2.3 Programma Economie | Jaarrekening 2023

2.3.0 Inleiding

Visie
We willen een prettige omgeving om in te wonen, werken en leven.

Doelstelling
In dit programma beschrijven we hoe we in 2023 hebben gewerkt aan de ruimtelijk-economische ontwikkelingen van onze gemeente. Binnen het programma voeren we verschillende beleidstaken in samenhang en verbinding uit, die direct van invloed zijn op de (fysieke) leefomgeving van inwoners. Onder meer op het gebied van wonen, werken, verkeer en duurzaamheid. We streven ernaar dit zodanig te doen, dat het voor de huidige én toekomstige generaties fijn wonen, werken en leven is in onze mooie gemeente. Dit vraagt onder meer dat wij rekening houden met de gevolgen van de ontwikkelingen waar we aan werken op de omgeving. Daarnaast stemmen we de ontwikkelingen af op de (toekomstige) behoeften van onze inwoners. Samen met onze inwoners, bedrijven en instellingen willen wij de juiste keuzes maken voor de invulling van de leefomgeving.

In 2023 is de 'ontwerp omgevingsvisie' vastgesteld. In de omgevingsvisie staan de opgaven en ambities omschreven met betrekking tot onze leefomgeving voor de komende periode. In 2023 is daarmee een belangrijke stap gezet voor de komende jaren. De omgevingsvisie zal de gids zijn waarlangs wij de komende periode aan verschillende ruimtelijke-economische ontwikkelingen werken.

Opbouw programma
Het programma economie bestaat uit de volgende onderdelen:

Omgevingswet;
Ruimtelijke Ontwikkeling;
Economie;
Verkeer;
Duurzaamheid.

Per beleidsonderwerp beschrijven we hoe we aan de doelstellingen hebben gewerkt en welke resultaten de acties hebben opgeleverd.

2.3.1 Omgevingswet

Algemeen

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden. De Omgevingswet voegt meerdere wetten voor de fysieke leefomgeving samen. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De wet moet zorgen voor een betere en snellere besluitvorming. Instrumenten van de Omgevingswet zijn bijvoorbeeld de omgevingsvisie, de omgevingsvergunning en het omgevingsplan.

Wat willen we bereiken?

a. Wij voldoen aan de wettelijke minimum vereisten en realiseren een kleine plus

We hebben er voor gezorgd dat we voldoen aan de wettelijke eisen die gepaard gaan met de invoering van de Omgevingswet. Zo is het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) operationeel, is de procedure voor de omgevingsvergunning verkort tot 8 weken en kunnen we werken met het tijdelijke omgevingsplan.

Acties

b. Vaststellen omgevingsvisie

In 2021 zijn wij gestart met het traject om te komen tot een gemeentelijke omgevingsvisie. Vanaf 2026 is het wettelijk verplicht om te werken vanuit een vastgestelde omgevingsvisie. In het voorjaar van 2023 is gewerkt aan de 'Ontwerp omgevingsvisie' als vervolg op het participatiedeel dat in 2022 is afgerond. Dit ontwerp heeft van 8 juni t/m 19 juli ter inzage gelegen. Er zijn in totaal eenentwintig zienswijzen op de ontwerpvisie ingediend. Alle zienswijzen zijn van een reactie voorzien en zes zienswijzen hebben geleid tot een aanpassing van de visie. Uw raad heeft de ‘Omgevingsvisie Midden-Groningen’ unaniem vastgesteld op 2 november 2023. In deze visie zijn onder meer de grote strategische projecten verankerd. Daarmee kunnen keuzes gemaakt en onderbouwd worden en kan richting gegeven worden aan ontwikkelingen in de komende periode.

2.3.2 Ruimtelijke Ontwikkeling

Algemeen

Wij vinden een goede kwaliteit van onze leefomgeving belangrijk. We willen dat onze inwoners prettig kunnen wonen, leven en werken. Als gemeente hebben wij een belangrijke taak om voor verschillende ontwikkelingen, die bijdragen aan de kwaliteit van onze leefomgeving, een plek te vinden. Dit is niet altijd makkelijk. We moeten ruimte zoeken voor veel ontwikkelingen. Er zijn plekken nodig voor woningbouw, bedrijventerreinen, vervoer, landbouw en natuur. De ruimte daarvoor dient gevonden te worden in het stedelijk gebied van Hoogezand-Sappemeer, maar ook op ons platteland.

In 2023 heeft de provincie Groningen gebiedsprocessen gestart om richting te kunnen geven aan de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van het landelijk gebied. Wij hebben hieraan deelgenomen. Het doel van deze processen is te komen tot gebiedsplannen. Een plan dat inzicht geeft in de (gewenste) ontwikkelingen voor de komende 10 tot 15 jaar van een specifiek gebied. In de gebiedsplannen gaat het onder meer om toekomst van de landbouw, woningbouw in de dorpen, veiligheid en verkeer, wonen en werken, maar ook recreatie en toerisme. De provincie Groningen heeft de provincie verdeeld in zeven deelgebieden. Midden-Groningen ligt in vier van die deelgebieden. We nemen daarom deel aan vier gebiedsprocessen.

Wat willen we bereiken?

a. Het stedelijk gebied van Hoogezand-Sappemeer versterken

We willen dat Hoogezand-Sappemeer een fijne plek is om te wonen, te werken en te leven. We willen plekken verbeteren waar de leefbaarheid niet goed is. Ook zorgen we ervoor dat er nieuwe huizen gebouwd worden. Dit kan soms op onze eigen grond. Ook werken we mee aan plannen van projectontwikkelaars en inwoners. Een aantal projecten zijn ondergebracht binnen NPG. Deze projecten staan bij doelstelling 3 'Fysieke NPG-projecten faciliteren'.

Acties

b. Netwerken van sterke dorpen op het platteland

Wij willen dat onze inwoners goed kunnen wonen, leven en werken in de dorpen en op het platteland. Nieuwbouw van woningen is mogelijk. Wel vinden wij dat er vraag moet zijn naar woningen. Ook moeten plannen passen in de omgeving. Wij hebben op sommige plekken zelf bouwgrond. Op andere plekken werken wij mee aan plannen van projectontwikkelaars en inwoners.

Acties

c. NPG-projecten ondersteunen

De onderstaande acties horen bij NPG-projecten. De NPG-projecten worden toegelicht in 2.5.2.

Acties

d. Inspelen op ruimtelijke ontwikkelingen

Om woningbouwlocaties of nieuwe bedrijventerreinen mogelijk te maken voeren wij ruimtelijke verkenningen en stedenbouwkundige studies uit. Ook stellen wij visies op en toekomstperspectieven voor deelgebieden en kernen, waarin op een integrale wijze alle ruimtelijke belangen worden afgewogen. Deze documenten onderbouwen nieuwe ontwikkelingen.

Acties

e. Inspelen op nieuwe wet- en regelgeving

Het beleid op het gebied van ruimtelijke ordening vanuit de voormalige gemeenten is geharmoniseerd en geactualiseerd. Op de onderdelen waar nog geen adequaat beleid is én waar bij de uitvoering knelpunten worden ervaren, wordt nieuw beleid gemaakt.

Acties

f. Samenwerking Omgevingsdienst Groningen

We werken samen met de Omgevingsdienst Groningen (ODG) aan vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) voor milieu. Wanneer nodig, maken we hier afspraken over met de andere Groninger gemeenten en de provincie Groningen. Zo maakten we met de ODG een gezamenlijk programma uitvoering handhaving. Doel van het programma is het streven naar een gezonde en veilige woonomgeving. De VTH-taken voor bouw zijn in juli 2023 vanuit de ODG teruggebracht binnen onze gemeente. Met de ODG is de Omgevingswet vertaald in nieuwe werkprocessen en een concrete tijdsbesteding voor de uitvoering van de taken. Verder is er een regionaal netwerk om samen te werken bij de invoering van de Omgevingswet.

2.3.3 Economie

Algemeen

We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen, goed kan wonen en kan werken. We willen een economie waar zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn. Met een baan kunnen mensen namelijk hun rekeningen betalen en krijgen ze geen geldproblemen. Wanneer je werk hebt, heb je ook meer sociale contacten en krijgen mensen een positieve eigenwaarde. Om te zorgen voor meer banen in onze gemeente, moeten we goed voor onze bedrijven zorgen. We willen voldoende ruimte voor bedrijven om te zorgen dat bedrijven kunnen ontwikkelen op een geschikte plek. Deze plekken moeten aantrekkelijk zijn voor ondernemers, zodat ze in onze gemeente willen blijven. Goede plekken voor bedrijven trekt ook nieuwe bedrijven naar onze gemeente.

Wat willen we bereiken?

a. We willen een uitstekende service bieden voor ondernemers en instellingen

We denken mee met bedrijven die in onze gemeente willen starten en bedrijven uit onze gemeente die willen groeien. Dit doen we ook bij bedrijven die willen samenwerken met elkaar of met het onderwijs. Zo helpen we mee met ideeën van bedrijven om te vernieuwen en te ontwikkelen.

Acties

b. We willen een duurzaam perspectief voor de landbouwsector

De landbouw is voor onze gemeente belangrijk. Met een duurzaam perspectief bedoelen we dat er voor boeren duidelijkheid is voor de langere termijn, met een goede toekomst. Net als in de rest van Nederland krijgt de landbouw in onze gemeente te maken met grote veranderingen. Samen met landbouwers, maatschappelijke organisaties en inwoners werken we aan de Gebiedsprocessen die de provincie Groningen in 2023 heeft gestart. Hieruit komen Gebiedsplannen. In die Gebiedsplannen wordt voor de komende 10 tot 15 jaar aangegeven welke ontwikkelingen wel en niet in het gebied kunnen plaatsvinden. Het gaat om meer dan alleen landbouw. De provincie Groningen heeft de provincie verdeeld in zeven gebieden. Vier daarvan liggen in Midden-Groningen. Wij nemen daarom deel aan vier Gebiedsprocessen.

Acties

c. We willen winkels zo veel mogelijk bij elkaar plaatsen in winkelgebieden

In onze gemeente is meer winkelruimte beschikbaar dan dat er winkels zijn. Dit betekent dat een aantal gebouwen leeg staat. Dat is niet goed voor de sfeer in een winkelgebied. Ook kunnen leegstaande gebouwen in slechte staat zijn. Om te zorgen dat er niet te veel gebouwen leeg staan, willen we dat er minder gebouwen gebruikt kunnen worden als winkel. Zo zorgen we ervoor dat onze winkelgebieden aantrekkelijk blijven.

Acties

d. We willen een gemeente zijn waar het voor iedereen goed vertoeven is

We gaan ons de komende jaren inzetten voor een volwaardige en gezonde recreatiesector. Met gezonde en aantrekkelijke bedrijven, waar veel toeristen hun vakantie willen doorbrengen. Onze voorzieningen zijn aantrekkelijk en goed onderhouden, zodat er toeristen en dagjesmensen graag naar onze gemeente komen. We willen graag dat ze nog een keer terugkomen. Dit doen we niet alleen voor toeristen en dagjesmensen, maar zeker ook voor onze eigen inwoners. Dat is goed voor de bedrijven, maar ook voor de werkgelegenheid.

Acties

Indicatoren

2.3.4 Verkeer

Algemeen

Het brede werkveld verkeer en vervoer gaat over onderwerpen die van belang zijn voor onze inwoners, bedrijven en bezoekers. Het gaat om de bereikbaarheid en de verkeersveiligheid voor fietsers, voetgangers, gemotoriseerd verkeer (auto-, vracht- en landbouwverkeer) en het openbaar vervoer.

In 2023 hebben wij de voorbereidingen getroffen om te komen tot een actualisatie van het Mobiliteitsplan Midden-Groningen. Hierin wordt het mobiliteitsbeleid voor de komende 10 jaar beschreven. In februari is uw raad per brief geïnformeerd over de stand van zaken en de beoogde aanpak om te komen tot een mobiliteitsplan. Op 19 december 2023 is uw gemeenteraad bijgepraat tijdens een informatieve bijeenkomst. In 2023 hebben we een multimodaal verkeersmodel ontwikkelt om effecten van ruimtelijke ontwikkelingen in beeld te krijgen en om oplossingsvarianten door te kunnen rekenen om grip te krijgen op (toekomstige) verkeersproblemen. In 2024 volgt een participatieproces met de samenleving en eind 2024 wordt het Mobiliteitsplan ter vaststelling aangeboden.

Wat willen we bereiken?

a. Verkeersveilig bewegen

Wij willen de verkeersveiligheid, met de nadruk op kwetsbare verkeersdeelnemers, blijvend verbeteren. We hebben een goed beeld van de meest verkeersonveilige plekken, risicovolle doelgroepen (bijvoorbeeld jonge bestuurders) en gedrag (bijvoorbeeld afleiding door het gebruik van de smartphone). Het aanpakken van deze meest onveilige knelpunten en risicoplekken vinden we belangrijk.

Acties

b. Sociaal inclusief

Het openbaar vervoer staat onder (financiële) druk. Corona, personeelsproblemen en financiële tekorten kunnen tot verdere vervoersarmoede leiden. Vervoersarmoede is een verslechtering van het openbaar vervoer, zoals minder stations, minder buslijnen of hoe vaak de bus rijdt. Daarnaast kunnen mensen onvoldoende mobiel zijn door beperkte middelen en vaardigheden. Wij willen de gevaren van vervoersarmoede tegengaan en werken aan een toegankelijk mobiliteitssysteem, waarbij al onze inwoners voldoende mobiel zijn om deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. In overleg met provincie en het OV-bureau willen we dit gaan uitwerken en onderzoeken wat wij hier verder in kunnen betekenen.

Acties

c. Duurzaam verplaatsen

Wij willen met het mobiliteitsbeleid bijdragen aan de duurzaamheidsambities. De komende jaren stimuleert het werkveld verkeer en vervoer het gebruik van de fiets.

Acties

d. Bereikbaar platteland

Wij willen de voorzieningen bereikbaar houden. Niet overal is goed openbaar vervoer beschikbaar. We vragen aandacht voor knelpunten, een voorbeeld daarvan is Sappemeer. Oplossingen zoeken we in maatwerk per dorp en/of het ondersteunen van alternatieven zoals de Hubtaxi.We vragen aandacht voor knelpunten, een voorbeeld daarvan is Sappemeer. Oplossingen zoeken we in maatwerk per dorp en/of het ondersteunen van alternatieven zoals de Hubtaxi.

Acties

e. Economische dynamiek

Wij willen dat de werklocaties en de economische centra goed bereikbaar zijn.

Acties

2.3.5 Duurzaamheid

Algemeen

In 2019 is een duurzaamheidsvisie vastgesteld. Sinds die tijd werken we aan de uitvoering van deze visie. De duurzaamheidsvisie straalt ambitie uit. Hiermee willen we aan het werk. Tegelijkertijd zijn capaciteit en middelen beperkt. Elk jaar worden de onderwerpen bepaald waar in dat jaar op wordt ingezet. We hebben veel aandacht voor 'de sociale kant van duurzaamheid'. Armoede is een probleem in onze gemeente en we zien dat dit probleem groter wordt. Veel woningeigenaren hebben onvoldoende geld om hun huis te verduurzamen. In wijken met goedkope woningen hebben onze inwoners hoge energierekeningen.

Daarnaast vraagt de overgang naar duurzame energievormen zoals zonne-energie de komende jaren om veel inspanningen. Diverse beleidsplannen moeten worden opgesteld of geactualiseerd. In 2021 is de Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 vastgesteld. In 2023 is deze strategie geactualiseerd, in de vorm van de RES 2.0. Een belangrijk onderwerp voor de RES is hoe onze inwoners kunnen profiteren van duurzame energieprojecten. Ook de problemen met het overvolle elektriciteitsnet vroegen in 2023 onze aandacht.

In 2021 is de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. De TVW beschrijft per wijk welke mogelijkheden er zijn om hier van het aardgas af te gaan. Wij maken in een aantal wijken al plannen om van het aardgas af te gaan, zoals in Kiel-Windeweer en Lageland. Dit doen wij samen met de inwoners. De TVW is de basis voor de RES 2.0. Het opstellen van de RES en TVW, en het om de 2 of 4 jaar vernieuwen, is een wettelijke verplichting. Tot slot is er aandacht voor de voorbeeldrol van de gemeente. We willen extra stappen maken om verder te verduurzamen. Belangrijke onderwerpen zijn Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI) en het verduurzamen van onze gebouwen.

Wat willen we bereiken?

a. We bieden individuele inwoners mogelijkheden om te verduurzamen

We bieden individuele inwoners die duurzaam willen handelen hier de mogelijkheden voor.

Acties

b. Onze inwoners zijn betrokken bij de ontwikkeling van duurzame energieprojecten en profiteren hiervan

In het klimaatakkoord is het streven naar 50% lokaal eigendom van hernieuwbare energieprojecten opgenomen. De RES Groningen, waar onze gemeente deel vanuit maakt, onderschrijft het belang van lokaal eigendom en participatie. Dit gaat zowel over meepraten (procesparticipatie) als financieel voordeel genieten (financiële participatie).

Acties

c. We maken duurzame energieprojecten mogelijk

Onze gemeente heeft een vastgestelde visie over het waar en hoe we ruimte bieden aan duurzame energieprojecten. In de toekomst is meer duurzame energie op land nodig. Dit betekent dat we moeten bedenken waar we dergelijke parken willen toestaan en hoe ze passen in de omgeving. Hierbij willen we ons landschap niet (te zeer) aantasten. Negatieve effecten, bijvoorbeeld geluidsoverlast, van duurzame energieprojecten spelen hier ook een rol bij.

Acties

d. Een aantal wijken in onze gemeente is in 2030 van het aardgas af

We hebben in 2021 de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. De visie beschrijft welke techniek om van het gas af te gaan het best passend is voor de diverse wijken. Dit hangt af van de locatie en het type woningen. Nu de visie is vastgesteld moeten wijkuitvoeringsplannen (WUPs) worden gemaakt. Het opstellen van een TVW en de WUPs is een wettelijke verplichting. We hebben al een aantal lopende projecten waarbij wijken van het aardgas afgaan. Ook zijn er een aantal plannen voor andere wijken om van het aardgas af te gaan.

Acties

e. We ondersteunen initiatieven van inwoners, bewonersorganisaties, energiecoöperaties en andere belanghebbenden

De transitie naar een duurzame samenleving kunnen we niet alleen. We ondersteunen daarom initiatieven van bewoners, bewonersorganisaties, energiecoöperaties en andere belanghebbenden.

Acties

f. We voeren een duurzame bedrijfsvoering

We hebben een voorbeeldrol. Wat we van anderen verwachten moeten we zelf ook doen. We voldoen hierbij aan alle wettelijke verplichtingen op het gebied van energie en duurzaamheid.

Acties

2.3.6 Verplichte beleidsindicatoren (BBV)

Beleidsindicatoren

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.


Naam Indicator	Eenheid	Peiljaar	MG	Nederland
Functiemenging	%	2022	45,1	53,8
		2021	44,6	53,3
		2020	43,8	53,3
		2019	44,6	53,3
Vestigingen (van bedrijven)	Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar	2022	140,6	174,1
		2021	135,1	164,9
		2020	126,5	158,1
		2019	121,7	151,3

2.3.7 Financieel overzicht Economie

Omschrijving	Realisatie 2022	Primitief begroot 2023	Begroot na wijziging 2023	Realisatie 2023	Verschil 2023
Lasten
Brandweer / Openbare Veiligheid	5.842	6.436	6.839	6.073	766 V
Economische ontwikkeling	8.190	7.208	13.369	12.063	1.306 V
Bedrijventerreinen	1.077	2.553	8.212	3.837	4.375 V
Grondexploitaties	5.291	6.546	9.517	7.170	2.347 V
Toerisme	290	518	695	542	152 V
Openbaar vervoer	41	48	48	40	9 V
Totaal lasten	20.731	23.309	38.680	29.725	8.955 V

Baten
Brandweer / Openbare Veiligheid	264	217	217	251	34 V
Economische ontwikkeling	4.542	2.668	6.206	6.419	213 V
Bedrijventerreinen	1.236	3.486	12.332	6.170	-6.162 N
Grondexploitaties	4.560	6.792	7.834	5.290	-2.544 N
Toerisme	456	307	385	483	99 V
Openbaar vervoer	0	0	0	0	0
Totaal baten	11.058	13.470	26.973	18.613	-8.360 N

Saldo voor bestemming	-9.673	-9.839	-11.707	-11.112	595 V

Mutatie reserves
Stortingen	1.790	0	4.283	3.961	321 V
Onttrekkingen	220	13	4.463	4.615	152 V
Totaal mutatie reserves	-1.570	13	181	654	474 V

Saldo na bestemming	-11.243	-9.826	-11.527	-10.458	1.069 V
Toelichting: N = nadelig verschil en V = voordelig verschil
Bedragen x € 1.000

Toelichting

Het nadelig saldo na bestemming op het programma Economie is afgenomen met ongeveer € 1 miljoen ten opzichte van de begroting na wijziging 2023. We lichten per product de belangrijkste wijzigingen toe.

Brandweer en openbare veiligheid
Lasten (€ 766.000 voordelig): We hebben een incidenteel voordeel van € 663.000 op de personeelslasten door het niet kunnen invullen van vacatureruimte. Dit komt met name door de krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast is er een voordeel van € 92.000 door vertraging in de inventarisatie en het uitvoeren van het witte-vlekkenplan (aanwezigheid en bereikbaarheid van brandkranen). Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 11.000.

Baten (€ 34.000 voordelig): Deze afwijking wordt niet toegelicht.

Economische ontwikkeling
Lasten (€ 1.306.000 voordelig): Voor het Volkshuisvestingsfonds zijn de lasten € 1.747.000 lager uitgevallen, door een beperkt aantal aanvragen in 2023. Daarentegen ontstaat per saldo een nadeel van € 1.023.000 op de lasten door de terugbetaling van onterecht ontvangen dwangsommen in relatie tot een windmolenpark. Voor de implementatie van de Omgevingswet resteert een bedrag van € 421.000. De Omgevingswet is op 1-1-2024 ingegaan en er zullen nog kosten volgen. Op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling zijn de personeelskosten voor ruimtelijke ordening en stedenbouw € 133.000 lager uitgevallen. Er resteert € 48.000 van het incidentele budget voor het opstellen van de bedrijventerreinenvisie en de agenda voor de landbouw. Er volgen nog kosten in 2024, maar deze kunnen opgevangen worden binnen de structurele budgetten. Lagere kosten voor het uitkeren van subsidies en het organiseren van activiteiten voor ondernemers tellen op tot een voordeel van € 89.000. In 2023 zijn de bouwtaken teruggehaald vanuit de Omgevingsdienst. Dit heeft geleid tot hogere personeelskosten van € 488.000, maar ook tot meer inkomsten uit leges. Voor de pilot aardgasloze wijk Hoogezand zijn de lasten € 161.000 hoger dan begroot. Dit project wordt volledig met subsidie gedekt. Per saldo zijn de baten en lasten budgetneutraal. De proces- en beheerkosten van de renteloze lening en subsidies van het project PAW Steendam-Tjuchem zijn € 470.000 lager uitgevallen. Tot slot zijn de toegerekende rentelasten aan dit product € 80.000 lager dan begroot. Na herberekening is de omslagrente lager uitgevallen. Overige afwijkingen tellen op tot een nadeel van € 10.000.

Baten (€ 213.000 voordelig): Voor het Volkshuisvestingsfonds zijn de baten € 1.320.000 lager uitgevallen. Er zijn minder kosten gemaakt, waardoor de dekking vanuit de specifieke uitkering van het Rijk (SPUK) ook lager is. Er zijn meer leges ontvangen voor ruimtelijke ontwikkeling, resulterend in een voordeel van € 83.000. De ontvangen leges voor omgevingsvergunningen zijn € 551.000 hoger. Er is een dwangsomvergoeding ontvangen van € 1.000.000. De rechtbank heeft besloten dat dit terugbetaald moest worden. Door de hogere lasten voor de pilot aardgasloze wijk Hoogezand vallen de baten ook € 161.000 hoger uit. De baten zijn € 291.000 lager voor het project PAW (Programma Aardgasvrije Wijken) Steendam-Tjuchem. Door de lagere proces- en beheerkosten is de dekking vanuit de specifieke uitkering ook lager. Overige afwijkingen tellen op tot een voordeel van € 29.000.

Mutaties reserves (€ 659.000 nadelig): Het nadeel van € 659.000 ontstaat door een lagere onttrekking uit een aantal reserves. Voor € 482.000 bestaat dit uit een lagere onttrekking uit de reserve financiële ruimte 2022. Dit heeft voor € 421.000 betrekking op de implementatie van de Omgevingswet en voor € 61.000 op de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). Het restant blijft voor 2024 beschikbaar in de reserve. Daarnaast is er € 177.000 minder onttrokken uit de reserve PAW Steendam-Tjuchem. Dit heeft te maken met lagere kosten voor de renteloze lening.

Bedrijventerreinen en grondexploitaties algemeen
Dit betreffen grondexploitaties. Voor een meer uitgebreide toelichting verwijzen we u naar de Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG) en paragraaf 3.7.

Bedrijventerreinen
Lasten (€ 4.375.000 voordelig): De baten van de grondexploitatie Rengerspark (vnl. grondverkopen) worden via de lasten overgeboekt naar de balans. De afname van de lasten wordt voor het grootste gedeelte veroorzaakt door € 3.979.000 minder grondverkopen. Daarnaast zijn de kosten voor het woonrijp maken € 465.000 lager uitgevallen, omdat de uitvoering opschuift naar volgende jaren. De Onroerende Zaak Belasting is voor Rengerspark € 33.000 hoger. Overige verschillen tellen op tot € 36.000 hogere lasten.

Baten (€ 6.162.000 nadelig): Door minder grondverkopen op Rengerspark zijn de baten € 3.979.000 lager. Hierdoor is de verwachte winstneming € 1.759.000 lager uitgevallen. De lasten van de grondexploitatie Rengerspark worden via de baten overgeboekt naar de balans. Dit verklaart ook voor een deel het verschil bij de baten van € 465.000 voor het woonrijp maken. Overige verschillen tellen op tot € 41.000 hogere baten.

Mutaties reserves (€ 1.012.000 voordelig): Binnen het product bedrijventerreinen is € 1.012.000 minder gestort in de reserve grondexploitaties gedaan door een lagere winstneming op Rengerspark van € 1.759.000. Hiertegenover staat een extra storting in de reserve grondexploitaties van € 747.000 als aanvulling tot het minimumniveau van € 1.250.000.

Grondexploitatie
Lasten (€ 2.347.000 voordelig): De baten van de woningbouwexploitaties (vnl. grondverkopen) worden via de lasten overgeboekt naar de balans. De grondverkopen zijn € 720.000 lager uitgevallen. Het overige verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door € 2.503.000 lagere kosten voor het bouw- en woonrijp maken. Deze kosten hebben met name betrekking op de Vosholen deelplan 2 en schuiven op naar volgende jaren. Daarnaast is € 811.000 extra gestort in de verliesvoorzieningen van de grondexploitaties als gevolg van de uitkomsten van de Meerjaren Prognose Grondexploitaties (MPG) 2024. Dit is vooral veroorzaakt door hogere saneringskosten voor grondexploitatie De Vosholen deelplan 2 en extra kosten voor asfaltering van De Croonhoven. Overige verschillen tellen op tot € 65.000 hogere lasten.

Baten (€ 2.544.000 nadelig): De lasten van de woningbouwexploitaties worden via de baten overgeboekt naar de balans. De lagere kosten voor bouw- en woonrijp maken van € 2.503.000 hebben hier effect op. Verder is op de grondexploitaties € 720.000 minder verkocht, dit betreft Tolweg, De Vosholen deelplan 2 en verlengde Veenlaan (€ 1,5 mln). Daartegenover staan hogere grondverkopen op De Drevenhof en De IJsbaan (€ 0,8 mln). De winstnemingen zijn € 593.000 hoger omdat de kosten voor het woonrijp maken van de grondexploitaties Tolweg en De Vosholen deelplan 1 naar beneden zijn bijgesteld. Overige verschillen tellen op tot € 86.000 hogere baten.

Mutaties reserves (€ 120.000 voordelig): Er heeft een hogere storting van € 691.000 plaatsgevonden in de reserve grondexploitaties. Dit komt door hogere winstnemingen op de woningbouwexploitaties van € 592.000 en een extra storting in de reserve grondexploitaties van € 99.000 als aanvulling tot het minimumniveau van € 1.250.000. De hogere onttrekking van € 811.000 betreft de dekking van de aanvulling van de verliesvoorzieningen van de grondexploitaties als resultaat van de Meerjarenprognose Grondexploitaties 2024.

Toerisme
Lasten (€ 152.000 voordelig): In 2023 zijn structurele en incidentele middelen beschikbaar gesteld voor de visie Vrijetijdseconomie. Van het structurele budget resteert € 20.000. Ook resteert € 20.000 vanuit de middelen die meerjarig beschikbaar zijn voor recreatie en toerisme. Dit wordt met name veroorzaakt door lagere kosten voor intergemeentelijke samenwerking door uitgestelde werkzaamheden. Van het incidentele budget resteert € 70.000. Het opstellen van de havenvisie en het ligplaatsenbeleid, voorbereidingen voor verbetering Haven Zuidbroek, onderzoek fietsnetwerk en het herstellen van de nutsvoorzieningen in de Slochterhaven hebben vertraging opgelopen. Deze werkzaamheden worden in 2024 uitgevoerd. Overige afwijkingen tellen op tot een voordeel van € 42.000.

Baten (€ 99.000 voordelig): De toeristenbelasting wordt opgelegd na afloop van het jaar aan de hand van het aantal geregistreerde overnachtingen. Het opbrengst op basis van het aantal toeristen dat in 2022 in onze gemeente overnachtte overtrof onze inschatting met € 78.000. Als gevolg hiervan hebben we de verwachte opbrengst over 2023 met € 25.000 verhoogd. Tezamen resulteert dit in een voordeel van € 103.000. Overige afwijkingen tellen op tot een nadeel van € 4.000.

Openbaar vervoer
Het verschil ten opzichte van de begroting 2023 is nihil en wordt derhalve niet toegelicht.