2.2 Programma Sociaal

Visie Sociale veerkracht
Ieder mens telt en iedereen mag er zijn. Iedereen heeft betekenis voor zichzelf en zijn omgeving. Hier staan wij voor. Onze visie Sociale veerkracht gaat uit van eigenaarschap en zeggenschap van mensen over hun eigen leven en het groter maken van de kring rondom mensen. We besteden aandacht aan de veerkracht en levenslust van mensen: we richten ons op wat wél goed gaat, wat mensen zelf kunnen en wat zij samen met de mensen om hen heen kunnen doen om problemen en moeilijkheden aan te pakken. Zo ontstaan betere oplossingen en voelen mensen zich beter en gezonder. Het samenleven met anderen in dorp of wijk lukt daardoor ook beter. 

Doelstelling Sociale veerkracht
Inwoners staan centraal. Het is belangrijk dat alle inwoners kunnen meedoen. Meedoen door betaald werk, vrijwilligerswerk of zinvolle dagbesteding.
In dit programma beschrijven we hoe we in 2023 hebben gewerkt aan de opgaven voor de gezondheid, het welzijn, het opgroeien, onderwijs en meedoen van alle inwoners. Hiervoor hebben we de verschillende beleidstaken in samenhang en verbinding uitgevoerd. We hebben sociale veerkracht in de praktijk gebracht met de projecten van ons lokaal programma NPG: Tijd voor Toekomst, Jongerenwerk plus, JIM aanpak, Bevordering sociale veerkracht, Ervaringsdeskundigen in armoede en uitsluiting, De IJsberg/Team Eropaf!, Jongeren met Toekomst, Hulpteam Overschild en het Ontwikkelbedrijf. De uitvoering van deze NPG-projecten worden verder beschreven in programma 2.5. Programma Gevolgen gas -en zoutwinning en lokaal programma NPG.

Ontwikkelingen in 2023
Hervormingsagenda Jeugd
Het Rijk, gemeenten en zorgaanbieders hebben in de afgelopen twee jaar ingezet op de hervorming van de jeugdhulp. De afspraken hierover zijn in juni 2023 definitief vastgelegd in de Hervormingsagenda. Met deze Hervormingsagenda hebben alle partijen zich gecommitteerd aan het verbeteren van de kwaliteit van de jeugdzorg en de begrenzing van de kosten. 

Nij Begun
Op 24 februari 2023 presenteerde de Parlementaire Enquète Commissie haar eindrapport "Groningers boven Gas". De commissie heeft een aantal stevige conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. Dit heeft geleid tot 50 maatregelen die het kabinet op 25 april 2023 presenteerde in het rapport Nij Begun. Met Nij Begun garandeert het kabinet onze regio voor 30 jaar lang geld voor de aanpak van sociale en economische problematiek. Die tijd is nodig om problemen te doorbreken die van generatie op generatie zijn doorgegeven. Regionaal werken we goed samen om te komen tot een sociale en economische agenda voor besteding van het geld met ruimte voor lokale accenten. Eind 2023 is de kwartiermaker Sociale agenda gestart met het proces voor de opstelling van de sociale agenda.

 

Opbouw programma Sociaal

Het programma sociaal bestaat uit de volgende beleidsonderwerpen:

• Gezondheid;
• Welzijn;
• Wmo;
• Jeugd;
• Onderwijs en onderwijshuisvesting;
• Participatiewet;
• Schuldhulpverlening;
• Sociale teams.

Per beleidsonderwerp beschrijven we hoe we aan de doelstellingen hebben gewerkt en welke resultaten de acties hebben opgeleverd. 

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet Publieke gezondheid (WPG). Onze visie Sociale veerkracht vormt de basis voor ons lokale gezondheidsbeleid. Met ons lokale Gezondheidsbeleid 2022-2025 willen we voor alle inwoners een gezonde basis beschikbaar maken. Dit beleid zet in op sociale veerkracht met de methode Positieve gezondheid. Het is belangrijk dat de leefomgeving uitnodigend is voor gezond gedrag. Dit kan via school, ouders, buurt en voorzieningen. We hebben aandacht voor het individu én de hele sociale, fysieke en werkomgeving. In het beleidsplan richten we ons op de volgende thema's:

• individuele leefstijl;
• gezamenlijke leefstijl;
• fysieke leefomgeving; én
• de invloed van de coronacrisis.

Doelstelling b:
Percentage volwassenen dat rookt
Het percentage volwassen dat rookt ligt zowel in Midden-Groningen als provinciaal net boven de 19%. Provinciaal zien we een licht dalende trend terwijl de trend binnen onze gemeente juist wat stijgt.

Percentage volwassenen met overgewicht
Het percentage volwassenen met overgewicht is in onze gemeente 60% ten opzichte van 51% provinciebreed. De trend voor Midden-Groningen is licht dalend terwijl dit provincie breed licht stijgt.

Percentage volwassenen dat overmatig drinkt
Het percentage volwassenen dat overmatig drinkt ligt in onze gemeente op 13% terwijl dit provinciebreed 18 % is. In Midden-Groningen zien we een stabiele trend ten opzichte van een licht stijgende trend provinciebreed.

Welzijn gaat over hoe tevreden onze inwoners zijn over hun leven. Hoe we ons voelen en hoe tevreden we zijn hangt af van verschillende factoren. We willen er samen voor zorgen dat onze inwoners zich fysiek, emotioneel en sociaal zo sterk mogelijk voelen. Het gaat dan vooral om:

• Mee kunnen doen in de samenleving (werk, hobby, activiteiten);
• Zingeving (van betekenis zijn, ertoe doen);
• Mentaal welbevinden (de mate waarin iemand zich goed voelt).

We willen dat onze inwoners mee kunnen doen naar eigen kunnen en zelf de leefbaarheid van hun omgeving verbeteren. Door de inzet van het brede welzijnswerk (mantelzorgondersteuning, vrijwilligerswerk, maatschappelijke activering en opbouwwerk) helpen wij hierbij. Ook werken we samen met vrijwilligersorganisaties en eerstelijnszorgorganisaties.

In 2023 is het plan van aanpak 'Midden-Groningen 2023 - 2026 (Gezond en Actief Leven Akkoord)', 'Regioplan Gezond Groningen' en 'Regioplan Mentale Gezond' opgesteld. Hierin wordt integraal vorm en inhoud gegeven aan onderwerpen zoals mantelzorg en vrijwilligerswerk, welzijn op recept, mentale gezondheid en vitaal ouder worden.

Doelstelling a:

• Aantal uitgeschreven welzijnsrecepten door huisartsen en andere verwijzers; 335 verwijzingen;
• Aantal deelnemers Grip & Glans; 37 deelnemers verdeeld over 5 cursussen in 2023 (inclusief 5 deelnemers die tijdens de cursus zijn gestopt);
• Aantal mensen dat een toename in welbevinden ervaart door de inzet van de welzijnscoach: 63% van de mensen.

Doelstelling c:
Aantal geslaagde bemiddelingen vrijwilligers naar vrijwilligerswerk: 68 geslaagde bemiddelingen (aantal aanmeldingen in 2023: 98 aanmeldingen).

We zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Met de uitvoering van de Wmo ondersteunen we inwoners met een beperking en/of met chronische, psychische of psychosociale problemen bij hun zelfredzaamheid en meedoen. Dit organiseren we zoveel mogelijk in de eigen thuissituatie en leefomgeving. Waar dit niet kan, bieden we tijdelijk opvang.

 

 

 

In onze gemeente wonen ongeveer 12.000 jongeren onder de 18 jaar. Deze jongeren groeien op in hun gezin, samen met vrienden, familie en buren. Een goede basis zorgt ervoor dat jongeren veilig, positief en gezond kunnen opgroeien. Daarom versterken we als gemeente het normale leven en de sociale veerkracht. Soms is er meer nodig. In die gevallen kan er jeugdhulp ingezet worden. Hierbij is het uitgangspunt altijd dat de hulp zo passend, tijdig en dichtbij als mogelijk is.

Doelstelling b:

Doelstelling c:

 

In Nederland zijn de besturen van scholen verantwoordelijk voor het verzorgen van onderwijs. De gemeente heeft een aantal wettelijke taken: zorgen voor goede en veilige schoolgebouwen, het regelen van vervoer voor leerlingen en controle op de naleving van de leerplicht. Ook zorgen we samen met het onderwijs voor een goede samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijs. Zo krijgen leerlingen die zorg nodig hebben, de goede ondersteuning.

We willen iedereen zoveel mogelijk gelijke kansen bieden in het onderwijs. Achterstanden proberen we al op jonge leeftijd te voorkomen. We willen dat alle peuters met een goede start aan het basisonderwijs beginnen. Peuters die een duwtje in de rug nodig hebben, kunnen extra uren naar de peuterspeelzaal. Daar krijgen ze een ondersteunend taal- en rekenaanbod. Samen met de peuteropvang en de schoolbesturen werken we aan opvang en onderwijs dat goed op elkaar en bij de leerlingen aansluit.

We willen kinderen en jongeren uitdagen hun talenten te ontwikkelen en hen zo goed mogelijk voorbereiden op de toekomst. Hiervoor verbinden we het onderwijs met welzijn, sport en cultuur. Ook aan volwassenen bieden we de mogelijkheid om zich te blijven ontwikkelen. Dit doen we met onze aanpak laaggeletterdheid.

De oorlog in Oekraïne zorgt over de hele wereld voor grote problemen. Veel mensen uit Oekraïne zijn gevlucht door de oorlog. Zij worden in heel Europa opgevangen. Ook wij vinden het belangrijk om mensen uit Oekraïne een plek te geven en om Oekraïense kinderen onderwijs te geven. Hoe we dit onderwijs regelen, staat in paragraaf 2.2.6 Participatiewet. 

Doelstelling a:
Aantal doelgroepkinderen voorschoolse educatie: 160
Deelnamepercentage voorschoolse educatie: 70%
Aantal groepen vve thuis: 6
Deelnemers scholing Opbrengst Bewust Werken (t.b.v. versterken pedagogische kwaliteit): 25

Doelstelling b:
In het schooljaar 2023/2024 maken 425 leerlingen gebruik van het leerlingenvervoer. Het schooljaar is echter nog niet voorbij en leerlingen kunnen nog worden aangemeld. Het grootste deel van de leerlingen (282) maakt gebruik van aangepast vervoer. 68 leerlingen krijgen een vergoeding voor eigen vervoer en 38 voor openbaar vervoer. 37 leerlingen krijgen een gedeelde vergoeding voor aangepast vervoer en eigen vervoer.

Doelstelling c:
Op 14 basisscholen is een kind-ouder ondersteuner.
In het VO is door de GGD aan circa 50 leerlingen verzuimbegeleiding geboden.

Doelstelling e:
We ontvingen 10 huisvestingsaanvragen. Hiervan zijn 4 gehonoreerd.

BWRI: Bedrijf voor Werk, Re-integratie en Inkomen voert de Participatiewet uit. Het doel van de Participatiewet is dat zoveel mogelijk inwoners meedoen, het liefst via een betaalde baan. Inwoners met onvoldoende geld krijgen financiële hulp zodat zij alle noodzakelijke kosten kunnen betalen.

• Geef de juiste waarden weer bij de opgegeven indicatoren in de begroting. De indicatoren zijn hieronder vermeld. Wanneer er sprake is van een tabel of afbeelding, mail deze naar Sanne Lange en Weinant Dijkstra. 

Doelstelling a:
* Aantal gezinnen met algemene bijstand 

• Op 31-12-2023 hadden 1.614 inwoners een algemene bijstandsuitkering/IAOW/IOAZ/BBZ.

*Aantal gezinnen dat we bereiken met onze hulp
We verwachten dat meer mensen in 2023 gebruik maken van deze regelingen doordat steeds meer huishoudens moeite krijgen om alle rekeningen te betalen

• In 2023 zagen we hierin, ten opzichte van 2022, een stijging van 27. Dit is toe te schrijven aan inwoners die een beroep deden op de algemene bijstand. Het aantal inwoners met een IOAW wordt steeds kleiner en ook de IOAZ is in 2023 afgenomen. De BBZ is gestagneerd. 

Doelstelling b:
* Aantal inwoners dat gebruik maakt van de webwinkel van het Meedoenfonds
We verwachten dat het aantal deelnemers aan de webwinkel in 2023 zal stijgen omdat inwoners door de prijsstijgingen op zoek gaan mogelijkheden om het inkomen aan te vullen.

• In 2023 zagen we een stijging van 50 inwoners die een beroep hebben moeten doen op het Meedoen Fonds. In totaal maakten 2.087 inwoners gebruik van het Meedoen Fonds.  

 * Aantal kinderen dat gebruik maakt van financiële hulp voor het meedoen
We denken dat in 2023 meer gezinnen gebruikmaken van deze hulp omdat zij door de prijsstijgingen op zoek gaan naar mogelijkheden om het inkomen aan te vullen.

• In 2023 waren van de in totaal 2.087 goedgekeurde aanvragen er 1.430 gerelateerd aan kinderen. 

Doelstelling c:
* Aantal mensen dat vanuit de uitkering een betaalde baan heeft gevonden
We verwachten dat het aantal mensen dat vanuit de uitkering een betaalde baan krijgt niet hoger wordt dan in eerdere jaren. Veel mensen die nu een uitkering hebben, hebben veel hulp nodig bij het oplossen van verschillende problemen voordat zij aan het werk kunnen gaan.

• In totaal zijn er 106 inwoners vanuit de uitkering uitgestroomd naar werk, waarvan 10 inwoners naar een afspraakbaan. Dit zijn er 40 minder dan in 2022. Kanttekening die hierbij gemaakt kan worden is dat uitkeringen over 2023 nog met terugwerkende kracht kunnen worden beëindigd. 

*Aantal ondernemers aan wie ondersteuning is geboden
We geven vanaf 2021 ondersteuning aan ondernemers via het ondernemersloket. In 2021 hebben we veel ondernemers geholpen die financiële moeilijkheden kregen door de coronacrisis. We verwachten dat in 2023 meer ondernemers hulp vragen door de stijgende kosten. 

• In 2023 hebben we 110 gevestigde ondernemers geholpen. 16 ondernemers hadden een schuldentraject lopen bij de Kredietbank Midden-Groningen en zijn er 26 inwoners vanuit de bijstand begeleid richting een onderneming. Daarnaast zijn er van de aanvragen BBZ er 5 daadwerkelijk toegekend. 

Doelstelling d:
* Aantal inwoners met een arbeidsbeperking dat binnen een betaalde baan heeft bij een normale werkgever.
We verwachten dat het aantal inwoners met een arbeidsbeperking die aan de slag gaat bij een normale werkgever in 2023 zal stijgen. 

• In 2023 zijn er 196 inwoners met een arbeidsbeperking geplaatst bij een externe werkgever. Dit is t.o.v. 2022 een kleine daling van 5 personen. 

* Aantal inwoners met een baan in de beschermde omgeving van het Werkbedrijf BWRI
We verwachten dat het aantal inwoners met een baan binnen het Werkbedrijf BWRI stijgt.

• In 2023 zijn er binnen de BWRI 85 inwoners geplaatst op een beschutte werkplek en 256 waren met een WSW-indicatie aan het werk.

Doelstelling e:
* Aantal inburgeringstrajecten
We verwachten dat het aantal inburgeraars die wij ondersteunen stijgt.

• In 2023 zijn er 14 personen ingestroomd in de B1 route (voor taal en (vrijwilligers)werk), 25 in de Z-route (zelfredzaamheidsroute voor inburgeraars met een lage leerbaarheid) en 27 in de onderwijsroute (gericht op het behalen van een erkend diploma). Totaal 66 personen. Dit zijn er 41 meer dan in 2022. Hierbij moet de kanttekening worden geplaatst dat het om een raming gaat, omdat de facturatie is geregeld via de AMRG. De taakstelling zal in 2024 verder stijgen omdat het aantal inburgeraars ook navenant zal stijgen.
• Onder de oude Wet Inburgering hadden we ca 110 personen in de caseload. 

Doelstelling f:
* Aantal vluchtelingen die we hulp hebben geboden
We verwachten dat het aantal vluchtelingen die we hulp bieden in 2023 gelijk is aan het jaar 2022. 

• In 2023 hebben we 255 vluchtelingen uit Oekraïne hulp geboden met leefgeld.

De Kredietbank Midden-Groningen voert de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) uit. Ons beleidsplan 2022-2026 met de titel: ‘Samen zorgen voor rust in je geldzaken’ helpt ons hierbij. In 2023 hebben wij acties uit dit beleidsplan uitgevoerd. In dit jaar waren er een aantal belangrijke ontwikkelingen:

Stijgende kosten huishouden
Ook in 2023 hadden huishoudens last van stijgende huishoudelijke kosten. Wij willen inwoners met beginnende geldzorgen zo snel mogelijk bereiken. Team Eropaf heeft daarom contact opgenomen met inwoners met geldzorgen. Door inwoners actief te benaderen en zelf gemakkelijk bereikbaar te zijn hebben zij inwoners zo snel mogelijk rust in geldzaken geboden.

Ondernemers
Ondernemers waren in 2023 net bekomen van de gevolgen van de coronapandemie toen de kosten voor energie stegen. Veel ondernemers hadden in 2023 nog belastingschulden. In 2023 is de Belastingdienst deze actief gaan invorderen. Het aantal ondernemers wat hulp nodig had is licht gestegen. Ook hebben wij in 2023 de schuldhulpverlening voor ondernemers opnieuw aanbesteed.

Halvering schuldsanering
Per 1 juli 2023 is de periode van een schuldsanering verkort van 36 naar 18 maanden. Inwoners die voor 1 juli 2023 zijn gestart hebben nog een schuldsanering van 36 maanden. Voor deze groep inwoners komt geen landelijke regeling en gaat de verkorting niet gelden. Uw raad heeft de wens uitgesproken dat inwoners in een schuldsanering van 36 maanden ook van de verkorting gebruik kunnen maken. Op 21 december 2023 is dit voorstel vastgesteld. In 2024 gaan wij deze regeling uitvoeren.

Duurzame uitstroom 
Nu de periode van een schuldsanering is verkort is tijd en aandacht voor begeleiding en coaching naar zelfredzaamheid nog belangrijker geworden. In 2023 hebben wij een test gedaan waarbij onze klanten stap voor stap begeleid werden tijdens hun uitstroom bij de Kredietbank. In 2024 wordt deze aanpak aangeboden aan alle klanten die kunnen uitstromen.

Geldkrant 
Alle huishoudens in onze gemeente hebben dit jaar een geldkrant ontvangen. Hierin geven wij tips zodat onze inwoners weten waar ze terecht kunnen als er geldzorgen zijn. Onze klanten delen hun ervaringen over onze hulp en collega's komen aan het woord. Met de geldkrant willen wij ons bereik onder de inwoners vergroten en vertellen hoe we samen kunnen zorgen voor rust in geldzaken.

Doelstelling a:

• Het aantal statushouders waarvan vaste lasten door de Kredietbank worden doorbetaald, daalt; 

De Kredietbank heeft al enkele jaren een grote groep statushouders in budgetbeheer. In 2023 waren er totaal 131 huishoudens die financieel werden 'ontzorgd'. Dit zijn statushouders die onder de oude Inburgeringswet vallen en statushouders die onder de nieuwe Inburgeringswet vallen. In 2023 was er een grote groep nieuwe statushouders die gehuisvest moest worden. Er zijn 46 huishoudens nieuw ingestroomd en 35 huishoudens uitgestroomd.  Het aantal huishoudens waarvan wij de vaste lasten doorbetalen is niet gedaald vanwege de hoge instroom. 77% van alle huishoudens die de afgelopen jaren financieel zijn ontzorgd zijn uitgestroomd. Wij zetten ons het komende jaar in om ook de statushouders die onder de oude Inburgeringswet vallen te laten uitstromen. Statushouders stromen duurzaam uit. Slechts 1 statushouder die (tegen ons advies in) is uitgestroomd heeft opnieuw hulp gezocht bij de Kredietbank. 

• Het aantal aanmeldingen van ondernemers met schulden stijgt.

Het aantal aanmeldingen van ondernemers is in 2023 gestegen ten opzichte van vorige jaren. 

Doelstelling b:

• Het aantal inwoners met beschermingsbewind dat binnen één jaar hulp bij schulden krijgt, stijgt.

In 2022 ontvingen wij 33 aanvragen voor schuldenregelingen via bewindvoerders. In 2023 is dit licht gedaald naar 27 aanvragen.

Het aantal inwoners met beschermingsbewind dat binnen 1 jaar hulp krijgt bij schulden is ten opzichte van 2022 licht gedaald. Hierbij is niet de vergelijking gemaakt hoeveel inwoners daadwerkelijk binnen 1 jaar zijn doorgeleid. Per 01-01-2024 hebben we een betere database waardoor we vanaf nu de cijfers beter kunnen monitoren en met elkaar kunnen vergelijken. Dat het aantal aanmeldingen achterblijft heeft ook te maken dat de looptijd van de schuldsanering is gehalveerd van drie jaar naar 18 maanden. Wij hebben onze convenantpartners meegenomen in de actuele ontwikkelingen en geadviseerd om te wachten met nieuwe aanvragen schuldhulpverlening tot er duidelijkheid was over het overgangsrecht en het standpunt van de NVVK. 

Doelstelling d

• Het aantal klanten dat langer dan 6 jaar klant is daalt:

In 2023 is het aantal inwoners dat langer dan 6 jaar klant is licht gestegen, van 250 naar 269. Op 1 januari 2023 waren er 53 klanten die instroomden in de 'langer dan 6 jaar' categorie. In 2023 zijn er 30 klanten uitgestroomd die langer dan 6 jaar klant bij ons waren. Wij hebben afgelopen jaar een test gedaan waarbij onze klanten stap voor stap begeleid werden tijdens hun uitstroom uit de Kredietbank. In 2024 wordt deze aanpak aangeboden aan alle klanten die willen uitstromen. 

• Ons recidivecijfer in 2023 is hetzelfde of lager dan de vorig jaren:

In 2022 zijn 16 klanten weer teruggekomen nadat ze zijn uitgestroomd uit onze dienstverlening (recidive). In 2023 zijn er 12 klanten weer terug gekomen. Als een klant terugkomt kijken we waarom dat is en welke stappen we nog moeten nemen zodat de klant wel duurzaam uitstroomt. 

De sociale teams hebben een centrale rol in het sociaal domein. Zij zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor inwoners die een vraag tot ondersteuning hebben. De sociale teams bieden de toegang tot zorg en ondersteuning. Ook geven ze zelf lichte ondersteuning aan inwoners op alle levensdomeinen. Dit werk van de sociale teams gebeurt vanuit drie sociale wetten die de gemeente moet uitvoeren: de Jeugdwet, de Wmo en de Participatiewet. De sociale teams zijn ondergebracht bij Kwartier Zorg & Welzijn. Hierdoor kunnen ze goed aansluiten op het welzijnswerk van Kwartier.

De sociale teams zijn belangrijk voor Sociale veerkracht. Zij helpen mee aan de verandering die we willen maken. Samen met inwoners kijken ze naar wat wél goed gaat, wat mensen zelf kunnen en wat zij samen met de mensen om hen heen kunnen doen om problemen en moeilijkheden aan te pakken. Zodat er met de inwoners betere oplossingen worden gevonden. In 2023 is een aanzet gemaakt om binnen de sociale teams als compleet gebiedsteam te werken. Binnen het sociaal team zijn nu ook opbouwwerkers, jongerenwerkers en medewerkers welzijn vertegenwoordigd. 

Doelstelling a:

Doelstelling c:

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Naam Indicator	Eenheid	Peiljaar	MG	Nederland
Absoluut verzuim	Aantal per 1.000 leerlingen	2022	10,5	4,2
		2021	1,5	2,7
		2020	2,3	2,7
		2019	2,1	2,4
Relatief verzuim	Aantal per 1.000 leerlingen	2022	24,0	24,0
		2021	27,0	20,0
		2020	20,0	20,0
		2019	27,0	25,0
Vroegtijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers)	% deelnemers aan het VO en MBO onderwijs	2022	2,7	2,4
		2021	2,3	1,9
		2020	2,1	1,7
		2019	1,9	2,0
Banen	Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd 15 – 64 jaar	2022	609,4	825,4
		2021	595,7	805,7
		2020	571,6	796,4
		2019	584,1	795,1
Jongeren met een delict voor de rechter	% 12 t/m 21 jarigen	2022	1,0%	1,0%
		2021	1,0%	1,0%
		2020	1,0%	1,0%
Kinderen in uitkeringsgezin	% kinderen tot 18 jaar	2022	7,0%	6,0%
		2021	8,0%	6,0%
		2020	8,0%	6,0%
Netto arbeidsparticipatie	% van de werkzame beroepsbev. t.o.v. van de beroepsbev.	2022	69,3	72,2
		2021	67,2	70,4
		2020	65,2	69,6
		2019	66,1	70,0
Werkloze jongeren	% 16 t/m 22 jarigen	2022	3,0%	1,0%
		2021	2,0%	2,0%
		2020	3,0%	2,0%
Personen met een bijstandsuitkering	Aantal per 10.000 inwoners	2023	413,8	344,8
		2022	432,1	366,7
		2021	486,9	431,2
		2020	547,1	459,7
Lopende re-integratievoorzieningen	Aantal per 10.000 inwoners van 15 – 64 jaar	2023	452,3	191,5
		2022	469,6	197,7
		2021	495,7	197,7
Jongeren met jeugdhulp	% van alle jongeren tot 18 jaar	2023	14,2%	11,1%
		2022	16,7%	13,4%
Jongeren met jeugdbescherming	% van alle jongeren tot 18 jaar	2023	1,2%	1,0%
		2022	1,5%	1,2%
Jongeren met jeugdreclassering	% van alle jongeren van 12 tot 23 jaar	2023	0,4%	0,3%
		2022	0,5%	0,3%
Cliënten met een maatwerkarrangement WMO	Aantal per 10.000 inwoners	2022	860,0	710,0
		2021	870,0	?
		2020	850,0	700,0
		2019	820,0	680,0
Demografische druk	%	2023	75,4	70,3
Toelichting: Het aantal personen van 0 tot 20 jaar én 65 jaar of ouder per honderd personen van 20 tot 65 jaar.		2022	75,6	70,3
		2021	75,6	70,1
		2020	75,3	70,0

Omschrijving	Realisatie 2022	Primitief begroot 2023	Begroot na wijziging 2023	Realisatie 2023	Verschil 2023
Lasten
Inkomensregelingen	41.240	38.012	45.095	42.178	2.916 V
(Werk)Participatie	20.437	20.296	23.352	22.517	835 V
Burgerparticipatie	7.358	3.592	11.387	10.832	555 V
WMO (oude taken)	8.338	11.095	11.285	11.163	122 V
WMO Sociaal Domein (nieuwe taken)	17.034	10.748	15.409	15.465	-56 N
Accommodaties	1.220	1.168	1.354	1.248	106 V
Jeugd	33.221	32.816	37.023	37.641	-618 N
Onderwijs	13.960	11.363	12.423	11.302	1.121 V
Totaal lasten	142.808	129.090	157.327	152.346	4.981 V
Baten
Inkomensregelingen	30.511	30.418	33.399	32.376	-1.023 N
(Werk)Participatie	3.664	3.743	3.379	3.649	270 V
Burgerparticipatie	8.052	438	10.528	10.679	151 V
WMO (oude taken)	620	843	753	715	-38 N
WMO Sociaal Domein (nieuwe taken)	6.361	386	6.142	6.966	824 V
Accommodaties	105	101	229	297	68 V
Jeugd	316	68	1.404	1.003	-401 N
Onderwijs	3.362	4.154	5.541	5.072	-470 N
Totaal baten	52.992	40.150	61.375	60.756	-619 N
Saldo voor bestemming	-89.816	-88.940	-95.952	-91.590	4.362 V
Mutatie reserves
Stortingen	130	130	2.154	2.355	-200 N
Onttrekkingen	5.982	983	5.979	4.947	-1.032 N
Totaal mutatie reserves	5.852	853	3.825	2.592	-1.233 N
Saldo na bestemming	-83.963	-88.087	-92.127	-88.997	3.129 V
Toelichting: N = nadelig verschil en V = voordelig verschil
Bedragen x € 1.000

Het saldo na bestemming op het programma sociaal is € 3.129.000 voordelig. De lasten zijn € 4.981.000 lager en de baten zijn € 619.000 lager. De mutatie reserve zorgt voor een nadeel van € 1.233.000. We lichten hieronder per onderdeel de belangrijkste wijzigingen toe.

Inkomensregelingen
Lasten (2.916.000 voordelig): In 2023 is er € 1.750.000 minder uitgegeven voor het uitbetalen van de Energietoeslag. Inwoners van onze gemeente kunnen tot eind juni 2024 de toeslag aanvragen. De loonkosten zijn € 384.000 lager uitgevallen. Dit is met name het gevolg van personeelsmutaties en de latere uitvoering van de Energietoeslag. Ook is het traject voor het verbeteren van de communicatie naar ondernemers met schulden verschoven naar 2024. Hierdoor vallen de lasten € 103.000 lager uit. Het saldo van de risicodragende vorderingen is in 2023 afgenomen. Hierdoor was er geen storting in de voorziening dubieuze debiteuren nodig, resulterend in een voordeel van € 362.000. De lasten van het Meedoenfonds zijn € 98.000 gestegen, omdat er meer beroep wordt gedaan op het activiteitenfonds. De verstrekte subsidies Energiecompensatie vanuit het Maatwerk Fonds Energiecrisis zijn € 373.000 lager uitgevallen. Eind 2023 is de verhoging van het budget voor schuldhulpverlening voor ondernemers beschikbaar gesteld. Dit kon echter niet meer uitgevoerd worden in 2023, waardoor de lasten € 64.000 lager uit zijn gevallen. Overige verschillen tellen op tot een nadeel van € 22.000.

Baten (€ 1.023.000 nadelig): Door het lagere saldo van de risicodragende vorderingen is de onttrekking aan de voorziening dubieuze debiteuren inclusief de mutatie op de debiteurenstand lager, resulterend in een nadeel van € 356.000. De baten van de regelingen ‘Bijstand voor zelfstandigen’ (Bbz) en ‘Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo)’ vallen € 685.000 lager uit. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 18.000. 

Mutatie reserve (€ 476.000 nadelig): In 2023 is € 61.000 van het totaalbudget van € 434.000 aan energiecompensaties uitbetaald vanuit het Maatwerk Fonds Energiecrisis. Hierdoor is er € 373.000 minder uit de reserve financiële ruimte 2021 onttrokken. Het verbetertraject communicatie naar ondernemers is uitgesteld. Om deze reden is er € 103.000 minder onttrokken uit de reserve financiële ruimte 2022.

(Werk)Participatie
Lasten (€ 835.000 voordelig): De medewerkers van het project ‘Weer in beeld’ zijn begonnen in september. Hierdoor is er € 364.000 minder besteed van het beschikbare budget uit de ontvangen ESF-subsidie. Daarnaast zijn de loonkosten € 281.000 lager uitgevallen door personele mutaties. De opheffing van de BV BWR (de voorloper van dé BWRI) is administratief afgewikkeld en resulteert in een nadeel van € 118.000. Tot slot zijn er in 2023 incidenteel middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een werkbedrijf naar een leer- en ontwikkelbedrijf. De diverse leerlijnen worden in 2024 uitgewerkt, wat leidt tot een voordeel van € 340.000 in 2023. Overige verschillen tellen op tot een nadeel van € 32.000.

Baten (€ 270.000 voordelig): Wedeka heeft het boekjaar 2022 positief afgesloten, wat resulteert in een voordeel van € 176.000 voor ons. De verkoop van Vosholen 119 is niet in 2023 gerealiseerd en leidt tot een nadeel van € 360.000. Er is een voordeel van € 372.000, omdat de baten van de werkplekbegeleiding niet verwerkt zijn als negatieve last. Tot slot is er een inleenvergoeding van € 77.000 ontvangen vanuit Kansrijk Talent en subsidie MEE Groningen. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 5.000.

Mutatie reserve (€ 241.000 nadelig): Aangezien de verkoop van Vosholen 119 niet is gerealiseerd in 2023, heeft er ook geen storting in de afschrijvingsreserve Nieuwbouw BWRI van € 223.380 plaatsgevonden. De bijdrage in de verhuiskosten is niet in 2023 betaald, waardoor er € 100.000 minder onttrokken is uit de reserve Tijdelijke huisvesting BWRI. Vanuit de ESF-subsidie in de reserve financiële ruimte 2022 is er € 364.000 minder onttrokken. Tot slot is er geen nut en noodzaak voor de reserve Wedeka (Westerlee gelden). Het beschikbare bedrag van € 360.300 wordt toegevoegd aan de Algemene Reserve. 

Burgerparticipatie
Lasten (€ 555.000 voordelig): De vluchtelingen uit Oekraïne zijn opgevangen in Hoogezand, Muntendam en Slochteren. De lasten vallen € 503.000 lager uit door minder verstrekkingen van leefgeld. De kosten voor inhuur zijn € 86.000 hoger uitgevallen. De van het COA ontvangen middelen voor de noodopvang van de asielzoekers in Zuidbroek komen ten goede aan het dorp Zuidbroek en (gedeeltelijk) Noordbroek. De uitgekeerde subsidies zijn € 63.000 lager dan begroot.

Er is € 143.000 minder besteed aan ouderenbeleid. Een gedeelte hiervan zetten we in 2024 in als extra impuls voor activiteiten en ondersteuning van ouderen in de buurt. De loonkosten vallen € 82.000 lager uit, omdat een deel toegerekend kon worden aan projecten. Daarnaast hebben we besloten Kwartier Zorg en Welzijn een aanvullende subsidie van € 130.000 te verstrekken vanwege de CAO-verhoging. Hiervan heeft € 65.000 betrekking op het product burgerparticipatie. Door het nog niet gestarte project regiodeal vitalisering ouderen zijn de lasten € 37.000 lager. De baten zijn eveneens lager. Daarnaast is € 36.000 minder subsidie verstrekt voor vrijwilligersbeleid. De lasten van inburgering zijn € 267.000 hoger. Hier staan hogere baten vanuit de specifieke uitkering Wet Inburgering tegenover. Daarentegen zijn de loonkosten € 64.000 lager vanwege een niet ingevulde vacature. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 22.000.

Baten (€ 151.000 voordelig): Het Rijk heeft een specifieke uitkering (SPUK) ter beschikking gesteld voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Het gerealiseerde bedrag van € 9.090.000 is gebaseerd op normbedragen en werkelijk uitgekeerde verstrekkingen voor leefgeld. De SPUK voor het leefgeld is als voorschot aangevraagd op basis van inschattingen. Dit heeft geleid tot een nadeel van € 88.000. Er zijn € 267.000 hogere baten voor inburgering, omdat we de hogere lasten kunnen compenseren met de specifieke uitkering Wet Inburgering 2021. De baten voor het project Regiodeal vitalisering ouderen zijn € 37.000 lager. De lasten zijn eveneens lager. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 9.000.

Mutatie reserve (€ 107.000 nadelig): Het restant van de COA-middelen is gestort in de reserve opvang Zuidbroek. Dit zorgt voor een nadeel van € 63.000. De lasten van ouderenbeleid zijn lager. Hierdoor is de onttrekking aan de reserve ook € 44.000 lager.

Wmo oude taken
Lasten (€ 122.000 voordelig): Er is € 156.000 minder besteed aan grote woningaanpassingen. Wel is er € 79.000 meer uitgegeven aan scootmobielen en rolstoelen, omdat we er meer hebben verstrekt. Overige afwijkingen tellen op tot een voordeel van € 45.000.

Baten (€ 38.000 nadelig): De afwijkingen in de baten tellen op tot € 38.000 nadelig.

Wmo (nieuwe taken)
Lasten (€ 56.000 nadelig): Door meer cliënten en een hogere indicatiewaarde zijn de zorgkosten voor Beschermd Wonen € 703.000 hoger. Hier staan hogere baten tegenover. De volumegroei bij dagbesteding en begeleiding is lager dan verwacht. Deze lasten vallen € 457.000 lager uit. Ook zijn de toezicht- en uitvoeringskosten WMO € 155.000 lager vanwege niet ingevulde vacatures. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 35.000.

Baten (€ 824.000 voordelig): De baten voor Beschermd Wonen zijn € 814.000 hoger. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 10.000.

Accommodaties
Lasten (€ 106.000 voordelig): In 2023 zijn door dorps- en wijkcentra minder subsidies uit het Maatwerk Fonds Energiecrisis aangevraagd. Dit leidt tot een voordeel van € 71.000. De onderhoudskosten voor wijk- en buurtcentra vallen daarentegen € 52.000 hoger uit. De herberekening van de toegerekende rente op investeringen resulteert in een voordeel van € 59.000. Tot slot is er € 27.000 minder exploitatiesubsidie door dorps- en wijkcentra aangevraagd. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 1.000. 

Baten (€ 68.000 voordelig): We hebben in 2023 € 56.000 meer huurinkomsten ontvangen. Overige afwijkingen in de baten tellen op tot een voordeel van € 12.000.

Mutatie reserve (€ 71.000 nadelig): In 2023 is € 29.000 van het totaalbudget van € 100.000 aan subsidies voor energiecompensatie aan dorps- en wijkcentra uitbetaald. Hierdoor is € 71.000 minder uit de reserve Maatwerk Fonds Energiecrisis onttrokken.

Jeugd
Lasten (€ 618.000 nadelig): De lasten voor jeugdzorg zijn € 1.200.000 hoger. Het verzilveringspercentage van het laatste kwartaal is gestegen ten opzichte van de eerdere kwartalen. Daarnaast zijn in het laatste kwartaal nog veel indicaties toegevoegd van de eerste drie kwartalen en is over die kwartalen nog veel gedeclareerd.

Voor de projecten Welzijn op Recept (WOR) en Grip en Glans vallen de lasten € 170.000 lager uit, omdat een deel van de lasten verantwoord kan worden onder het project Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De lasten voor regiodeal Kansrijke Start, GALA en het Integraal Zorg Akkoord (IZA) zijn € 200.000 lager. De Specifieke Uitkering van het Rijk kwam laat in 2023 beschikbaar, waardoor de uitvoering pas kan starten in 2024. Daarnaast vallen de loonkosten € 63.000 lager uit, omdat een deel toegerekend kon worden aan projecten. Er zijn in 2023 € 143.000 minder Gezond In de Stad (GIDS) middelen ingezet. Deze middelen willen we in 2024 inzetten om inwoners in een armoedesituatie te blijven te ondersteunen en bevorderen in hun gezondheid. Zoals benoemd bij het product burgerparticipatie hebben we besloten Kwartier Zorg & Welzijn een aanvullende subsidie van € 130.000 te verstrekken vanwege de CAO-verhoging. € 65.000 heeft betrekking op het product jeugd. Tot slot vallen de lasten voor kinderopvang € 27.000 lager uit, omdat de controle van de kinderopvang door de GGD achterblijft. Dit zien we provinciebreed. De locaties die niet zijn onderzocht in 2023 komen het eerst aan de beurt in 2024. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 44.000. 
In het onderstaande overzicht is een nadere specificatie gegeven van de realisatie op het product Jeugd:

Baten (€ 401.000 nadelig): De geraamde baten van de projecten WOR, Grip en Glans, Regiodeal Kansrijke Start, GALA en IZA zijn € 370.000 lager. De lasten zijn eveneens lager. Overige verschillen tellen op tot een nadeel van € 31.000.

Mutatie reserve (€ 143.000 nadelig): De onttrekking aan de reserve is € 143.000 lager dan begroot. Dit betreft niet ingezette GIDS middelen. De lasten zijn eveneens lager waardoor dit per saldo geen effect op het resultaat heeft.

Onderwijs
Lasten (€ 1.121.000 voordelig): Er zijn € 703.000 lagere lasten voor de projecten onderwijsachterstandenbeleid (OAB) en regiodeal tijd voor toekomst. De baten zijn eveneens lager. Daarnaast zijn de eenmalige lasten van het scholenprogramma € 253.000 lager. Dit betreft lagere kosten van sloop, tijdelijke huisvesting en het afboeken van restant boekwaarden. De eenmalige lasten worden gedekt vanuit de Rijksbijdrage Scholenfonds en de reserve scholenprogramma. Waardoor dit saldoneutraal is. De overige, structurele lasten van onderwijshuisvesting zijn € 101.000 lager dan begroot. Er is € 60.000 minder uitgegeven aan loonkosten omdat een aantal medewerkers werkzaamheden hebben verricht voor projecten. Deze loonkosten hebben we op de projecten verantwoord. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 4.000.

Baten (€ 470.000 nadelig): De baten voor de projecten OAB en regiodeal tijd voor toekomst zijn, net als de lasten, € 703.000 lager. Enkele opbrengsten van onderwijshuisvesting vallen daarentegen € 268.000 hoger uit. Dit komt doordat een tweetal scholen is ingebracht in de grondexploitatie Vrijkomende locaties. Daarnaast zijn de baten van het scholenprogramma € 58.000 lager, omdat de lasten ook lager zijn. Overige verschillen tellen op tot een voordeel van € 23.000.

Mutatie reserve (€ 195.000 nadelig): De onttrekking aan de reserve Scholenprogramma is € 195.000 lager, omdat de eenmalige lasten ook lager zijn uitgevallen.