2.1 Programma Dorpen en wijken

Visie

Als gemeente willen we 'groots zijn in kleinschaligheid'. Midden-Groningen is een verband van vitale, lokale gemeenschappen, bestaande uit de inwoners van dorpen, kernen en wijken. Onze inwoners ontmoeten elkaar op het sportveld, in de kerk, het dorpshuis en bij vrijwilligerswerk. Al deze gemeenschappen hebben hun eigen identiteit. In het ene dorp zijn de inwoners bijvoorbeeld zeer maatschappelijk actief, in het andere leven inwoners meer hun eigen leven, maar overal kennen mensen elkaar en voelen zij zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de leefbaarheid in hun directe omgeving. De gemeente is eerst en vooral bondgenoot van inwoners in het vergroten van de leefbaarheid. Leefbare dorpen en kernen dragen direct bij aan het welbevinden van onze inwoners en de sociale veerkracht van de diverse lokale gemeenschappen in onze gemeente. 

Doelstelling  

Binnen het programma Dorpen en Wijken zetten we in op zelfredzame en leefbare dorpen en kernen. Dit betekent dorpen en kernen die volop mogelijkheden bieden aan onze inwoners om elkaar te ontmoeten en initiatieven te ontplooien. Maar ook dat onze inwoners de omgeving ervaren als schoon, heel en veilig. We werken nauw samen met inwoners en organisaties om de leefbaarheid in de gemeente te vergroten. Dat kan op iedere plek anders vorm krijgen, omdat geen dorp, wijk of buurt hetzelfde is. Ons uitgangspunt is dat we in onze aanpak de zeggenschap en het eigenaarschap van onze inwoners stimuleren en ondersteunen.

Activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie en activiteiten voor specifieke  doelgroepen als jongeren en ouderen dragen wezenlijk bij aan leefbaarheid in de dorpen en wijken. Ze geven kleur en identiteit en stimuleren ontmoeting en samen bezig zijn. Ontmoeting vindt vaak plaats in maatschappelijke accommodaties.  

We willen dan ook dat ieder dorp beschikt over een gelegenheid of voorziening om elkaar te kunnen ontmoeten. Ons streven is om de voorzieningen die van belang zijn voor het dagelijks leven, zo dicht mogelijk bij mensen te brengen of te zorgen dat deze goed bereikbaar zijn.

Ook de openbare ruimte is van wezenlijk belang voor de identiteit van een dorp of wijk en het woonplezier van onze inwoners. We vergroten de leefbaarheid door meer zeggenschap en zelfbeheer aan inwoners te geven op bijvoorbeeld het groen in de wijk. De gemeente blijft staan voor een afgesproken niveau.

Opbouw programma Dorpen en Wijken

Het programma Dorpen en Wijken bestaat uit  de volgende beleidsonderwerpen:

1. Het versterken van de sociale cohesie;
2. Huisvesting voor sociaal maatschappelijke activiteiten;
3. Deelname aan het maatschappelijk leven;
4. Sport en Bewegen;
5. Veiligheid op het gebied van wonen, werken en leven;
6. Fysieke leefbaarheid.

We vergroten de zeggenschap van inwoners over hun dorp en wijk. Dat doen we als zij zich inzetten voor de kwaliteit van leven in hun dorp of wijk. Dat zorgt voor meer sociale cohesie in wijken en dorpen.

Zeggenschap over dorp en wijk

We hebben zo veel mogelijk samengewerkt met actieve inwoners in de dorpen en de wijken. Daar moesten we door corona meer moeite voor doen.  We hebben dat gedaan met  de wethouders, de gebiedsregisseurs en collega's zoals de gebiedsbeheerders.  Voor een deel gaat dat om alledaagse dingen die op dat moment voor een dorp of wijk belangrijk waren. We benoemen hier wat we met uw raad en actieve inwoners hebben bereikt om hun zeggenschap over de leefbaarheid te vergroten.

• We hebben met uw raad afgesproken hoe bewonersorganisaties vanaf 2023 subsidie krijgen. Dat is 'instandhoudingssubsidie' om hun werk te kunnen doen voor hun wijk of dorp.  Die subsidie is vanaf 2023 geharmoniseerd;
• We hebben met de prioriteitswijken besproken of hun wijk ook in de toekomst extra aandacht en subsidie verdient. En hoe we met hen aan de sociale cohesie kunnen blijven werken.  We doen in 2022 een voorstel om deze subsidie te harmoniseren;
• We hebben met uw raad eerste afspraken gemaakt over dorps- en wijkplannen vanaf 2022. Daar is geld voor vanuit het NPG. Dorpen en wijken kunnen dan samen met ons plannen maken om de leefbaarheid en de sociale cohesie te verbeteren. Dit zal hun invloed en zeggenschap vergroten;
• We hebben bewoners geholpen met hun idee voor 'Hart voor Aigenhaid';
• We hebben bedacht hoe we inwoners beter kunnen helpen als ze een idee of een initiatief hebben. Dat was een vraag van uw raad in de 'verbeteragenda raad'. We passen dat in 2022 toe.

Ondersteunen met advies en subsidies

We hebben actieve bewoners, dorps- en wijkorganisaties ondersteund met advies en subsidie. Subsidie kan gaan om onze eigen gemeentelijke subsidies: het fonds Leefbaarheid en het Cofinancieringsfonds. We hebben ook advies gegeven over subsidies van andere organisaties zoals het NPG Impulsloket en het NPG Loket Leefbaarheid.

• We hebben alle dorps- en wijkorganisaties subsidie gegeven zodat zij zich in kunnen zetten voor hun wijk of dorp;
• We hebben initiatieven gesteund met subsidie uit het gemeentelijke fonds Leefbaarheid  en het Cofinancieringsfonds. Door corona waren er, net zoals in 2020, minder aanvragen.  In 2021 waren er 143 aanvragen uit het gemeentelijke fonds Leefbaarheid, daarvan hebben er 140 subsidie gekregen.  Er waren 12 aanvragen uit het gemeentelijke Cofinancieringsfonds en alle 12 hebben in 2021 subsidie gekregen;
• Veel activiteiten in wijken en dorpen gingen door corona niet door.  Als dat nodig was, hebben we subsidie gegeven om de voorbereidingskosten te kunnen betalen;
• We waren in alle dorpen en wijken actief met Wijk-, Dorpswethouders en Gebiedsregisseurs. We waren aanspreekpunt voor initiatieven en problemen en op die manier bondgenoot van inwoners; een ambitie uit het Kompas;
• We hebben inwoners geholpen om hun idee of initiatief van de grond te krijgen. Soms met subsidie, maar vooral met advies: hoe pak ik dat aan, bij wie kan ik terecht, waar vind ik geld voor het idee. De gebiedsregisseur heeft bijvoorbeeld inwoners van Kielwindeweer geholpen om met subsidie (Loket Leefbaarheid) een architect in te huren voor een nieuw dorpshuis. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld een initiatief van de dorpsvereniging in Harkstede ondersteunt. Zo kan er met provinciale subsidie gewerkt worden aan zorg en ontmoeting in MFC de Borgstee;
• We hebben dorpen en wijken geholpen om van elkaar te leren en inspiratie op te doen;
• We hebben dorps- en wijkcentra geholpen met coronaschade subsidie. Het borgt de belangrijke ontmoetingsfunctie in dorpen en wijken. 

Binnen onze gemeente is er sprake van verschillende soorten huisvesting. Huisvesting in eigendom van de gemeente voor onder andere de eigen gemeentelijke organisatie. Daarnaast is er ook een deel dat in eigendom is bij de gemeente, maar wordt verhuurd aan derden. Voor sommige gemeentelijke onderdelen of andere aan de gemeente gelieerde partijen wordt huisvesting gehuurd. 

Wat hebben we bereikt?

De afgelopen periode heeft de gemeente al zoveel mogelijk aspecten rondom het vastgoed en de voorzieningen geïnventariseerd.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

Er is gewerkt aan een richtinggevend kader voor het vastgoed- en voorzieningenbeleid. 

Wat hebben we bereikt?

Aan de hand van het voeren van gesprekken met beleidsmedewerkers, dorps- en wijkcentra en de portefeuillehouders is in 2020 gestart met het opstellen van beleid voor vastgoed en voorzieningen. Over de uitkomsten van deze fase is uw raad geïnformeerd tijdens de presentatie op de beeldvormende bijeenkomst van 22 april 2021.

De volgende stap in het proces is het uitwerken van het beleid. De uitwerking gebeurt in deelprojecten. Consequenties van het beleid worden in beeld gebracht per accommodatie en/of voorziening. Deze beleidsmatige uitwerking vindt in gezamenlijkheid plaats met het veld en uw raad. Pas daarna vindt de besluitvorming plaats.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

De kadernota is de eerste stap naar de vorming van beleid. De input van uw raad dient als één van de handvatten voor de uitwerking op projectniveau. Ook de betrokken partijen hebben hierbij een actieve rol. Hiervoor is een klankbordgroep in het leven geroepen, bestaande uit een afvaardiging van bestuurders van dorps- en wijkcentra.

Wat hebben we bereikt?

Vrijkomende gebouwen worden in eerste instantie ondergebracht bij een leegstandbeheerder.

Wat hebben we daarvoor gedaan?

We hebben regelmatig overleg met onder andere het scholenprogramma, gebiedsregisseurs en de collega’s die bezig zijn met gebiedsontwikkeling om door te nemen of en hoelang een vrijgekomen locatie beschikbaar moet blijven.

Wat hebben we bereikt?

• De energielabels van gebouwen zijn in beeld gebracht en welke daarvan vanaf 2023 aan het energielabel C (kantoorfunctie) moeten voldoen;
• We kunnen intussen bij circa 90% van de gebouwen de meterstanden op afstand uitlezen. 

Wat hebben we daarvoor gedaan?

• Samen met een extern bureau hebben we zoveel mogelijk locaties aangesloten op een systeem (energiemissie), waarmee de meterstanden op afstand uit te lezen zijn;
• We hebben de verbouwing van de werf in Zuidbroek voorbereid en begeleiden de verbouwing bij het Kindcentrum de Woldwijck.

Iedere week zijn duizenden mensen in de gemeente actief betrokken bij sport- en beweegactiviteiten, als beoefenaar, vrijwilliger of professional. We bouwen aan een gemeente waarin sporten en bewegen laagdrempelig, toegankelijk en vanzelfsprekend is. We willen er zijn voor alle inwoners en in het bijzonder voor de mensen die maatschappelijk kwetsbaar zijn, zodat ook zij zich optimaal kunnen ontwikkelen en een betekenisvol en gelukkig leven kunnen leiden. 

2021 was een moeilijk jaar voor de sport. Door de coronamaatregelen kon er lange tijd niet of slechts beperkt worden gesport. Ook waren sportkantines grote delen van het jaar gesloten en mocht er geen publiek aanwezig zijn bij trainingen en wedstrijden. Toch hebben de meeste sportaanbieders tijdens de coronacrisis creatieve oplossingen gevonden om onze inwoners van jong tot oud zoveel mogelijk te laten sporten. We hebben ons waar mogelijk ingezet om sportverenigingen daarbij te helpen en activiteiten te bieden voor inwoners voor wie sporten en bewegen niet vanzelfsprekend is. Ook hebben we gewerkt aan structuren en samenwerkingen voor de toekomst.

Beleidsnotitie Sport en Bewegen vastgesteld

In 2021 is het 'Sport en Beweegbeleid Midden-Groningen' vastgesteld door uw raad. Dit beleidsplan beschrijft de kaders voor onze inzet op het gebied van sport en bewegen voor de komende vier jaar. In het beleidsplan zijn drie speerpunten opgenomen:

• Het vergroten van het aandeel bewoners dat regelmatig sport en beweegt;
• Het bevorderen van vitale en toekomstbestendige sportverenigingen;
• Het harmoniseren van het accommodatiebeleid.

Het vergroten van het aandeel bewoners dat regelmatig sport en beweegt

De mogelijkheden om mensen aan het sporten te krijgen waren door de coronacrisis beperkt.  Zo was het voor een deel van het jaar niet of slechts beperkt mogelijk om in teamverband te sporten. Ook binnensport was lange tijd niet mogelijk. Desondanks hebben we op het gebied van sportstimulering diverse resultaten geboekt:

• Via activiteiten van onze buurtsportcoaches 1.250 kinderen en jongeren aan het bewegen gebracht;
• Wekelijks liepen ongeveer 70 mensen mee in wandelgroepen die door de buurtsportcoaches worden begeleid. Een aantal van deze mensen was voorheen niet in staat om met een groep mee te wandelen;
• In ieder geval twaalf jongeren zijn als gevolg van buurtsportcoachactiviteiten op het Cruyff Court in Hoogezand lid geworden van een sportvereniging;
• We hebben een gebiedsgerichte aanpak voor de buurtsportcoaches ontwikkeld en toegepast;
• We hebben een aantal structuren en samenwerkingsverbanden opgezet die sporten en bewegen makkelijker en toegankelijker maken voor onze inwoners.

Het bevorderen van vitale en toekomstbestendige sportverenigingen

• We hebben samenwerkingen tussen verenigingen versterkt;
• Verschillende verenigingen hebben een actieve rol op zich genomen in de uitvoering van het lokaal sportakkoord;
• Er zijn verbindingen gelegd tussen sportverenigingen en maatschappelijke organisaties zoals Kwartier Zorg en Welzijn en stichting POSO.

Het harmoniseren van het accommodatiebeleid

De harmonisatie van het accommodatiebeleid bevindt zich nog in een eerste fase. We konden slechts beperkt gesprekken voeren met verenigingen door de coronacrisis. We hebben de uitgangspunten voor een nieuw accommodatiebeleid geformuleerd en laten vaststellen door uw raad. In 2022 en 2023 zullen de volgende stappen worden gezet.

• Onze buurtsportcoaches hebben diverse activiteiten voor kinderen georganiseerd en begeleid. Een voorbeeld zijn de activiteiten op het Cruyff Court waar gemiddeld 20 kinderen en jongeren per keer op afkwamen, met uitschieters tot 85 deelnemers. 
• Onze buurtsportcoaches begeleiden vijf wandelgroepen verspreid over onze gemeente. Aanvullend op de wandelgroepen begeleiden ze individuele inwoners die moeite hebben met bewegen om de stap naar de wandelgroep te maken.
• We hebben samen met Huis voor de Sport Groningen de sporthopper Midden-Groningen ontwikkeld en uitgerold. Via de sporthopper kunnen inwoners makkelijk en goedkoop kennis maken met veel verschillende sporten. Voor de eerste periode die van start gaat in 2022 hebben tien verenigingen aanbod ontwikkeld en geplaatst.
• We hebben de jaarlijks terugkerende Sportverkiezingen Midden-Groningen georganiseerd. Bij de sportverkiezingen zijn een aantal lokale sporters met uitzonderlijke prestaties in het zonnetje gezet.
• In 2021 hebben we in samenwerking met Hattrick Media tweemaal de sportkrant Midden-Groningen uitgebracht. In de sportkrant wordt aandacht besteed aan bijzondere gebeurtenissen en ontwikkelingen bij sportaanbieders in de gemeente.
• Vanuit het lokaal sportakkoord hebben we een subsidieregeling opgezet die kleine initiatieven van verenigingen moeten ondersteunen. De eerste aanvragen worden in 2022 beoordeeld en toegekend.
• We hebben samen met het Nationaal Ouderenfonds de eerste stappen gezet om vanuit het lokaal sportakkoord een breder sportaanbod voor ouderen te ontwikkelen. Samen met Kwartier Zorg en Welzijn, Huis voor de Sport Groningen, stichting POSO en een aantal sportverenigingen hebben we verkennende gesprekken gevoerd. De intentie is om in 2022 op een aantal sportparken met het sportaanbod voor ouderen aan de slag te gaan. 
• We hebben sportverenigingen na iedere coronapersconferentie schriftelijk geïnformeerd over wat de nieuwe maatregelen betekenden voor de sport in onze gemeente.
• We zijn in gesprek gegaan met sportaanbieders die aangaven dat ze door corona in problemen kwamen.
• We hebben met een aantal sportverenigingen gesprekken gevoerd over het eigendom, beheer en onderhoud van hun accommodatie.  In 2022 en 2023 worden de vervolgstappen gezet in lijn met de uitgangspunten van het nieuwe sportbeleid.

• Percentage niet-wekelijkse sporters (2020): 59,7%
• Aantal kinderen bereikt met buurtsportcoach activiteiten (2021): 1.250
• Gemiddeld aantal wekelijkse deelnemers aan wandelgroepen (2021): 70

We willen onze inwoners een veilige woon- en leefomgeving bieden. Daarbij werken we nauw samen met veiligheidspartners zoals politie, Openbaar Ministerie, Veiligheidsregio, RIEC (Regionaal Informatie- en Expertise Centrum), inwoners, (maatschappelijke) instellingen, woningbouwcorporaties en ondernemers. In een groot deel van de wijken en dorpen is de leefbaarheid en veiligheid relatief goed. In een aantal wijken in Hoogezand en Sappemeer staat de leefbaarheid en veiligheid onder druk. Dit zijn gebieden met een stedelijk karakter en bijbehorende problematiek.

De extra beschikbaar gestelde middelen voor veiligheid zijn ingezet voor extra capaciteit en kwaliteit binnen het team Veiligheid en Vergunningen. Hiermee konden we in een bredere context het thema veiligheid op strategisch niveau oppakken en is voor twee jaar een extra adviseur aangenomen op het thema ondermijning. Met de inzet van twee adviseurs en de aanstelling van een teamleider is het team op dit gebied vormgegeven en gepositioneerd. De optimalisatie van de samenwerking door dit proces van kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkeling wordt in 2022 voortgezet. 

Integraal Veiligheidsbeleid (IVB)
In 2021 is het 'Integraal Veiligheidsbeleid gemeente Midden-Groningen 2021-2024' vastgesteld door uw raad. Dit beleidsplan beschrijft het strategisch kader voor de lokale openbare orde en veiligheid voor de komende vier jaar. We geven hiermee uitvoering aan de Politiewet, die gemeenteraden verplicht de beleidsprioriteiten vast te stellen. Hierin zijn vier geprioriteerde veiligheidsthema’s opgenomen:

• Aanpak georganiseerde en ondermijnende criminaliteit;
• Effectieve verbinding veiligheid en zorg;
• Veilige woon- en leefomgeving;
• Maatschappelijke onrust of verdeeldheid bij overheidsbeslissingen.

Evenementenbeleid
Het evenementenbeleid en het beleid op speelautomaten is ontwikkeld en eind 2021 vastgesteld.  Bij het maken van de beleidsregels is de balans gezocht tussen deregulering en veiligheid. De gemeente wil niet meer regelen dan nodig is vanuit de verantwoordelijkheid voor veiligheid. We schenken organisatoren van evenementen vertrouwen. De primaire verantwoordelijkheid voor een evenement ligt bij de organisatie. Daarom biedt de gemeente deregulering: verruiming van vergunning vrije evenementen, meerjarige vergunningen en eenvoudige aanvraagprocedures. Het beleid zal zijn uitwerking in de praktijk krijgen. Vanwege corona waren dit jaar amper evenementen mogelijk.

Aanpak georganiseerde en ondermijnende criminaliteit

• Er heeft een integrale controle plaatsgevonden onder coördinatie van OOV en onder de vlag van het RIEC gericht op aanpak ondermijning, vastgoed-, adressen- en uitkeringsfraude. Naar aanleiding van deze controle kunnen een aantal onterecht verstrekte uitkeringen en toeslagen, zowel gemeentelijk als van het Rijk, worden stopgezet en kan de belastingdienst een boekenonderzoek naar een malafide ondernemer afronden.
• In het afgelopen jaar heeft de burgemeester vijf drugspanden gesloten op grond van artikel 13b Opiumwet en is een proces in gang gezet om de samenwerking met de woningcorporaties over de wet Damocles te verbeteren.
• De burgemeester heeft een woning tijdelijk gesloten vanwege het aantreffen van een grote hoeveelheid illegaal vuurwerk.
• Er zijn twee bewustwordingsdagen ondermijning georganiseerd met als doel de bewustwording van gemeenteambtenaren ten aanzien van ondermijning te vergroten en signalen van ondermijning te herkennen. In totaal hebben zo’n 90 ambtenaren hieraan deelgenomen.
• Sinds april 2021 werkt de gemeente Midden-Groningen met de app 'Meld een Vermoeden' (een pilot voor één jaar), waarmee gemeenteambtenaren signalen van ondermijnende criminaliteit kunnen doorgeven aan de adviseur ondermijning.

Veiligheid en zorg

• Samen met ketenpartners is volgens de werkwijze van het ‘AVE-model’ (Aanpak Voorkomen Escalatie) gewerkt aan schrijnende en complexe gevallen. In situaties met overlastgevend en crimineel gedrag is passende ondersteuning en begeleiding geboden.
• Door intensieve samenwerking met jeugd- en jongerenwerkers, reclassering, bureau Halt, leerplicht, politie en sociaal team is een overlastgevende jeugdgroep succesvol aangepakt.                                     

Veilige woon- en leefomgeving

• Er zijn dit jaar acht huisverboden opgelegd om huiselijk geweld te stoppen, daarbij is ook hulpverlening ingezet.
• De jaarwisseling stond dit jaar wederom in het teken van corona en de beperkende maatregelen, inclusief een vuurwerkverbod. In de voorbereiding is daarom het risico meegewogen dat de jaarwisseling een moment kan zijn om onrust te uiten. Met een gerichte multidisciplinaire voorbereiding is oud en nieuw relatief rustig verlopen. Naast het terugdringen van afvalverbranding in delen van Hoogezand en Sappemeer, is ook stevig ingezet op het voorkomen van ernstige overlast door jongeren.

Maatschappelijke onrust of verdeeldheid bij overheidsbeslissingen

• Het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) heeft opdracht gegeven tot een verdiepende analyse van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland met handelingsperspectief voor bestuurders en uitvoerenden. Het betreft een onderzoek naar zowel de zoutwinning in de Waddenzee bij Harlingen als het windmolenpark N33.  De resultaten zijn in het eerste kwartaal van 2022 gepubliceerd. Uw raad is geïnformeerd en heeft het rapport ter kennisname ontvangen.
• De maatregelen rondom corona hadden effect op onze inwoners, de ondernemers en de openbare ruimte. Het toezicht op het naleven van de maatregelen heeft een groot beroep gedaan op de handhavingscapaciteit.

De openbare ruimte is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, naar het werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. De openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen zoals wegen, groen- en speelplaatsen, bruggen, kades, beschoeiingen, riolering, openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. Het beleid en de kaders zijn vastgesteld voor de volgende onderdelen: Groen, Afval, Wegen (inclusief gladheid), Openbare Verlichting, Riolering en Spelen.

We hebben gewerkt aan de openbare ruimte in de wijken, de  versterkingsopgave (NPG), diverse fases van Gorecht/Vosholen, te ontwikkelen zonneparken en het scholenprogramma. Op dit moment zijn we nog steeds aan het onderzoeken wat we nog meer kunnen doen op het gebied van een integrale meerjaren onderhoudsplanning, prioritering, risicogestuurd beheer en gedifferentieerd onderhoud. 

Gebiedsgericht groenbeheer:

In 2021 is er een maatregelenplan groenbeheer opgesteld. Het rapport geeft een overzicht weer van mogelijk te treffen maatregelen, financiële kaders, inclusief de voor- en nadelen van elke maatregel. Dit geeft input voor discussie, afweging en besluitvorming. Op basis van dit rapport willen we uw raad in 2022 in de gelegenheid stellen om binnen het beschikbare budget tot beheerkeuzes te komen, dan wel aanvullende financiële middelen beschikbaar te stellen. 

Naast het maatregelenplan groenbeheer heeft 2021 voor het domein groen in het teken gestaan van:

• Aandacht voor samenwerking van de verschillende teams;
• Het voorbereiden van beheer- en beleidsdocumenten waar we in 2022 invulling aan willen geven;
• Aandacht voor én ontwikkeling van integraliteit, domeingericht werken en de eerste stappen richting een integraal meerjaren onderhoudsprogramma;
• Sturing op het beschikbare groenbudget;
• Het zo doelmatig mogelijk invulling geven aan onze beheer- en realisatieopgaven, waarbij we proberen te werken conform het beleidsplan ‘mien toen mien stee’.

Spelen:

We willen een aantrekkelijke en veilige buitenspeelruimte voor onze inwoners en bezoekers. Vandaar dat alle speelvoorzieningen zijn geïnspecteerd en gekeurd.

Begraven:

• We zijn bezig met het opstellen van beleid rondom het thema begraven;
• We hebben inwoners door middel van een enquête geraadpleegd;
• We hebben inzichtelijk gemaakt in hoeverre het beheer en onderhoud op een begraafplaats is te relateren aan openbaar groen.

Kunstwerken en beschoeiingen:

We hebben voor het domein kunstwerken en beschoeiingen een goede stap gezet met in het in beeld brengen van de totale opgave. 

• Inspectie van kunstwerken is afgerond;
• Inspectie van beschoeiingen is gestart;
• We hebben een onderzoek gedaan aan de kade van de Van Spilbergenkade;
• We hebben vijf bruggen in Roegwold en twee bruggen in de Heemtuin vervangen;
• We hebben de brug over de provinciale weg in Slochteren gerepareerd;
• We hebben de beschoeiing bij het Oude Verlaat Muntendam vervangen.

Wegen en openbare verlichting:

We hebben de wegen, bermen, sloten en openbare verlichting onderhouden in lijn met de vastgestelde beleidsplannen.

• Alle wegen zijn geïnspecteerd en we hebben het beheer en onderhoud uitgevoerd op basis van prioritering;
• Er is een inspectie uitgevoerd naar de staat van de (half-) verharding.

Riolering en water:

Door middel van onderhoud en investeringen hebben we het watersysteem (riolering) robuust gehouden. Dit doen we in nauwe afstemming met de Groninger gemeenten, de gemeenten uit de kop van Drenthe, het waterbedrijf Groningen en de waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest. Hiermee voldoen we aan onze zorgplicht voor het grondwater, het inzamelen van stedelijk afvalwater en hemelwater. 

• Vanuit de beoordeling van de inspecties van gemalen hebben we 80 minigemalen gerenoveerd;
• De voorbereiding van de renovatie van 22 grotere rioolgemalen zijn gestart;
• Voorbereiding gedaan voor de Regionale Adaptatie Strategie in verband met de klimaatadaptatie.

Afval:

Het terugdringen van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval en een betere scheiding van herbruikbare stromen uit het restafval blijven belangrijk. Volgens het vastgestelde beleidsplan 'Van Afval Naar Grondstof (VANG)' geven we uitvoering aan het bereiken van onze doelstellingen. De VANG-doelstellingen zijn 100 kilo niet-herbruikbaar restafval per jaar per aansluiting in 2020 en maximaal 30 kilo in 2025. De hoeveelheid restafval is nog niet op het gewenste niveau; 166 kg in 2021. Dit is lager dan 195 kg in 2017, maar hoger dan 137 kg in 2020. Er is geen duidelijk aanwijsbare oorzaak voor de toename ten opzichte van vorig jaar. Het is een aandachtspunt in het proces om onze doelstellingen te bereiken. Het scheidingpercentage was 74%. Daarnaast zijn zwerfafval en het plaatsen van afval bij ondergrondse containers een probleem. 

• We besteden ter voorkoming van zwerfafval en het plaatsen van afval bij ondergrondse containers veel aandacht aan voorlichting, educatie (afvalcoaches) en acties (o.a. Opschoondagen). Indien nodig handhaven we;
• We investeren in de inzameling en verwerking van herbruikbare en hernieuwbare afvalstromen;
• We blijven inzetten op meer efficiency en meer verantwoorde eindverwerking.

Gebiedsgericht groenbeheer:

We hebben vanuit een faciliterende rol de voorbereiding van bewonersinitiatieven ondersteund. Het gaat dan om hulp bij de plan- en visievorming, maar ook om het leveren van houtsnippers, vrijkomend zand, stamhout of de inzet van bijvoorbeeld een minikraan voor een dagdeel. Voorbeelden van projecten met inwoners zijn entree Meeden en het gefaseerd verbeteren van de groene inrichting van het Rijksmonument Oosterpark. Er is een start gemaakt met het overleg voor het verbeteren van het Margrietpark. Martenshoek wordt gereconstrueerd waarbij het onderdeel groen een kwaliteitsslag heeft gekregen.

Spelen:

We hebben dit jaar een inspectie en nulmeting gedaan van de speeltoestellen. Alles is in het systeem Obsurv verwerkt inclusief gps en foto’s. Op basis van deze inspectie zijn reparaties uitgevoerd.

Begraven:

We hebben een enquête gehouden onder onze inwoners. De beheergegevens zijn verwerkt in het systeem Obsurv.

Kunstwerken en beschoeiingen:

De civiele kunstwerken zijn in 2021 door middel van een inspectie in beeld gebracht. De inspectie voor beschoeiingen en steigers is uitgezet. Verder is een meerjarig contract afgesloten voor het verhelpen van storingen bij beweegbare bruggen. Daarnaast zijn er diverse nadere onderzoeken en inspecties uitgevoerd. Op basis van deze onderzoeken zijn bij twee bruggen een aslast-beperking ingesteld (Groenedijk te Slochteren en De Groeve brug te Overschild) en zijn twee bruggen geheel gesloten voor gemotoriseerd verkeer (brug Slochterhaven en Koopmanslaan te Tjuchem). De Van Spilbergenkade aan het Winschoterdiep vertoonde onverwacht gebreken, in 2022 wordt hier verder aan gewerkt. We hebben de de geplande vernieuwing van de Eendrachtbrug door gebrek aan capaciteit uit moeten stellen tot 2022.

Wegen:

• We hebben uitvoering gegeven aan het beleidsplan wegen. Dit beleidsplan voorziet niet in middelen voor het beheer en onderhoud van (half)verharding. We hebben een inspectie uit laten voeren op het gebied van (half)verharding;
• We hebben de droogteschade aan wegen verder in kaart gebracht.  We zijn de voorbereidingen gestart voor het beheer en onderhoud van de wegen in 2021 en de aanpak van droogteschade;
• We hebben op basis van het nieuwe beleid van gladheidsbestrijding nieuwe routes opgesteld;
• Waar nodig is materiaal aangepast en vervangen.

Openbare verlichting:

We hebben uitvoering gegeven aan de meerjarenplanning voor het onderhoud van de armaturen en verlichting. In 2021 zijn twee grote vervangingsplannen afrond. Het vervangingsplan 2021 is voorbereid en aanbesteed. De uitvoering wordt begin 2022 opgestart. Met deze projecten worden steeds meer oude conventionele lampen vervangen voor energiezuinige Led-varianten. Om defecten aan de verlichting tijdig te signaleren worden alle nieuwe lichtmasten verbonden met een eigen communicatienetwerk. Inmiddels hebben we zeven gateways kunnen plaatsen. Naast de grote projecten is het dagelijks beheer, afhandeling storingen, middels een raamcontract voor vier jaar aanbesteed. Het onderhoudscontract zal begin 2022 aansluitend volgen en ook voor vier jaar worden gegund.

Riolering en water:

Dit jaar is circa 25 km riool gereinigd en geïnspecteerd. De uitkomsten van de inspectie worden verwerkt in de meerjarenplanning. In 2022 starten we voornamelijk met het repareren van schades en het verwijderen van obstakels, zoals boomwortels, om de doorvoer te garanderen. Daarnaast renoveren we rioolleidingen die uit het plan naar voren komen. Het vervangen van rioolleidingen wordt integraal met andere domeinen afgestemd. De straten worden, waar mogelijk, klimaatbestendig ingericht. Vanuit de beoordeling van de inspecties van gemalen hebben wij 80 minigemalen gerenoveerd. 22 grotere rioolgemalen worden gerenoveerd in 2022. Er ligt momenteel een conceptbeleidsplan water. Deze wordt medio 2022 aan uw raad aangeboden. 

Afval:

Met de inzet van de afvalcoaches zijn wij doorgegaan met de in 2020 ingezette koers. Deze koers focust op het scheiden van afval, de inzet van een afvalpanel als klankbord en acties zoals opschoondagen. De aanpak van zwerfafval in de wijken blijft een hoge prioriteit, waarin verschillende gemeentelijke teams nauw samenwerken. Er wordt geïnvesteerd in burgerparticipatie waardoor er circa 200 vrijwilligers actief zijn voor (afval)adoptatie wijken/gebieden. In 2021 is educatie en voorlichting op scholen vanwege corona achterwege gebleven. Het composteerterrein Tolner in Slochteren hebben we gesloten en we zijn definitief gestopt met compostering op De Vosholen. Daarnaast hebben we de herinrichting van het terrein opgepakt in overeenstemming met de bepalingen uit de Milieuvergunning. Het onderzoek naar een nieuw afvalbrengpunt is afgerond, maar in afwachting van de marktverkenning uitbesteding afval nog niet verder in procedure gebracht. Voor een meer verantwoorde en efficiëntere inzameling hebben we in 2021 de volgende aanbestedingen afgerond:

•    Afvoer van blad- en tuinafval;
•    Oud papier en karton verwerking;
•    Sorteeranalyses;
•    Systemen voor containermanagement en toegangscontrole.

Openbare ruimte

Lasten: Het voordeel is een gevolg van een gewijzigde toerekening van de loonkosten in de organisatie van € 180.000 en lagere exploitatiekosten, waaronder die van de openbare verlichting en het onderhoud aan verhardingen van in totaal € 170.000. De kosten van de gladheidsbestrijding zijn, mede door de koude maand februari, met € 52.000 overschreden. Dit laatste beeld is een voortzetting van het gewijzigd beleid (harmonisatie gladheidsbestrijding) zoals dat in 2020 heeft plaatsgevonden.

Baten: In 2021 hebben netbeheerders meer kabels en leidingen gelegd dan verwacht. Hiervoor ontvangt de gemeente vergoedingen waardoor een voordeel van € 98.000 ontstaat. Daarnaast ontstaat een voordeel van € 35.000 door de ontvangen subsidie voor de uitbreiding van de P+R Hoogezand-Sappemeer.

Cultuur
Lasten: De lasten binnen dit product zijn € 616.000 lager dan begroot. Er zijn minder subsidieaanvragen voor coronaschade ingediend door culturele organisaties, hierdoor ontstaat een voordeel van € 217.000. Als gevolg van corona zijn verschillende geraamde uitgaven niet volledig besteed. Er zijn minder activiteiten uitgevoerd in het kader van leefbaarheidsfonds, waaronder activiteiten op het gebied van sport, cultuur, welzijn en zorg. Hierdoor is een voordelig verschil van € 137.000 ontstaan. Daarnaast zijn er ook minder subsidies (voordeel € 55.000) uitgekeerd voor ondersteuning van activiteiten binnen dorpen en wijken. Er is een voordeel van € 51.000 op de subsidieregeling gemeentelijke monumenten. Deze subsidies kunnen eigenaren aanvragen voor het onderhoud en restauratie van monumentale panden. Het voordeel ontstaat door vrijval uit eerdere jaren en door minder ingediende aanvragen. 

Via de decentralisatie uitkering is in 2021 een bedrag van € 75.000 beschikbaar gesteld om een kerkenvisie op te stellen. De kerkenvisie wordt naar verwachting in 2022 opgesteld. We stellen voor de resterende middelen mee te nemen naar 2022. Van de provincie Groningen is een subsidiebijdrage ontvangen om verschillende activiteiten met betrekking tot het geactualiseerde erfgoedprogramma Groningen uit te voeren. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het verzamelen van data over erfgoedpanden en het opstellen van een visie boerderijen. Het tijdvak van de subsidie loopt door in 2022 en uitvoering vindt pas in 2022 plaats. In 2021 ontstaat hierdoor een voordeel van € 50.000. Tegenover dit voordeel op de lasten staat een nadeel in de baten, zie hiervoor de toelichting op de baten. Tot slot wordt het resterende positieve saldo op het product cultuur verklaard door diverse kleine voor- en nadelen, waaronder hogere doorbelasting van energiekosten.

Baten: 

De subsidiebijdrage met betrekking tot het geactualiseerde erfgoedprogramma Groningen levert in 2021 een nadeel van € 50.000 op, omdat de activiteiten ook in 2022 doorlopen. Deze subsidie is budgetneutraal.

Sport 

Lasten:  De lasten binnen dit product zijn €1.109.000 lager dan begroot. Er is een voordeel binnen het NPG project 'Plus op Sport'. Hier zijn voor 2021 kosten geraamd voor het slopen en afboeken van oude gymzalen. Van deze kosten is vanwege uitstel € 629.000 niet gerealiseerd en bestaat uit een stelpost van € 284.000 en een budget voor uitbestede sloop- en opruimingskosten voor gymnastieklokalen van € 345.000. Ook zijn er minder personele kosten (€ 235.000) gemaakt voor sport als gevolg van corona. Sportaccommodaties zijn voor langere periode gesloten geweest. Ook vielen de onderhoudskosten lager uit, een voordeel van € 70.000. Tot slot is de uitvoering van het lokaal sportakkoord vanwege corona vertraagd, waardoor een voordeel van € 152.000 ontstaat. Het lokaal sportakkoord is bedoeld om samen met sportverenigingen en andere partijen de lokale sportinfrastructuur te versterken en daarmee meer mensen aan het bewegen te krijgen. Rondom resterende middelen van het lokaal sportakkoord stellen we voor deze middelen naar 2022 mee te nemen. 

Baten: Er is voor de exploitatie en investeringen van sportaccommodaties een specifieke uitkering stimulering sport ontvangen. Deze uitkering bedroeg € 1.040.000 en is niet begroot. Er zijn ook lagere opbrengsten. De huuropbrengsten van sportaccommodaties zijn ruim € 150.000 lager uitgevallen. Dit heeft te maken met het kwijtschelden van huren voor sportverenigingen in de perioden dat deze gesloten waren vanwege corona. Hiervoor is coronacompensatie ontvangen welke is verantwoord onder programma 6. Er zijn twee nadelen die samenhangen met het hierboven genoemde NPG-project 'Plus op sport'; omdat we geen kosten maken in 2021 hebben we ook € 629.000 lagere opbrengsten. De opbrengsten € 436.000 vanuit het Rijk en een onttrekking aan de reserves van € 193.000 komen in het jaar van uitvoering. 

Openbaar groen

Het voordelig saldo op de lasten (€ 591.000) hangt vooral samen met het extra budget dat eind 2021 door uw raad beschikbaar is gesteld voor 2022. Het gaat hier om € 450.000. Het resterende voordeel bestaat uit een lagere toerekening van loonkosten aan het openbaar groen.

Riolering

Lasten: De rioolwerkzaamheden worden kostendekkend uitgevoerd. Een voordeel of nadeel wordt verrekend met de voorziening egalisatie rioolrechten. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met overhead, kwijtschelding, perceptiekosten en een btw-component. In 2021 ontstaat een nadeel van € 470.000, doordat er een hogere storting in de egalisatievoorziening heeft plaatsgevonden dan begroot. Voor een nadere toelichting hierop wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

Naast het nadeel, veroorzaakt door de hogere storting in de egalisatievoorziening, zijn er ook voordelen. Als gevolg van een gewijzigde toerekening van de loonkosten in de organisatie ontstaat een voordeel van € 130.000. Daarnaast is de toevoeging aan de voorziening dubieuze debiteuren lager dan begroot en dat levert een voordeel van € 71.000 op. Overige voordelen verklaren het resterende voordeel van € 24.000.

Baten:  De opbrengst rioolheffing grootverbruik is € 100.000 lager dan begroot. Dit komt doordat er onvoldoende rekening is gehouden met het feit dat veel afgenomen water niet afgevoerd wordt, maar in productieprocessen van bedrijven verdwijnt. Daarnaast is een nadeel van € 34.000 ontstaan door verminderingen uit eerdere jaren. Tegenover deze nadelen staan ook kleine voordelen, waaronder opbrengsten voor uitgevoerde werkzaamheden bij een gemaal. Per saldo resulteren deze kleine voordelen in een voordeel van € 16.000.

Afval

Lasten: De lasten binnen het product afval zijn € 105.000 hoger dan begroot. 

Dit nadeel wordt onder andere veroorzaakt doordat het blad en groenafval niet meer gecomposteerd mag worden op de Vosholen. Hierdoor moet het afval binnen twee weken afgevoerd worden, wat kosten met zich meebrengt (€ 128.000 nadeel). Daarnaast is een nadeel ontstaan door de sluiting van het terrein Tolner in januari 2021. Hierdoor is voor € 53.000 aan extra kosten vanwege opruimwerkzaamheden ontstaan. Een ander nadeel is ontstaan door hogere automatiseringskosten. Het contract van het containermanagementinformatiesysteem was verlopen en met enige vertraging verlengd in 2021. De overbruggingsperiode heeft geresulteerd in een kostentoename van € 51.000.

De storting in de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing levert een nadeel van € 184.000 op. Deze egalisatievoorziening wordt op basis van kostendekkendheid bepaald. In de paragraaf Lokale heffingen wordt deze voorziening verder toegelicht. Naast nadelen zijn er ook drie grote voordelen behaald binnen het product afval. Het eerste voordeel is ontstaan als gevolg van een gewijzigde toerekening van de loonkosten in de organisatie. Dit levert een voordeel van € 175.000 op. Het tweede voordeel is behaald door lagere kosten voor onderhoud en reparatiewerkzaamheden van voertuigen.  Dit levert een voordeel van € 76.000 op.  Door een herberekening oninbare debiteuren is de storting in de voorziening oninbare debiteuren € 84.000 lager dan begroot.

Milieu

Lasten: Het project Steendam-Tjuchem is onderdeel van het Programma Aardgasvrije Wijken. In juli 2021 heeft de gemeente € 3,9 miljoen ontvangen. Om te zorgen dat in 2021 alvast gestart kon worden is er in de Najaarsnota een last en baat geraamd van € 350.000. Uitvoering start in 2022, hierdoor zijn de geraamde lasten niet gerealiseerd. De rest van het voordeel ontstaat door lagere uitgaven op het programma duurzaamheid. Het budget van € 100.000 voor het opstellen van de Transitievisie Warmte heeft een plek gekregen in de begroting 2022. Hierdoor is het restant van € 100.000 vrijgevallen. Tot slot is er een voordeel ontstaan omdat activiteiten in het kader van het Warmte Transitiecentrum Groningen grotendeels al in 2020 zijn gerealiseerd. 

Baten: Zie ook de toelichting onder de lasten. Doordat de uitvoering Steendam-Tjuchem nog niet is gestart ontstaat een nadelig verschil van € 350.000. Het resterende saldo van € 40.000 wordt verklaard door ontvangen duurzaamheidssubsidies, die we niet hadden begroot. 

Mutaties reserves
In 2021 zijn de daadwerkelijke onttrekkingen € 370.000 lager dan begroot. Binnen het product sport is de onttrekking € 193.000 lager dan geraamd. Dit komt doordat het NPG project 'Plus op sport' nog niet gerealiseerd is. Binnen het product Cultuur wordt dit veroorzaakt door lagere onttrekkingen (€ 108.000) van de bestemmingsreserves Cofinancieringsfonds en Leefbaarheidsfonds. Deze bestemmingsreserves zijn in 2020 aangevuld met resterende middelen van activiteiten die vanwege corona niet doorgingen. Aangezien de activiteiten ook in 2021 geen doorgang konden vinden, zijn deze bestemmingsreserves niet benut. Tot slot is de sanering van de Werf Zuidbroek nog niet gerealiseerd in 2021 (€ 69.000), de middelen blijven beschikbaar in de reserve en we pakken dit in 2022 op.