om de leefbaarheid te vergroten. De komende periode zullen we gebruiken om de mogelijke inzet van deze middelen te concretiseren. Nij Begun omvat naast de herstelagenda ook sociale, economische en duurzaamheidsmaatregelen. Dit zal leiden tot nieuwe projecten, maar waar mogelijk zullen we in lopende projecten koppelkansen verzilveren. In 2025 verwachten we meer duidelijkheid over de wijze waarop deze maatregelen vorm krijgen en onze rol hierin.

Ondanks de (financiële) uitdagingen blijven we, samen met uw raad en onze inwoners, de handen ineenslaan om onze gemeente nog mooier en fijner te maken.

Financieel beeld in een notendop

Terug naar navigatie - Financieel beeld in een notendop

In dit stuk worden de financiële ontwikkelingen sinds de Voorjaarsnota 2024 toegelicht. Dit vertrekpunt liet meerjarig vanaf 2025 negatieve saldi zien. Deze saldi zijn bij het opstellen van de begroting toegenomen. Naar aanleiding van de Voorjaarsnota zijn bezuinigingsmaatregelen geïnventariseerd om tot een sluitende begroting voor het jaar 2025 te komen. De bezuinigingstaakstelling voor 2025 is op stelpost verwerkt. De bezuinigingsmaatregelen om deze stelpost in te vullen worden separaat en parallel met de begroting aangeboden. De septembercirculaire is verwerkt in de begroting en laat een negatieve ontwikkeling zien.

Meerjarenbeeld begroting 2025-2028
Bij het opstellen van de begroting zijn autonome ontwikkelingen verwerkt. Daarnaast is er extra kritische gekeken naar eventuele ruimte in de budgetten gezien de huidige financiële positie. Het meerjarenbeeld van de begroting 2025-2028 is als volgt gewijzigd:

Zoals hierboven te zien zijn de negatieve saldi gestegen ten opzichte van de Voorjaarsnota 2024. In lijn met VNG richten we ons op het sluitend maken van 2025. 2026 en verder laten een sterker negatief beeld zien. Vooral als gevolg de aangepaste berekeningssystematiek van de Algemene Uitkering. De toelichting op de afwijkingen richt zich dan ook op 2025. De tekorten in 2026 tot en met 2028 zijn op basis van reëel begroten tot stand gekomen en houden we inzichtelijk conform VNG-advies.

Toelichting autonome ontwikkelingen en bijstellingen
Gezien de huidige financiële positie hebben we geen wensen opgenomen in deze begroting. Toch zijn er ontwikkelingen die het begrotingssaldo beïnvloeden en die zeer beperkt stuurbaar zijn. Om tot een reële begroting te komen hebben we deze ontwikkelingen verwerkt. In het onderstaande overzicht zijn een aantal omvangrijkere afwijkingen toegelicht. Jeugd is met een nadeel van ruim € 3 miljoen de meest in het oog springende uitzetting.

1. Jeugd
We verwachten een nadeel van € 3 miljoen voor jeugd bovenop het reeds verwerkte nadeel van afgerond € 1,3 miljoen in de Voorjaarsnota. Er zijn niet meer jeugdigen met zorg, maar de zorgvraag/zorgzwaarte is groter. Dit leidt tot hogere kosten. In de begroting 2024 is de indexering voor loon-prijscompensatie (7,58%) verwerkt, maar is geen rekening gehouden met een toenemende zorgvraag en zorgzwaarte. De trend van toenemende kosten maakt het noodzakelijk om hoge kostenposten nader te analyseren en versneld nieuwe beheersmaatregelen in gang te zetten.

2. Septembercirculaire
Het accres laat vanaf 2025 een positieve ontwikkeling zien. Dit is gebaseerd op de actuele raming van de ontwikkeling van het bbp door het Centraal Plan Bureau (Macro economische verkenning 2025). Voor onze gemeente is het voordeel in 2025 € 536.000. Daarentegen zien we een nadeel van € 1.058.000 op de ontwikkeling van de uitkeringsbasis als gevolg van een toename van de belastingcapaciteit. Per saldo leidt dit tot een nadeel van € 522.000 in 2025.

3. Subsidie Kwartier
De subsidie van Kwartier is structureel verhoogd als gevolg van de CAO-stijging in 2023. Dit leidt tot een nadeel van € 454.000.

4. Openbaar groen
De uitzetting van € 400.000 op het product Openbaar Groen wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door diverse aanbestedingen voor beheer- en onderhoud die duurder uitvallen.

5. Meedoenfonds
Er wordt meer gebruik gemaakt van het activiteitenfonds. Inwoners weten het fonds beter te vinden en dit leidt tot hogere lasten van € 318.000.

6. Reservering onderhoudsplan gebouwen
Het onderhoudsplan gebouwen wordt geactualiseerd in 2024. De eerste prognose laat een uitzetting van € 313.000 zien in 2025. Voor de jaren erna ligt dit tussen de € 150.000 en € 200.000.

7. Aanjager woningbouw
In 2023 is een amendement aangenomen over de functie van aanjager woningbouw. In deze begroting is de tijdelijke formatieve uitbreiding voor de resterende bestuursperiode opgenomen. Dit leidt tot € 162.000 aan hogere lasten in 2025.

8. Uitgifte reisdocumenten
We verwachten een reisdocumentenpiek wat leidt tot een nadeel van afgerond € 100.000.

9. BUIG
We verwachten een voordeel op de BUIG van afgerond €1,1 miljoen. Dit is het gevolg van een lager verwacht aantal uitkeringsgerechtigden en een verhoogde loonkostensubsidie door een nieuwe berekeningsmethode.

10. Schoolgebouwen
De kapitaallasten voor schoolgebouwen vallen afgerond € 460.000 lager uit. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door investeringen die lager uitvielen dan waarvan werd uitgegaan. Anderzijds zijn er diverse oude schoolgebouwen in 2024 gesloopt. De afboeking van de boekwaarden worden gedekt uit het scholenprogramma en meerjarig vervallen de kapitaallasten.

11. Aframen stelposten en overige plussen en minnen
We hebben de stelposten beoordeeld en indien nodig functioneel verwerkt. Het restant van de niet noodzakelijke stelposten vormen met de overige plussen en minnen een voordeel van € 540.000.

Samenvattend
Het verwachte nadeel in 2025 is afgerond € 7,8 miljoen. Dit is € 3,2 miljoen hoger dan we hadden voorzien in de Voorjaarsnota. De belangrijkste oorzaak hiervoor is de verwachte hogere lasten van ruim € 3 miljoen op jeugd. De jaren 2026 tot en met 2028 laten nog forsere tekorten zien. In lijn met het advies van VNG laten we deze tekorten inzichtelijk. De benodigde taakstelling als gevolg van het tekort in 2025 (€ 7,8 miljoen) is op stelpost verwerkt om een sluitende begroting te presenteren. Separaat en parallel worden de volgende drie voorstellen aangeboden met maatregelen om deze taakstelling in te vullen: 

•    het bezuinigingsvoorstel;
•    het voorstel tot een aanvullende OZB-verhoging conform de intentie van het amendement bij de begroting 2024; én
•    het voorstel om tot een kostendekkende afvalstoffenheffing te komen.

De besluitvorming over de invulling van de taakstelling vindt gelijktijdig met de behandeling van de begroting plaats. Na besluitvorming wordt de stelpost verwijderd en worden de te treffen bezuinigingsmaatregelen functioneel verwerkt.

1.2 Begroting in één oogopslag

1.3 Samenstelling college en gemeenteraad

Portefeuilleverdeling

Terug naar navigatie - Portefeuilleverdeling

Burgemeester Erica van Lente

  • Openbare orde en veiligheid
  • NPG (inclusief coördinatie dorpsplannen)
  • Dienstverlening
  • Participatie
  • Gebiedsgericht werken
  • Communicatie
  • Juridische zaken
  • Regionale samenwerking (inclusief Toekomstagenda)
  • Vluchtelingenopvang
  • Beleidscoördinatie
  • Discriminatiebeleid
  • Interbestuurlijk Toezicht
  • Informatisering en automatisering
  • P&O beleid/organisatie

Wethouder Markus Ploeger (GemeenteBelangen Midden-Groningen)

  • Duurzaamheid en energietransitie (inclusief eventuele RO-procedures)
  • Windparken en zonneparken
  • Financiën
  • Beheer Openbare Ruimte
  • Onderwijs
  • Dierenwelzijn
  • Grondbedrijf
  • Vastgoed
  • DIV en archief
  • Inkoopbeleid
  • Wethouder voor: Slochteren, Schildwolde, Hellum, Overschild, Siddeburen, Steendam, Tjuchem, Noorderpark, Westerpark, Oosterpark, Zuiderpark, Margrietpark, Boswijk, Sappemeer Noordoost en Compagniesterpark

Wethouder Annemiek Hoesen-Spithorst (Boer & Burger Partij Midden-Groningen)

  • Economie (inclusief landbouw)
  • Leefbaarheid
  • Dorpen en wijken (waaronder dorpshuizen)
  • Toerisme en Recreatie
  • Erfgoed
  • Archeologie
  • Cultuur
  • Breedband
  • Sport en sportaccomodaties
  • Projectwethouder: Visie A7/N33, Vitale vakantieparken (voorheen: 'Integraal plan Zuidlaardermeer’)
  • Wethouder voor: Meerwijck, Kropswolde, Kielwindeweer, Foxhol, Kolham, Foxham, Froombosch, Meeden en Noordbroek

Wethouder Erianne van der Burg - Versteeg (CDA)

  • Ruimtelijke ordening
  • Wonen
  • Omgevingswet/VTH
  • Natuur en Landschap
  • Verkeer en Vervoer
  • Taakstelling huisvesting statushouders
  • Projectwethouder: Hoogezand Noord, Stadshart, Hart van Muntendam en Harkstede/Meerstad
  • Wethouder voor: Woudbloem, Lageland, Westerbroek, Waterhuizen, Harkstede, Scharmer, Zuidbroek en Muntendam

Wethouder Evert Offereins (VVD)

  • Sociaal Domein
  • Jeugdzorg
  • Ouderenbeleid
  • WMO / Gezondheid / Welzijn
  • Participatie en inkomen (inclusief BWRI en Sociaal Werkbedrijf)
  • Arbeidsmarkt
  • Gevolgen gas- en zoutwinning
  • Wethouder voor: Martenshoek, Spoorstraat-Kieldiep, Woldwijck, De Dreven, het Centrum, Gorecht, Vosholen, Kalkwijksterlint, Borgercompagnie en Tripscompagnie

Samenstelling Gemeenteraad

Terug naar navigatie - Samenstelling Gemeenteraad

Gemeentebelangen Midden-Groningen             7 zetels
Boer & Burger Partij Midden - Groningen          5 zetels
PvdA                                                                                          4 zetels
SP                                                                                                 3 zetels
CDA                                                                                            3 zetels
ChristenUnie                                                                         3 zetels
GroenLinks                                                                             2 zetels
VVD                                                                                            2 zetels
D66                                                                                             2 zetels
BBB-LMG                                                                                1 zetel
Lijst Jan Hulzebos                                                               1 zetel