2.1 Programma Dorpen en wijken

Visie
Onze gemeente is een verband van vitale, lokale gemeenschappen, bestaande uit de inwoners van dorpen, kernen en wijken. Onze inwoners ontmoeten elkaar op het sportveld, in de kerk, het dorpshuis en bij vrijwilligerswerk. Al deze gemeenschappen hebben hun eigen identiteit. In het ene dorp zijn de inwoners bijvoorbeeld zeer maatschappelijk actief. In het andere leven inwoners meer hun eigen leven. Overal kennen mensen elkaar en voelen zij zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de leefbaarheid in hun directe omgeving. De gemeente is eerst en vooral bondgenoot van inwoners in het vergroten van de leefbaarheid. Leefbare dorpen en kernen dragen direct bij aan het welbevinden van onze inwoners en de sociale veerkracht van de diverse lokale gemeenschappen in onze gemeente.
 
Doelstelling 
Binnen het programma Dorpen en Wijken zetten wij in op zelfredzame en leefbare dorpen en kernen. Dit betekent dorpen en kernen die volop mogelijkheden bieden aan onze inwoners om elkaar te ontmoeten en initiatieven te ontplooien. Maar ook dat onze inwoners de omgeving ervaren als schoon, heel en veilig. We werken nauw samen met inwoners en organisaties om de leefbaarheid in de gemeente te vergroten. Dit kan op iedere plek anders vorm krijgen, omdat geen dorp, wijk of buurt hetzelfde is. Ons uitgangspunt is dat we de zeggenschap en het eigenaarschap van onze inwoners stimuleren en ondersteunen. Activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie én activiteiten voor specifieke doelgroepen als jongeren en ouderen, dragen wezenlijk bij aan leefbaarheid in de dorpen en wijken. Ze geven kleur en identiteit en stimuleren ontmoeting en samen bezig zijn. Ontmoeting vindt vaak plaats in maatschappelijke accommodaties. We willen dan ook dat ieder dorp beschikt over een gelegenheid of voorziening om elkaar te kunnen ontmoeten. Ons streven is om de voorzieningen, die van belang zijn voor het dagelijks leven, zo dicht mogelijk bij mensen te brengen of te zorgen dat deze goed bereikbaar zijn. Ook de openbare ruimte is van wezenlijk belang voor de identiteit van een dorp of wijk. Het beïnvloedt ook het woonplezier van onze inwoners. We vergroten de leefbaarheid door meer zeggenschap en zelfbeheer aan inwoners te geven over bijvoorbeeld het groen in de wijk. Wij blijven staan voor een afgesproken niveau.

Zoals benoemd in ons collegeakkoord “Samen aan de slag!” zetten we ons in voor:

• Onze inwoners op het gebied van dienstverlening, gebiedsgericht werken, participatie en het beheer van de openbare ruimte;
• Toegankelijkheid van sport en cultuur. Iedereen doet mee;
• Een prettige woon, werk en leefomgeving.

Opbouw programma Dorpen en Wijken
Het programma Dorpen en Wijken bestaat uit de volgende beleidsonderwerpen:

1. Het versterken van de sociale binding;
2. Huisvesting voor sociaal maatschappelijke activiteiten;
3. Deelname aan het maatschappelijk leven;
4. Sport en Bewegen;
5. Veiligheid op het gebied van wonen, werken en leven;
6. Fysieke leefbaarheid.

Het is prettig wonen en leven in onze dorpen en wijken. Inwoners zijn zelf primair verantwoordelijkheid voor hun eigen leefomgeving. Wij zorgen ervoor dat inwoners invloed hebben op hun leefomgeving en samen met ons kunnen werken aan het verbeteren van hun wijk of dorp.

In 2023 hebben we de basis gelegd voor het programma 'Gebiedsgericht werken'. Met dit programma willen we een omslag maken, waarbij we meer gaan denken vanuit de leefwereld van onze inwoners. We werken samen met onze inwoners en maatschappelijke partners aan problemen, kansen, ideeën, én opgaven in een gebied. Dit willen we in samenhang oppakken. Daarnaast moeten inwoners regie kunnen nemen over zaken die zij zelf willen aanpakken. Dit moet uiteindelijk leiden tot effectievere (beleids-)plannen die beter aansluiten bij de behoeften van onze inwoners.

We hebben op verschillende manieren samengewerkt met actieve bewoners om hun initiatief van de grond te krijgen. We hebben hun geholpen bij een plan of idee, bijvoorbeeld met behulp van subsidies. We helpen de bewoners ook met het leggen van contacten met organisaties of personen die ze nodig hebben om verder te komen. We geven met de dorps- en wijkbudgetten inwonersgroepen directe zeggenschap over hun leefomgeving. In november 2023 is door uw raad de startnotitie 'Visie inwoners- en overheidsparticipatie' vastgesteld. Hierin staan verschillende uitgangspunten geformuleerd voor de visie op inwoners- en overheidsparticipatie. Dit wordt in 2024 verder ontwikkeld. Deze visie zal ook worden vertaald in praktische handvatten voor medewerkers.

We voeren deze acties uit met de Gebiedsregisseurs en de Dorps- en wijkwethouders als eerste aanspreekpunt voor actieve inwoners. We werken samen met iedereen die wat kan bijdragen aan een initiatief. Hierbij kan gedacht worden aan de gebiedsbeheerder, het initiatievenloket, de opbouwwerker, de wijkagent en de jongerenwerker.

Maatschappelijk vastgoed
De vastgoedportefeuille van onze gemeente bestaat uit ongeveer 170 objecten. Naast het Huis van Cultuur en Bestuur zijn dit bijvoorbeeld ook gemalen en strategische aankopen. De portefeuille is onderverdeeld specifiek beleid te kunnen vormen. Eén van de belangrijkste deelportefeuilles is het maatschappelijk vastgoed. De maatschappelijke waarde wordt gevormd door de activiteiten die hierin plaatsvinden. De activiteiten worden door de gebruikers georganiseerd. Wij kunnen deze activiteiten ondersteunen door subsidies. De activiteiten zijn niet per definitie altijd gehuisvest in ons eigen vastgoed. 

Beleid
Onze vastgoedportefeuille is zeer divers en er wordt op heel veel verschillende manieren mee omgegaan. Er is een groot verschil in exploitatie, subsidiëring en andere vormen van ondersteuning van deze accommodaties. We willen hier meer eenheid in aanbrengen. De huidige situatie verschilt per dorpshuis, sportaccommodatie en gebruiker en varieert van volledig zelfstandig tot volledig in gemeentelijk beheer. Ook het (ver)huurbeleid vertoont verschillen. Een kostprijsdekkende huur komt bijna niet voor. Vaak is er sprake van indirecte subsidiëring, doordat we de inzet van professionals en/of activiteiten en/of (groot) onderhoud bekostigen.

Op 14 februari 2019 heeft uw raad het rekenkameronderzoek naar het gemeentelijk vastgoed en het vastgoedbeleid vastgesteld. Op basis van de uitkomsten heeft de rekenkamer aanbevelingen gedaan om het beleid en het beheer van vastgoed te verbeteren. Het opvolgingsonderzoek van de rekenkamercommissie uit 2020 bevestigt dat vrijwel alle aanbevelingen zijn opgepakt of in uitvoering zijn. De aanbeveling met betrekking tot voorzieningen en vastgoed is in uitvoering. In het rekenkameronderzoek is geconstateerd dat de beleidsmatige borging van de inzet van vastgoed ontbreekt. De rekenkamer heeft aanbevolen beleid voor voorzieningen en vastgoed te ontwikkelen en vast te stellen. Ons doel is om:

1. Meer grip op het vastgoed te krijgen (eigendom van de gemeente);
2. Te komen tot een effectieve(re) en efficiënte(re) inzet van vastgoed;
3. Voorzieningen- en accommodatiebeleid te ontwikkelen.

Met de ‘aanbevelingen 1 en 2’ is in 2021 een start gemaakt en deze hebben in 2022 een vervolg gekregen. Het gaat hierbij vooral om het formuleren van inhoudelijk beleid en het maken van duidelijke keuzes in ondersteuning van (gebruikers van) voorzieningen. De volgende stap in het proces is het uitwerken van het beleid. Dit gebeurt in deelprojecten: consequenties van het beleid brengen we per accommodatie en/of voorziening in beeld. We doen dit in samenwerking met het veld en uw raad. Pas daarna nemen we besluiten.

De kadernota uit 2021 was de eerste stap naar de vorming van beleid. De input van uw raad dient als één van de handvatten voor de uitwerking op projectniveau. Ook ‘het veld’ wordt betrokken. Hiervoor is een klankbordgroep in het leven geroepen, bestaande uit een afvaardiging van bestuurders van de dorps- en wijkcentra in onze gemeente. De deelprojecten zijn in 2022 verder uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden.

In beweging
Onze vastgoedportefeuille is in beweging. Diverse projecten en programma’s hebben als gevolg dat er door vervangende huisvesting vastgoed vrijvalt en buitengebruik komt. Het betreft hier voornamelijk schoolgebouwen die door realisatie van multifunctionele accommodaties en kindcentra hun functie verliezen. In 2023 is het traject voor sloop en locatieontwikkeling voortgezet. Uw raad heeft het voorstel voor de grondexploitatie Vrijkomende locaties in 2023 vastgesteld.

In deze paragraaf zijn verschillende beleidsonderdelen samengebracht. Elk onderdeel draagt bij aan de identiteit, kracht en eigenheid van onze gemeente: cultuur, archeologie en erfgoed & monumentenzorg. Onze gemeente is heel divers. Op allerlei gebieden verschillen onze inwoners van elkaar. Toch zijn er ook onderdelen die de verbondenheid versterken. Cultuur en erfgoed bieden identiteit en herkenbaarheid. Inwoners voelen zich thuis in hun omgeving en zijn er trots op. Dit versterkt en verbindt de samenleving en geeft zo sociale veerkracht. Cultuur is er om actief en passief deel te nemen. Zelf kunst maken of naar kijken en luisteren, is een waardevolle toevoeging aan het dagelijks leven.

Het is de moeite waard om bovengenoemde waarden te behouden en te verspreiden. Dan kan elke inwoner er kennis van nemen. We beginnen daar al mee op scholen door erfgoedlessen. Ook voor bezoekers en toeristen is cultuur en erfgoed belangrijk. Door monumenten- en cultuuractiviteiten te bezoeken maken toeristen kennis met de geschiedenis van de dorpen en onze streek. 

Doelstelling e:
In 2023 zijn de voorbereidingen gestart voor herstel van / onderhoud aan de Schaive Klabbe wat is aangemerkt als Rijksmonument. De werkzaamheden zullen worden afgerond in 2024. 

Iedere week zijn duizenden inwoners in onze gemeente actief betrokken bij sport- en beweegactiviteiten, als beoefenaar, vrijwilliger of professional. We bouwen aan een gemeente waarin sporten en bewegen voor iedereen leuk en mogelijk is. We willen er zijn voor alle inwoners en in het bijzonder voor de mensen die kwetsbaar zijn, zodat ook zij laagdrempelig kunnen sporten en bewegen, zich optimaal kunnen ontwikkelen en een betekenisvol en gelukkig leven kunnen leiden. Sport en bewegen leveren daaraan een noodzakelijke bijdrage. 

Doelstelling a:
In 2023 hebben wij 17.306 inwoners weten te bereiken met onze sport- en beweegactiviteiten. Dit betreft het aantal niet-unieke deelnemers aan buurtsportactiviteiten, zoals dorpen in beweging, naschoolse activiteiten, wandelgroepen en meer.

Doelstelling b:
In 2023 hebben we 16 subsidies verstrekt vanuit het lokaal sportakkoord voor activiteiten die sport en bewegen stimuleren binnen onze gemeente.

We willen onze inwoners een veilige woon- en leefomgeving bieden. We werken hierbij nauw samen met veiligheidspartners als politie, Openbaar Ministerie, Veiligheidsregio, RIEC (Regionaal Informatie- en Expertise Centrum), inwoners, (maatschappelijke) instellingen, woningbouwcorporaties en ondernemers. In 2021 is het Integraal Veiligheidsbeleid 2021-2024 ontwikkeld en vastgesteld. Hierin zijn vier belangrijke veiligheidsthema’s opgenomen:

1. Aanpak georganiseerde en ondermijnende criminaliteit;
2. Effectieve verbinding veiligheid en zorg;
3. Veilige woon- en leefomgeving;
4. Maatschappelijke onrust of verdeeldheid bij overheidsbeslissingen.

Bij ondermijnende criminaliteit of ondermijning gaat het vrijwel altijd om misdaden die worden uitgevoerd in georganiseerd verband. Voorbeelden hiervan zijn: georganiseerde drugscriminaliteit, fraude en misbruik in de vastgoedsector, witwassen en financieel-economische criminaliteit en mensenhandel. Problemen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid komen vooral voor in wijken waar sprake is van een opeenstapeling van problemen zoals armoede, schulden, lage opleiding, wonen en (psychische) gezondheid. De uitzichtloosheid voor sommige gezinnen/inwoners maakt ze onder meer bevattelijk voor drugs en drugsgerelateerde criminaliteit. Ook thuisprostitutie en prostitutiegerelateerde criminaliteit kunnen voor deze inwoners een weg naar snel geld verdienen zijn. De gevolgen worden niet overzien. Binnen de kortste keren raken inwoners (met een extra risico voor jongeren) verstrikt in de criminaliteit. En als je eenmaal in 'de fuik' zit is het lastig om eruit te komen.

De openbare ruimte is dé plek waar onze bewoners, ondernemers en bezoekers elkaar ontmoeten, naar het werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. In deze openbare ruimte bevinden zich onze kapitaalgoederen zoals wegen, bruggen, parken, speelplaatsen, lantaarnpalen en stoplichten.

Naast het dagelijks beheer en onderhoud in de openbare ruimte, realiseren we ook nieuwe projecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de versterkingsopgave, diverse fases van de wijken Gorecht en Vosholen, de te ontwikkelen zonneparken en het scholenprogramma. We blijven verbeteren, bijvoorbeeld door een volledige en actuele meerjarenonderhoudsplanning op te stellen, waarbij we goed kijken naar wat op welke plek nodig is.

Daarnaast wordt er ingezet op een betere digitale ontsluiting van onze gemeente door aanleg van snel internet. Dit is een meerjarenproject waarbij de inzet is om een groot deel van de gemeente van glasvezel te voorzien.

Doelstelling f:
Kwaliteitsniveau / onderhoudsnorm van de wegen wordt uitgedrukt op basis van CROW-classificatie (A+, A, B, C, D). CROW is een stichting die zich bezighoudt met hoe de openbare ruimte eruitziet. De classificatie wordt door nagenoeg alle gemeenten gehanteerd. Bij het vaststellen van het beleidsplan wegen in 2023 is de te hanteren onderhoudsnorm voor fietspaden en de hoofroutes op niveau B en de rest van het areaal op kwaliteitsniveau C. 

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Naam indicator	Eenheid	Peiljaar	MG	Nederland
Verwijzingen Halt	Aantal per 1.000 jongeren	2022	8,0	8,0
		2021	8,0	8,0
		2020	9,0	11,0
		2019	8,0	13,0
Winkeldiefstallen	Aantal per 1.000 inwoners	2022	0,9	2,3
		2021	0,7	1,8
		2020	0,7	2,0
		2019	0,5	2,3
Geweldsmisdrijven	Aantal per 1.000 inwoners	2022	3,4	4,5
		2021	3,3	4,4
		2020	3,4	4,6
		2019	4,0	4,9
Diefstallen uit woning	Aantal per 1.000 inwoners	2022	1,6	1,4
		2021	1,8	1,4
		2020	1,0	1,8
		2019	2,3	2,3
Vernielingen en beschadigingen in de openbare ruimte	Aantal per 1.000 inwoners	2022	5,5	6,0
		2021	5,8	6,1
		2020	6,0	6,3
		2019	6,1	5,9
Niet-sporters	%	2022	58,0%	46,4%
		2020	59,7%	49,2%
Omvang huishoudelijk restafval	Kg/inwoner	2022	?	148
		2021	136	164
Hernieuwbare elektriciteit	%	2021	83,1%	33,1%
		2020	47,1%	26,8%
		2019	9,7%	20,0%
		2018	3,0%	17,5%
Nieuw gebouwde woningen	Aantal per 1.000 woningen	2022	13,2	9,3
		2021	5,4	8,9
		2020	9,9	8,9
		2019	1,5	9,2

Omschrijving	Realisatie 2022	Primitief begroot 2023	Begroot na wijziging 2023	Realisatie 2023	Verschil 2023
Lasten
Openbare ruimte	8.561	8.514	9.729	9.692	37 V
Cultuur	6.261	6.269	6.800	6.225	575 V
Sport	4.396	4.199	5.814	5.074	740 V
Openbaar Groen	6.667	5.512	7.082	6.902	180 V
Riolering	4.835	4.203	4.149	4.951	-802 N
Afval	7.941	7.123	6.952	7.581	-629 N
Milieu	2.600	2.412	5.948	3.611	2.337 V
Begraafplaatsen	492	512	513	659	-146 N
Totaal lasten	41.753	38.743	46.989	44.695	2.293 V
Baten
Openbare ruimte	535	359	552	633	82 V
Cultuur	1.014	434	925	806	-120 N
Sport	742	1.469	1.706	1.642	-65 N
Openbaar Groen	346	133	165	211	46 V
Riolering	5.897	5.636	5.663	5.931	269 V
Afval	8.027	7.985	7.923	8.520	596 V
Milieu	157	0	1.712	291	-1.421 N
Begraafplaatsen	400	362	362	444	82 V
Totaal baten	17.117	16.379	19.009	18.477	-532 N
Saldo voor bestemming	-24.635	-22.364	-27.980	-26.218	1.761 V
Mutatie reserves
Stortingen	0	0	0	0	0
Onttrekkingen	1.014	24	1.733	1.086	-646 N
Totaal mutatie reserves	1.014	24	1.733	1.086	-646 N
Saldo na bestemming	-23.621	-22.339	-26.247	-25.132	1.115 V
Toelichting: N = nadelig verschil en V = voordelig verschil
Bedragen x € 1.000

In de financiële toelichting wordt de afwijking verklaard tussen de begroting na wijzigingen 2023 en de realisatie 2023. Het nadelig saldo van de lasten en baten op het programma Dorpen en wijken 2023 is afgenomen met afgerond € 1,8 miljoen ten opzichte van begroting na wijzigingen 2023. Het nadelig saldo na mutatie reserves is afgenomen met afgerond € 1,1 miljoen. We lichten per product de afwijkingen ten opzichte van de begroting na laatste wijziging voor zover de afwijking groter zijn dan € 100.000 toe.

Openbare ruimte
Lasten (€ 37.000 voordelig): De afwijkingen in de lasten tellen op tot € 37.000 voordelig.

Baten (€ 82.000 voordelig): De afwijkingen in de baten tellen op tot € 82.000 voordelig.

Mutaties reserves (€ 16.000 nadelig): De afwijkingen in de reserves tellen op tot € 16.000 nadelig.
 
Cultuur
Lasten (€ 575.000 voordelig): Door culturele organisaties zijn in 2023 minder subsidies uit het Maatwerk Fonds Energiecrisis aangevraagd dan verwacht. Deze lasten vallen € 341.000 lager uit. Door krapte op de arbeidsmarkt kon er niet gestart worden met de kerkenvisie om waardevolle en leegstaande kerkgebouwen een nieuwe toekomst te geven. Het incidentele budget van € 75.000 is in 2023 niet uitgegeven. De kerkenvisie wordt in 2024 opgesteld. Door lagere rentelasten op investeringen is er een voordeel van € 91.000 op de toegerekende lasten onroerende zaken vastgoed. Tot slot is er een voordeel van € 51.000 ten aanzien van de cultuurcoach van het Kielzog. Deze lasten zijn vanuit de Brede SPUK subsidie Gezond en Actief Leven (GALA) betaald. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 17.000.

Baten (€ 120.000 nadelig): In 2023 is geen rekening gehouden met de afwikkeling van een balanspost voor huurinkomsten voor 2022. Dit leidt in 2023 tot een nadeel van € 122.000. Overige afwijkingen in de baten tellen op tot een voordeel van € 2.000. 

Mutaties reserves (€ 341.000 nadelig): In 2023 is € 21.000 van het totaalbudget van € 362.000 aan subsidies voor energiecompensatie aan culturele instellingen uitbetaald. Hierdoor is € 341.000 minder uit de reserve Maatwerk Fonds Energiecrisis onttrokken.

Sport
Lasten (€ 740.000 voordelig): Ook door sportorganisaties zijn in 2023 minder subsidies uit het Maatwerk Fonds Energiecrisis aangevraagd dan verwacht. Deze lasten vallen € 211.000 lager uit. Daarnaast zijn er weinig subsidieaanvragen voor energiebesparende maatregelen van sportorganisaties binnengekomen resulterend in € 225.000 lagere lasten. Ook zijn we in 2023 nog niet toegekomen aan energiebesparende maatregelen voor ons gemeentelijk vastgoed. Dit leidt tot € 200.000 lagere lasten. Door de langdurige regenperiode in 2023 zijn de lasten voor het onderhoud van sportvelden € 50.000 hoger uitgevallen. Daarnaast is er € 58.000 minder uitgegeven aan het onderhoud van gymnastieklokalen. De meeste oude gymzalen zijn gerenoveerd of vervangen. De toegerekende kosten voor het vastgoed van sportaccommodaties valt € 104.000 lager uit. Dit komt enerzijds door een herberekening van de toegerekende rentelasten op investeringen (€ 60.000), en anderzijds door een lagere bijdrage voor het beheer van gymzalen van een school (€ 44.000). Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 8.000.

Baten (€ 65.000 nadelig): De afwijkingen in de baten tellen op tot € 65.000 nadelig.

Mutaties reserves (€ 225.000 nadelig): In 2023 is € 51.500 van het totaalbudget van € 262.500 aan subsidies voor energiecompensatie aan sportverenigingen uitbetaald. Hierdoor is € 211.000 minder uit de reserve Maatwerk Fonds Energiecrisis onttrokken. Voor het scholenprogramma is er € 14.000 minder onttrokken aan de reserve scholenprogramma.

Openbaar groen
Lasten (€ 180.000 voordelig): Door het natte najaar zijn de groenwerkzaamheden in het Oosterpark in 2023 niet gestart, resulterend in een voordeel van € 60.000. We voeren de werkzaamheden uit op het moment dat het droger is om overlast voor de buurt te voorkomen. Door een herberekening van de toegerekende rentelasten op investeringen is een voordeel van € 67.000 ontstaan. Verder hebben we door een verlate invulling van een vacature voor onderhoudswerkzaamheden een voordeel van € 38.000. Overige plussen en minnen tellen op tot een voordeel van € 15.000.

Baten (€ 46.000 voordelig): De afwijkingen in de baten tellen op tot € 46.000 voordelig.

Mutaties reserves (€ 64.000 nadelig): De afwijkingen in de reserves tellen op tot € 64.000 nadelig.

Riolering
Lasten (€ 802.000 nadelig): Het nadeel is grotendeels het gevolg van een hogere storting van € 1.162.000 in de egalisatievoorziening rioolrechten. De hoogte van de storting wordt op basis van kostendekkendheid bepaald, zie hiervoor 3.2 Paragraaf lokale heffingen. Daarnaast zijn de onderhoudskosten gestegen door storingen aan gemalen en zijn de energiekosten hoger uitgevallen door gestegen prijzen. Dit leidt tot een nadeel van € 90.000. Door niet ingevulde vacatureruimte ontstaat een voordeel van € 260.000. Tot slot is in 2023 door een herberekening van de toegerekende rentelasten op investeringen een voordeel van € 204.000 ontstaan. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 14.000.

Baten (€ 269.000 voordelig): In 2023 hebben we € 225.000 meer inkomsten uit rioolheffing ontvangen. Dit komt met name door een hoger aantal aansluitingen. Verder zijn de baten voor aanmaningen en dwangbevelen € 34.000 hoger uitgevallen. Overige afwijkingen in de baten tellen op tot een voordeel van € 10.000.

Afval
Lasten (€ 629.000 nadelig): De kostendekkendheid van afval staat onder druk. De dekking van € 750.000 uit de algemene reserve was in 2022 voor het laatst. Voor 2023 is dit bedrag functioneel verwerkt in de begroting. De verwerkingskosten van groen, straat en veegvuil zijn € 85.000 lager uitgevallen, mede door minder (vuurwerk-) afval tijdens oud en nieuw. Verder zijn de verwerkingskosten voor de inzameling van restafval € 195.000 lager door minder aanbod van huishoudelijk afval. Ook zijn de kosten voor het afvoeren van hout met € 70.000 gedaald als gevolg van de energiecrisis. Er is meer vraag naar hout door schaarste. Naast de voordelen zijn er ook nadelen. Het gaat om € 62.000 hogere inzamelingskosten van papier door garantievergoedingen. Verder zijn de kosten voor het inzamelen van PMD (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen (blik) en drankpakken) € 101.000 hoger uitgevallen. Dit komt door een hogere afrekening van de vermarktingsvergoeding, extra inzet personeel en PMD-haken. Tot slot zijn onderhouds- en schoonmaakkosten € 69.000 hoger uitgevallen. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 3.000.

Baten (€ 596.000 voordelig): Het voordeel wordt grotendeels veroorzaakt door een € 302.000 hogere onttrekking uit de egalisatievoorziening afvalstoffen. Deze onttrekking is hoger door een nadelig resultaat op afval. De hoogte van de onttrekking wordt op basis van kostendekkendheid bepaald, zie hiervoor 3.2 Paragraaf lokale heffingen. Ook is € 48.000 onttrokken uit de voorziening dubieuze debiteuren vanwege oninbare vorderingen. Voor de inzameling van kunststof, verpakkingsmateriaal, matrassen en glas hebben we € 77.000 meer ontvangen. Dit geldt ook voor zwerfafval en composteren, resulterend in een voordeel van € 255.000. Ook hebben we € 41.000 voor aanmaningen en dwangbevelen ontvangen. Naast de voordelen zijn er ook nadelen. Het gaat om € 125.000 minder inkomsten uit de afvalstoffenheffing, door een afname van het aantal ledigingen van huishoudelijk afval. Overige afwijkingen in de baten tellen op tot een nadeel van € 2.000.

Milieu
Lasten (€ 2.337.000 voordelig): Het voordeel wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door € 1.843.000 lagere lasten voor het project Aanpak Energiearmoede. De raming was opgesteld op basis van het vastgestelde plan van aanpak, maar de uitvoering kwam vertraagd op gang. De lasten voor het project Wijkuitvoeringsplannen zijn € 315.000 lager uitgevallen. Een deel van de gemaakte kosten (met name personeelskosten) zijn ten laste gekomen van andere budgetten, namelijk de CDOKE-middelen (capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid). Reden hiervan is dat het budget voor de uitvoering van het klimaatakkoord vrij inzetbaar is en aan de CDOKE-middelen beklemmende voorwaarden zijn verbonden. Voor het Klimaatadaptatieplan zijn de kosten € 148.000 lager dan begroot. De uitvoeringsagenda is vastgesteld en de uitvoeringsfase is gestart in september. Er hebben voornamelijk voorbereidende werkzaamheden plaatsgevonden. De uitvoering vindt plaats in 2024. Overige afwijkingen tellen op tot een voordeel van € 31.000.

Baten (€ 1.421.000 nadelig): Het nadeel wordt voornamelijk veroorzaakt door de vertraagde uitvoering van het project Aanpak Energiearmoede, resulterend in een nadeel van € 1.349.000 voor het project Aanpak Energiearmoede. Het project wordt grotendeels gedekt door subsidie. Doordat er minder kosten zijn gemaakt zijn er ook minder inkomsten gerealiseerd. Verder is er een nadeel van € 72.000 door lagere dekking vanuit de CDOKE-middelen. Deze middelen worden ingezet ter dekking van personeelslasten.

Begraafplaatsen
Lasten (€ 146.000 nadelig): Het nadeel is voornamelijk veroorzaakt door een hogere storting van € 89.000 in de voorziening middelen van derden voor de afkoop van graven. We hebben in 2023 meer leges voor afkoop grafrechten en onderhoud graven ontvangen. Verder zijn de onderhoudskosten van het groen op begraafplaatsen € 51.000 hoger uitgevallen. Het budget is ontoereikend voor de gestegen prijzen. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 6.000. 

Baten (€ 82.000 voordelig): De afwijkingen in de baten tellen op tot € 82.000 voordelig.