2.1 Programma Dorpen en wijken

Visie
Onze gemeente is een verband van vitale, lokale gemeenschappen, bestaande uit de inwoners van dorpen, kernen en wijken. Onze inwoners ontmoeten elkaar op het sportveld, in de kerk, het dorpshuis en bij vrijwilligerswerk. Al deze gemeenschappen hebben hun eigen identiteit. In het ene dorp zijn de inwoners bijvoorbeeld zeer maatschappelijk actief, in het andere leven inwoners meer hun eigen leven, maar overal kennen mensen elkaar en voelen zij zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de leefbaarheid in hun directe omgeving. De gemeente is eerst en vooral bondgenoot van inwoners in het vergroten van de leefbaarheid. Leefbare dorpen en kernen dragen direct bij aan het welbevinden van onze inwoners en de sociale veerkracht van de diverse lokale gemeenschappen in onze gemeente. 

Doelstelling 
Binnen het programma Dorpen en Wijken zetten wij in op zelfredzame en leefbare dorpen en kernen. Dat betekent dorpen en kernen die volop mogelijkheden bieden aan onze inwoners om elkaar te ontmoeten en initiatieven te ontplooien. Maar ook dat onze inwoners de omgeving ervaren als schoon, heel en veilig. We werken nauw samen met inwoners en organisaties om de leefbaarheid in de gemeente te vergroten. Dat kan op iedere plek anders vorm krijgen, omdat geen dorp, wijk of buurt hetzelfde is. Ons uitgangspunt is dat we in onze aanpak de zeggenschap en het eigenaarschap van onze inwoners stimuleren en ondersteunen. Activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie en activiteiten voor specifieke doelgroepen als jongeren en ouderen dragen wezenlijk bij aan leefbaarheid in de dorpen en wijken. Ze geven kleur en identiteit en stimuleren ontmoeting en samen bezig zijn. Ontmoeting vindt vaak plaats in maatschappelijke accommodaties. We willen dan ook dat ieder dorp beschikt over een gelegenheid of voorziening om elkaar te kunnen ontmoeten. Ons streven is om de voorzieningen die van belang zijn voor het dagelijks leven, zo dicht mogelijk bij mensen te brengen of te zorgen dat deze goed bereikbaar zijn. Ook de openbare ruimte is van wezenlijk belang voor de identiteit van een dorp of wijk en het woonplezier van onze inwoners. We vergroten de leefbaarheid door meer zeggenschap en zelfbeheer aan inwoners te geven op bijvoorbeeld het groen in de wijk. De gemeente blijft staan voor een afgesproken niveau.

Zoals benoemd in ons collegeakkoord “Samen aan de slag!” zetten we ons in voor:

• Onze inwoners op het gebied van dienstverlening, gebiedsgericht werken, participatie en het beheer van de openbare ruimte;
• Toegankelijkheid van sport en cultuur. Iedereen doet mee;
• Een prettige woon, werk en leefomgeving.

Opbouw programma Dorpen en Wijken
Het programma Dorpen en Wijken bestaat uit de volgende beleidsonderwerpen:

1. Het versterken van de sociale binding;
2. Huisvesting voor sociaal maatschappelijke activiteiten;
3. Deelname aan het maatschappelijk leven;
4. Sport en Bewegen;
5. Veiligheid op het gebied van wonen, werken en leven;
6. Fysieke leefbaarheid.

We geven actieve inwoners invloed op hun dorp of wijk als ze zich inzetten voor de kwaliteit van leven in hun dorp of wijk. We geven die invloed met subsidies, door samen te werken en door hen op weg te helpen met een plan of idee. We helpen inwoners op die manier met bewonersparticipatie. Maar ook dat we als gemeente meedoen met een initiatief van inwoners; overheidsparticipatie.

We werken samen met actieve bewoners om hun initiatief van de grond te krijgen. We geven advies welke subsidie het beste past bij het idee en hoe je die subsidie aanvraagt. We helpen de bewoners ook met het leggen van contacten met organisaties of personen die ze nodig hebben om verder te komen. We geven met de dorps- en wijkbudgetten inwonersgroepen directe zeggenschap over hun leefomgeving.

We ondersteunen met het leefbaarheidsfonds activiteiten die de leefbaarheid verbeteren in een dorp, buurt of straat. Daarmee bedoelen wij dat mensen elkaar spreken, een band met elkaar opbouwen en elkaar helpen als dat nodig is. Dat gaat vaak met kleine activiteiten in de eigen straat en soms met activiteiten die bezoekers uit de hele gemeente trekken. We ondersteunen met het co-financieringsfonds grotere activiteiten die niet passen bij het leefbaarheidsfonds. Het is een subsidie die moet worden gecombineerd met een andere subsidie of financiële bijdrage. We ondersteunen daarmee activiteiten voor een actieve, sfeervolle en levendige gemeente. Ook ondersteunen we aanvragen om accommodaties openbaar toegankelijk te maken, zoals een dorps- of wijkhuis of een multifunctioneel gebouw. 

We voeren deze acties uit met de Gebiedsregisseurs en de Gebiedswethouders als eerste aanspreekpunt voor actieve inwoners van dorpen en wijken. We werken samen met iedereen die wat kan bijdragen aan een initiatief, zoals de gebiedsbeheerder, het initiatievenloket, de opbouwwerker, de wijkagent en de jongerenwerker.

We hebben de ambitie om actieve inwoners zoveel mogelijk invloed te geven op de leefbaarheid in hun dorp of wijk. Dat versterkt de sociale samenhang in dorpen en wijken. 

We zien als eerste dat de initiatieven vanuit dorpen en wijken door de coronapandemie zijn beïnvloed. 

We zien als tweede dat het NPG (Nationaal Programma Groningen) grote invloed kan hebben op het verbeteren van de leefbaarheid in dorpen en wijken. De Gemeenteraad heeft NPG-geld vrijgemaakt voor dorpen en wijken om een plan voor hun dorp of wijk te maken. Er is ook geld om plannen uit te voeren.

We zien als derde dat in 2023 de 'instandhoudingssubsidie' voor dorp- en wijk-organisaties gelijk is geworden in heel Midden-Groningen. Dat is nog niet het geval voor de activiteitenbudgetten (voormalig Menterwolde) en de wijkbudgetten (voormaling Hoogezand-Sappemeer).

We zien als vierde dat er nieuw beleid zal worden vastgesteld voor het gebiedsgericht werken en voor participatie. De gemeenteraad en het college van B&W willen die manier van werken verder ontwikkelen en daarbij maatwerk leveren.

Maatschappelijk vastgoed
De vastgoedportefeuille van de gemeente Midden-Groningen bestaat uit ongeveer 170 objecten. Dit zijn naast het huis van cultuur en bestuur bijvoorbeeld ook gemalen en strategische aankopen. De portefeuille is onderverdeeld in deelportefeuilles om per portefeuille specifiek beleid te kunnen vormen. Een van de belangrijkste deelportefeuilles is het maatschappelijk vastgoed. Het maatschappelijk vastgoed is vastgoed waarin maatschappelijke voorzieningen zijn gehuisvest.
Het uitgangspunt voor maatschappelijk vastgoed is dat een gebouw geen doel op zich is. Een gebouw heeft een maatschappelijke waarde door de activiteiten die erin plaatsvinden. En die activiteiten worden door de gebruikers georganiseerd. De gemeente kan die activiteiten ondersteunen door middel van subsidies. De activiteiten zijn niet per definitie altijd gehuisvest in vastgoed van de gemeente. Ook de realisatie en voorziening van de gebouwen hoeft niet altijd door de gemeente plaats te vinden.

Beleid
Deze vastgoedportefeuille van de gemeente Midden-Groningen is zeer divers en er wordt op heel veel verschillende manieren mee omgegaan. Er is, mede door de herindeling, een groot verschil in exploitatie, subsidiëring en andere vormen van ondersteuning van deze accommodaties. De gemeente wil hier meer eenheid in aanbrengen. De huidige situatie verschilt per dorpshuis, sportaccommodatie en gebruiker en varieert van volledig verzelfstandigd tot volledig in gemeentelijk beheer. Ook het (ver)huurbeleid vertoont enorme verschillen. Een kostprijsdekkende huur komt bijna niet voor. Vaak is er sprake van indirecte subsidiëring, doordat de gemeente inzet van professionals en/of activiteiten en/of (groot) onderhoud bekostigt.

Op 14 februari 2019 heeft de raad het rekenkameronderzoek naar het gemeentelijk vastgoed en het vastgoedbeleid vastgesteld. Op basis van de uitkomsten heeft de rekenkamer aanbevelingen gedaan om het beleid en het beheer van vastgoed in Midden-Groningen te verbeteren. Het opvolgingsonderzoek van de rekenkamercommissie uit 2020 bevestigt dat vrijwel alle aanbevelingen zijn opgepakt of in uitvoering zijn.
Een van de belangrijkste aanbevelingen dat in uitvoering is, is het beleid met betrekking tot voorzieningen en vastgoed. In het rekenkameronderzoek is geconstateerd dat de beleidsmatige borging van de inzet van vastgoed ontbreekt. De rekenkamer heeft aanbevolen beleid voor voorzieningen en vastgoed te ontwikkelen en vast te stellen. Ons doel is om:

1. meer grip op het vastgoed te krijgen (eigendom van de gemeente);
2. te komen tot een effectieve(re) en efficiënte(re) inzet van vastgoed;
3. voorzieningen- en accommodatiebeleid te ontwikkelen.

Met de ‘aanbevelingen 1 en 2’ is in 2021 een start gemaakt en hebben in 2022 een vervolg gekregen. Het gaat hierbij vooral om het formuleren van inhoudelijk beleid en het maken van duidelijke keuzes in ondersteuning van (gebruikers van) voorzieningen. 

De volgende stap in het proces is het uitwerken van het beleid. Dit gebeurt in deelprojecten: consequenties van het beleid brengen we per accommodatie en/of voorziening in beeld. We doen dit in samenwerking met het veld en de gemeenteraad. Pas daarna neemt de gemeente besluiten.

De kadernota uit 2021 was de eerste stap naar de vorming van beleid. De input van de raad dient als een van de handvatten voor de uitwerking op projectniveau. Ook ‘het veld’ wordt betrokken. Hiervoor is een klankbordgroep in het leven geroepen, bestaande uit een afvaardiging van bestuurders van de dorps- en wijkcentra in Midden-Groningen. De deelprojecten zijn in 2022 verder uitgewerkt en ter besluitvorming aan de raad aangeboden. In 2023 gaan we aan de slag met de genomen besluiten.

In beweging
De vastgoedportefeuille van de gemeente Midden-Groningen is in beweging. Diverse projecten en programma’s hebben als gevolg dat er door vervangende huisvesting vastgoed vrijvalt en buitengebruik komt. Het betreft hier voornamelijk schoolgebouwen die door realisatie van multifunctionele accommodaties en kindcentra hun functie verliezen. In 2021 is het traject voor sloop en locatieontwikkeling voor een aantal gebouwen ingezet. Ook in 2023 wordt dit traject verder voortgezet.

De inwoners steeds meer eigen verantwoordelijkheid en zeggenschap geven over de leefbaarheid om op die manier de eigenheid en vitaliteit in de dorpen en wijken te behouden.

De huidige maatschappij gaat steeds meer uit van eigen verantwoordelijkheid en versterking van de zelfredzaamheid van de inwoners.

In dit hoofdstuk zijn verschillende beleidsonderdelen samengebracht. Elk draagt bij aan de identiteit, kracht en eigenheid van onze gemeente: cultuur, archeologie en erfgoed & monumentenzorg. Onze gemeente is heel divers. Op allerlei gebieden verschillen onze inwoners van elkaar. Toch zijn er ook onderdelen die de verbondenheid versterken. Cultuur en erfgoed bieden identiteit en herkenbaarheid. Inwoners voelen zich thuis in hun omgeving en zijn er trots op. Dit versterkt en verbindt de samenleving en geeft zo sociale veerkracht. Cultuur is er om actief en passief aan deel te nemen. Zelf kunst maken of naar kijken en luisteren, is een waardevolle toevoeging aan het dagelijks leven.

Het is de moeite waard om bovengenoemde waarden te behouden en te verspreiden. Dan kan elke inwoner er kennis van nemen. We beginnen daar al mee op scholen door erfgoedlessen. Ook voor bezoekers en toeristen is cultuur en erfgoed belangrijk. Door monumenten en cultuuractiviteiten te bezoeken maken toeristen kennis met de geschiedenis van de dorpen en onze streek. 

Erfgoed, archeologie en cultuur vertellen onze geschiedenis en bepalen wie we zijn. Het is belangrijk om dat te stimuleren, te bewaren en te beschermen. Ze dragen bij aan de eigenwaarde, veerkracht en het thuisgevoel van onze inwoners. We zetten ons daarom in voor instandhouding, bescherming en brede bekendmaking ervan.
Leerlingen op basis- en middelbare scholen volgen cultuur- en erfgoedlessen. Hierdoor krijgen ze kennis over hun eigen leefomgeving. Dit versterkt de band met onze gemeente. Cultuuronderwijs onder- en na schooltijd maakt kinderen creatiever.

• Corona heeft voor cultuur veel nadelige gevolgen gehad. Meer dan een jaar lag het cultuurleven stil. Nu wordt de draad weer opgepakt. Het publiek komt langzaamaan weer terug. Culturele verenigingen en organisaties komen weer met eigen voorstellingen en producties. Dat vergroot de leefbaarheid in de dorpen;
• Om het cultuurleven weer op gang te brengen is wel extra ondersteuning nodig. Dat gaat verder dan het alleen maar vergoeden van de geleden coronaschade   Aardbevingen door gaswinning zorgen ervoor dat wij extra aandacht moeten besteden aan archeologie en gebouwd erfgoed;
• De versterkingsoperatie zorgt voor een forse toename van vergunningaanvragen. Deze zijn nodig voor het versterken van monumenten en karakteristieke gebouwen. We zien erop toe dat de versterkingsmaatregelen de cultuurhistorische waarde van de erfgoedpanden niet aantast;
• De gemeente moet veel archeologische onderzoeken beoordelen. Er vindt veel graafwerk plaats in gebieden die archeologisch beschermd zijn. Bijvoorbeeld voor de aanleg van kabels en leidingen in en naar de zonneparken en bij het versterken van funderingen van oude boerderijen;
• De gemeente heeft in de openbare ruimte vele beeldende kunstwerken, gedenktekens en oorlogsmonumenten. Deze zijn beoordeeld en worden opgeknapt en onderhouden.

Iedere week zijn duizenden mensen in de gemeente actief betrokken bij sport- en beweegactiviteiten, als beoefenaar, vrijwilliger of professional. De gemeente Midden-Groningen bouwt aan een gemeente waarin sporten en bewegen voor iedereen leuk en mogelijk is. We willen er zijn voor alle inwoners en in het bijzonder voor de mensen die kwetsbaar zijn, zodat ook zij zich optimaal kunnen ontwikkelen en een betekenisvol en gelukkig leven kunnen leiden. Sport en bewegen leveren daaraan een noodzakelijke bijdrage. 

Iedereen in de gemeente Midden-Groningen kan een leven lang met plezier sporten en bewegen.

De stijgende gemiddelde leeftijd heeft invloed voor de sportdeelname in onze gemeente. De aandacht voor het thema gezonde leefstijl neemt toe. Daarnaast veranderen de redenen voor mensen om te sporten. In onze gemeente ligt het percentage inwoners dat één keer per week of vaker sport onder het landelijk gemiddelde.

We willen de inwoners van Midden-Groningen een veilige woon- en leefomgeving bieden. De gemeente werkt daarbij nauw samen met veiligheidspartners als politie, Openbaar Ministerie,
Veiligheidsregio, RIEC (Regionaal Informatie- en Expertise Centrum), inwoners, (maatschappelijke) instellingen, woningbouwcorporaties en ondernemers. 
In 2021 is het Integraal Veiligheidsbeleid 2021-2024 ontwikkeld en vastgesteld. Hierin zijn vier belangrijke veiligheidsthema’s opgenomen:

1. Aanpak georganiseerde en ondermijnende criminaliteit;
2. Effectieve verbinding veiligheid en zorg;
3. Veilige woon- en leefomgeving;
4. Maatschappelijke onrust of verdeeldheid bij overheidsbeslissingen.

Bij ondermijnende criminaliteit of ondermijning gaat het vrijwel altijd om misdaden die worden uitgevoerd in georganiseerd verband. Voorbeelden hiervan zijn: Georganiseerde drugscriminaliteit, fraude en misbruik in de vastgoedsector, witwassen en financieel-economische criminaliteit en mensenhandel. 

Problemen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid komen vooral voor in wijken waar sprake is van een opeenstapeling van problemen zoals armoede, schulden, lage opleiding, wonen en (psychische) gezondheid. De uitzichtloosheid voor sommige gezinnen/inwoners maakt ze onder meer bevattelijk voor drugs en drugs-gerelateerde criminaliteit. Ook thuisprostitutie en prostitutie-gerelateerde criminaliteit kunnen voor deze inwoners een weg naar snel geld verdienen zijn. De gevolgen worden niet overzien. Binnen de kortste keren raken inwoners (met een extra risico voor jongeren) verstrikt in de criminaliteit. En als je eenmaal ín de fuik' zit is het lastig om eruit te komen.

We versterken de sociale veiligheid door het voorkomen en tegengaan van criminaliteit, overlast en gevoelens die daarmee samenhangen. Dit doen we door uitvoering te geven aan het Integraal veiligheidsbeleid, de openbare orde te handhaven en een maatwerkgerichte aanpak te organiseren voor inwoners die erge overlast veroorzaken. We bevorderen de veiligheid en leefbaarheid op specifieke locaties en dragen zorg voor veilige evenementen. We bevorderen het veilig winkelen en ondernemen en willen woninginbraken voorkomen. 

Toenemend belang van aanpak ondermijnende criminaliteit
Ondermijnende criminaliteit, waarbij sprake is van een vermenging van de onderwereld en bovenwereld, bedreigt de veiligheid en betrouwbaarheid van onze samenleving. Ondermijnende criminaliteit is een groot maatschappelijk probleem. De noodzaak voor de aanpak, zowel landelijk als lokaal, is toegenomen.

Meer aandacht voor de verbinding tussen veiligheid en zorg
Het bevorderen van veiligheid en het tegengaan van overlast en criminaliteit is niet enkel een justitiële aangelegenheid. Het betreft namelijk vaak kwetsbare personen met een opeenstapeling van problemen met een zorg- en veiligheidscomponent: psychische klachten, verslavingen, niet mee kunnen komen in de maatschappij, verward gedrag, verstandelijke beperking. Oorzaken en gevolgen lopen door elkaar heen. Er is vaak sprake van slachtoffer- en daderschap van overlast, geweld en ander crimineel gedrag.

Risico jonge aanwas
Criminele netwerken maken steeds meer gebruik van jongeren om allerlei hand- en spandiensten te verrichten. Daarbij lopen de jongeren, ook wel “jonge aanwas” genoemd, vaak de risico’s. Terwijl de “daadwerkelijke criminelen” op veilige afstand blijven. Denk hierbij aan werkzaamheden als rondbrengen van pakketjes, drugshandel, werkzaamheden in hennepplantages, jeugdprostitutie, misbruik van bankpas en/of pincode, maar ook vormen van cybercriminaliteit.

Aandacht voor de kwetsbare wijken
In kwetsbare wijken kunnen bewoners betrokken raken bij (ondermijnende) criminaliteit vanwege een opeenstapeling van problemen. Uit een opgemaakt veiligheidsbeeld van Midden-Groningen komt naar voren dat de leefbaarheid en veiligheid in het stedelijk gebied onder druk staat.

De invloed van technologie en digitalisering neemt toe
De explosieve toename van digitale communicatie en verdere digitalisering van de samenleving leidt tot een toename van cybercriminaliteit. Niet alleen inwoners worden slachtoffer, cybercriminelen en hackers richten zich ook op bedrijven, (lokale) overheden en instellingen. 

Maatschappelijke onrust
We zien maatschappelijke onrust rondom de gas- en zoutwinning, wind- en zonneparken, de stikstofproblematiek en corona. Er ontstaan steeds meer groepen in de samenleving die zich op diverse wijze laten horen. Het verspreiden van desinformatie kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting en polarisatie: het versterken van tegenstellingen tussen (groepen) mensen.

De openbare ruimte is dé plek waar onze bewoners, ondernemers en bezoekers elkaar ontmoeten, naar het werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. In deze openbare ruimte bevinden zich onze kapitaalgoederen zoals wegen, bruggen, parken, speelplaatsen, lantaarnpalen en stoplichten.

Naast het dagelijks beheer en onderhoud in de openbare ruimte, realiseren we ook nieuwe projecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de versterkingsopgave, diverse fases van de wijken Gorecht en Vosholen, de te ontwikkelen zonneparken en het scholenprogramma. We blijven verbeteren, bijvoorbeeld door een volledige en actuele meerjarenonderhoudsplanning op te stellen, waarbij we goed kijken naar wat op welke plek nodig is.

We vinden een goed onderhouden openbare ruimte belangrijk. We leggen uw raad binnenkort plannen voor over hoe we invulling geven aan de extra € 2 miljoen voor het beheer en onderhoud van onze openbare ruimte. 

We willen de openbare ruimte beheren en onderhouden zodat deze ‘schoon, heel, veilig en duurzaam’ is. De gemeente Midden-Groningen wordt een gemeenschap waarin inwoners, ondernemers en bezoekers tevreden zijn over de openbare ruimte en waar zij medeverantwoordelijk zijn voor de leefbaarheid van hun dorp of wijk. Daar waar de gemeente verantwoordelijk blijft voor het basisbeheer en -onderhoud, kan in een gebiedsgerichte samenwerking met partners een 'plus' geleverd worden. De openbare ruimte gaan wij voorbereiden op de opgaven die klimaatverandering met zich meebrengt. Dit zal met name gericht zijn op het voorkomen van wateroverlast en hittestress. 

De kosten voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte nemen toe vanwege de stijgende prijzen in de markt. Dit wordt mede veroorzaakt door schaarste in producten/grondstoffen en de situatie in de Oekraïne.  

Er vindt een steeds betere scheiding plaats van het afval door inwoners. 

De verplichte beleidsindicatoren zijn opgenomen in onderstaande tabel.

In de financiële toelichting wordt de afwijking verklaard tussen de begroting 2023 en de begroting 2022. Het nadelig saldo van de lasten en baten op het programma Dorpen en wijken 2023 is afgenomen met € 1,91 miljoen ten opzichte van begroting 2022. Het nadelig saldo na mutatie reserves is afgenomen met € 707.000. We lichten per product de belangrijkste wijzigingen toe.

Openbare ruimte
Het saldo bij het product Openbare ruimte na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 366.000 verslechterd. De lasten zijn met € 119.000 gestegen, de baten zijn met € 8.000 gestegen en de onttrekking aan de reserve is met € 255.000 afgenomen.

Lasten (€ 119.000 nadelig): In 2023 is het budget voor gladheidsbestrijding structureel verhoogd met € 100.000. Indexering van budgetten met meerjarige contractuele verplichtingen voor onder andere openbare verlichting, wegen en kunstwerken leidt tot een nadeel van € 0,12 miljoen. Verder leidt de toerekening van personele lasten door een hogere indexatie voor loonkosten dan in de ongewijzigd beleid begroting 2023 is opgenomen tot een nadeel van € 51.000. Het restant van de toegenomen lasten komt door hogere kapitaallasten van € 140.000 met betrekking tot uit te voeren investeringen in de openbare ruimte. Tot slot zijn in 2022 incidentele middelen voor wegen met betrekking tot de overhevelingsvoorstellen jaarrekening in de begroting verwerkt. Deze middelen hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een lastendaling van € 255.000. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een voordeel van € 31.000.

Baten  (€ 8.000 voordelig): We verwachten ten opzichte van de begroting 2022 onder andere een hogere parkeervergoeding voor de Hooge Meeren en meer inkomsten uit de bediening van kunstwerken (Turfvaart naar Toervaart). 

Mutaties reserves (€ 255.000 nadelig): In 2022 zijn incidentele middelen voor wegen met betrekking tot de overhevelingsvoorstellen jaarrekening uit de algemene reserve onttrokken en in de begroting verwerkt. Deze onttrekking hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een nadeel van € 255.000.

Cultuur
Het saldo bij het product Cultuur na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 580.000 verslechterd. De lasten zijn met € 220.000 gestegen, de baten met € 130.000 gedaald en de onttrekking aan de reserve is met € 225.000 afgenomen.

Lasten (€ 220.000 nadelig): In 2022 is de subsidievaststelling Kielzog incidenteel € 250.000 lager vastgesteld, als gevolg van corona. Het betreft een structurele subsidierelatie en de verwachting is dat in 2023 geen sprake zal zijn van een (incidenteel) voordeel. Inclusief de indexatie van het budget cultuurcentra leidt dit tot een nadeel van € 285.000. Verder leidt de toerekening van personele lasten voor leefbaarheid en cultuur erfgoed door onder andere een hogere indexatie voor loonkosten dan in de ongewijzigd beleid begroting 2023 is opgenomen tot een nadeel van € 72.000 en de indexering van het budget mediabibliotheek tot een nadeel van € 42.000. Het restant van de toegenomen lasten komt door hogere onderhoudskosten vastgoed musea. Dit leidt tot een lastentoename van € 26.000. Tot slot zijn in 2022 incidentele middelen voor de kerkenvisie cultureel erfgoed (€ 75.000) en coronacompensatie culturele instellingen (€ 150.000) met betrekking tot de overhevelingsvoorstellen jaarrekening in de begroting verwerkt. Deze middelen hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een lastendaling van € 225.000. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 19.000. 

Baten (€ 130.000 nadelig): Ten opzichte van de begroting 2022 verwachten we in 2023 € 130.000 minder huurinkomsten onroerende zaken vastgoed culturele instellingen te ontvangen.

Mutaties reserves (€ 225.000 nadelig): In 2022 zijn incidentele middelen voor de kerkenvisie cultureel erfgoed (€ 75.000) en coronacompensatie culturele instellingen (€ 150.000) met betrekking tot de overhevelingsvoorstellen jaarrekening uit de algemene reserve onttrokken en in de begroting verwerkt. Deze onttrekking hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een nadeel van € 0,23 miljoen.

Sport
Het saldo bij het product Sport na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 148.000 verbeterd. De lasten zijn met € 431.000 afgenomen, de baten zijn met € 7.000 gedaald en de onttrekking aan de reserve is met € 276.000 afgenomen.

Lasten (€ 431.000 voordelig): De lasten voor het sportakkoord worden niet langer meegenomen in de raming door het beëindigen van deze regeling. Dit heeft een positief effect van € 192.000. De lasten (€ 74.000) die gemoeid zijn met de niet commerciële verhuur van het zwembad zijn op nul gesteld. De afgelopen jaren was het resultaat hiervan nihil. Door lagere afschrijvingslasten bij de kunstgrasvelden vallen de lasten € 28.000 lager uit. Bij de sportvelden zijn de lasten met € 39.000 lager. De overige € 98.000 heeft betrekking op het taakveld vastgoed sportaccommodaties. Voor 2022 werd hier nog rekening gehouden met sloop- en opruimingskosten, maar in 2023 is dat niet meer van toepassing.

Baten (€ 7.000 nadelig): De baten bij het zwembad zijn € 84.000 lager geraamd dan voorheen. Dit heeft te maken met de terugloop van zwemabonnementen, recreatief zwemmen en geen niet commerciële verhuur van het zwembad. Daaraan gekoppeld heeft dit weer een negatief effect op de horecaopbrengsten van € 23.000. Voor het sportakkoord zijn in 2023 geen baten (€40.000) geraamd. De specifieke uitkering voor stimulering sport is verhoogd van € 500.000 naar 640.000 op basis van ervaringscijfers van voorgaande jaren.

Mutaties reserves (€ 276.000 nadelig): Binnen Sport wordt deze daling veroorzaakt door het beëindigen van het sportakkoord van € 152.000 en door de aanvraag NPG Plus op Sport in 2022 ter hoogte van € 124.000.

Openbaar groen
Het saldo bij het product Openbaar groen na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 728.000 verbeterd. De lasten zijn met € 1,14 miljoen afgenomen, de baten met € 41.000 toegenomen en de onttrekking aan de reserve is met € 450.000 afgenomen.

Lasten (€ 1,14 miljoen voordelig): In de begroting 2023 voor het product Openbaar groen houden we nog geen rekening met het beleidsplan waar op dit moment aan gewerkt wordt. Dit beleidsplan geeft invulling aan de stelpost van € 2 miljoen die wij in ons collegeakkoord hebben gereserveerd voor investeringen in de openbare ruimte én openbaar groen. De stelpost zal niet in zijn geheel worden ingezet voor groen, maar wel voor een substantieel deel. Als gevolg van de vaststelling van dit beleidsplan zullen de budgetten naar alle waarschijnlijkheid verhoogd worden. Dit betekent dat het voordeel op de lasten, zoals we dat nu zien in vergelijking met de budgetten van 2022, zal verdwijnen. De lasten zoals ze nu zijn opgenomen zijn namelijk in lijn met de beleidsarme begroting. Daarnaast wordt € 450.000 van het voordeel verklaard doordat de incidentele aanvulling voor groen in 2022 vervalt. Zoals hiervoor beschreven zal deze later als structurele component terugkomen. Ook de incidentele middelen, totaal € 173.000, voor de planvorming voor de openbare ruimte en de zwemplas Botjes Zandgat vervallen in 2023.

Baten (€ 41.000 voordelig): Ten opzichte van de begroting 2022 verwachten we in 2023 € 36.000 meer inkomsten uit de verkoop grond snippergroen en verkoop van houtsnippers te ontvangen en uit overige onderdelen openbaar groen € 6.000.

Mutaties reserves (€ 450.000 nadelig): Uw raad heeft bij de slotbegrotingswijziging 2021 een incidentele verhoging van € 450.000 vastgesteld voor het onderhoud van openbaar groen in 2022. Deze incidentele middelen zijn in lijn met de voorjaarsnota 2022 in de begroting 2022 verwerkt met als dekking een onttrekking aan de Algemene Reserve. Deze onttrekking hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot een nadeel € 450.000.

Riolering
Het saldo bij het product Riolering na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 99.000 verbeterd. De lasten zijn met € 112.000 afgenomen en de baten zijn met € 13.000 afgenomen.
 
Lasten (€ 112.000 voordelig): De storting in de voorziening is met € 381.000 afgenomen. Dit leidt tot een lastendaling van € 381.000. Genoemde heeft te maken met een toename van toegerekende kosten aan de rioolheffing. Het gaat om hogere toegerekende personele lasten team belastingen van € 121.000 en een hogere indexatie voor loonkosten dan in de ongewijzigd beleid begroting 2023 is opgenomen van € 17.000. Verder zijn diverse budgetten geïndexeerd en de begroting onderhoudskosten van onder andere het ledigen van kolken en het verbruik van energiekosten gemalen bijgesteld. Hierdoor zijn de toegerekende kosten met € 151.000 gestegen. Tot slot leidt de lagere toegerekende kapitaallasten met betrekking tot investeringen tractie en verzekeringen tractie tot een voordeel van € 29.000. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 10.000. Bovengenoemde betreft de directe kosten van het taakveld riolering. In de paragraaf lokale heffingen wordt de kostendekkendheid van het tarief weergegeven. Daarin staan ook de toe te rekenen kosten die niet op het taakveld riolering staan.

Baten (€ 13.000 nadelig): De baten zijn neerwaarts bijgesteld als gevolg van een lagere raming van het aantal objecten rioolheffing en IBA’s bij gelijkblijvend tarief (€ 25.000 nadeel). Daar tegenover verwachten we in 2023 meer inkomsten uit de gebruikersheffing bedrijven van € 12.000.

Afval
Het saldo bij het product Afval na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 640.000 verbeterd. De lasten zijn met € 340.000 afgenomen en de baten met € 302.000 toegenomen.

Lasten (€ 340.000 voordelig): De lastendaling komt met name door de in de ongewijzigd beleid begroting 2023 opgenomen stelpost efficiency bezuiniging kostendekkendheid afvalstoffenheffing van € 750.000. Daarnaast verwachten we in 2023 met betrekking tot het brengstation een lastendaling van € 74.000. Dit komt met name door lagere verwerkingskosten GFT in verband met een contractvoordeel en lagere kosten afvoer hout door de energiecrisis. Verder zijn er door het vervallen van de subsidie vergoeding NEDVANG voor het project zwerfafval in 2023 geen lasten meer begroot (€ 71.000). Ook zijn er hogere toegerekende lasten. Het gaat om personele lasten team belastingen van € 232.000 en een hogere indexatie voor loonkosten dan in de ongewijzigd beleid begroting 2023 is opgenomen van € 24.000. Verder zijn er hogere kosten van € 182.000 voor het inzamelen van grofvuil en papier door hogere verwerkingskosten en inzet extern personeel voor de routes inzamelen PMD (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen (blik) en drankpakken) en papier. Daarnaast zijn de lasten van het composteren met € 84.000 toegenomen. Dat komt door een toename van de hoeveelheid GFT afval. Dit leidt tot hogere verwerkingskosten GFT afval en inzet personeel. Overige afwijkingen in de lasten tellen op tot een nadeel van € 38.000, waar onder een kostenstijging van tractie materieel afval. Bovengenoemde betreft de directe kosten van het taakveld afval. In de paragraaf lokale heffingen wordt de kostendekkendheid van het tarief weergegeven. Daarin staan ook de toe te rekenen kosten die niet op het taakveld afval staan.

Baten (€ 302.000 voordelig): De baten voor de afvalstoffenheffing zijn voor 2023 met € 400.000 naar boven bijgesteld. Genoemde door uw raad genomen besluit om het tarief van de afvalstoffenheffing van 2021 tot en met 2024 stapsgewijs te verhogen met 5% per jaar om de kostendekking te verbeteren en deze gelijkelijk te verdelen over vastrecht (aantal aansluitingen) en het variabel deel (aantal ledigingen). Daarnaast verwachten we een voordeel op de inzameling van overige afvalstromen zoals grofvuil, papier en karton van € 119.000 door een hogere vergoeding. Verder vervalt de subsidie vergoeding NEDVANG in 2023, dit leidt tot een nadeel van € 71.000. In 2022 wordt in totaal voor € 414.000 onttrokken aan de egalisatievoorziening afval en in 2023 neemt dit in de begroting 2023 bij ongewijzigd beleid af tot € 269.000. Dit leidt tot een nadeel van € 145.000.
 
Milieu
Het saldo bij het product Milieu na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 98.000 verbeterd, de lasten zijn met € 674.000 afgenomen en de baten met € 576.000 afgenomen.

Lasten (€ 674.000 voordelig): De subsidieregeling RREW (Regeling Reductie Energiegebruik Woningen) eindigt in 2022. Deze middelen hebben we in de begroting 2023 niet meer opgenomen. Dit leidt tot lagere lasten van € 146.000. Voor de subsidieregeling aanpak energiearmoede is in 2022 een bedrag van € 430.000 opgenomen. Dit project is nog niet afgerond en loopt nog door in 2023. Er is echter nog geen bedrag in de begroting opgenomen. In de loop van 2023 wordt er duidelijk hoeveel er wordt besteed. Oorzaak is een additioneel beschikbaar gesteld budget. Dit wordt op een later moment budgettair neutraal in de begroting verwerkt. Ook is er in 2022 een incidenteel budget opgenomen voor de Transitievisie Warmte van € 100.000. Dit bedrag is in 2023 niet meer beschikbaar. Overige kleine verschillen tellen op tot een nadeel van € 1.000. 

Baten (€ 576.000 nadelig): Omdat de subsidieregeling RREW in 2022 eindigt is deze subsidie niet meer in de begroting 2023 opgenomen. Dit geldt ook voor de subsidieregeling aanpak energiearmoede. Dit wordt op een later moment budgettair neutraal in de begroting verwerkt. 

Begraafplaatsen
Het saldo bij het product Begraafplaatsen na reservemutaties is ten opzichte van 2022 met € 67.000 verslechterd. De lasten zijn met € 6.000 toegenomen en de baten met € 61.000 afgenomen.